Το ανατιμητικό σπιράλ στις αγορές αποτυπώνει το υψηλό risk premium και δεν δικαιολογεί εφησυχασμό, αφού ακόμη και ένας κίνδυνος να φύγει από την εξίσωση παραμένουν αρκετοί για να συντηρούν την αβεβαιότητα, εξηγεί στο Liberal η δρ Βαλεντίνα Ντέντη, αντιπρόεδρος του Greek Energy Forum.
Τα σύννεφα είναι πολλά και ειδικά στο φυσικό αέριο, εκτός από το risk premium, έχουμε και γεγονότα που διαταράσσουν την τροφοδοσία, όπως η διακοπή λειτουργίας του κοιτάσματος Ταμάρ στο Ισραήλ, μέσω του οποίου εξάγονται ποσότητες στην Αίγυπτο, οι οποίες μετατρέπονται σε LNG και μετά εξάγονται στην Ευρώπη.
«Η αγορά φυσικού αερίου της Ευρώπης δεν έχει το απαραίτητο επιπλέον capacity για να αντιμετωπίσει τυχόν έκτακτες σοβαρές καταστάσεις, όπως έναν ενδεχομένως ιδιαίτερα κρύο χειμώνα σε συνδυασμό με κάποια έντονη διαταραχή τροφοδοσίας», εκτιμά η οικονομολόγος που ειδικεύεται στις διεθνείς αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου και σε έργα ενεργειακής μετάβασης.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Στις αγορές πετρελαίου επικρατεί νευρικότητα, το μπρεντ κινείται σταθερά πάνω από τα 90 δολάρια και κυκλοφορούν δυσοίωνα σενάρια για τις τιμές, ανάλογα με τις εξελίξεις στη Μ. Ανατολή. Ποια η γνώμη σας;
Η ανησυχία των αγορών πετρελαίου δεν αφορά το Ισραήλ, όσο την προοπτική κλιμάκωσης σε μια περιοχή με παραγωγούς - κλειδιά, όπως το Ιράν που ελέγχει τα Στενά του Ορμούζ, απ’ όπου διέρχεται το 30% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου και πάνω από το 25% υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), και φυσικά τη Σ. Αραβία.
Το risk premium στην τιμή του πετρελαίου οφείλεται ακριβώς σε αυτό. Τιμολογούν τον κίνδυνο, αφού δεν υπάρχει προς το παρόν κάποια διαταραχή στην παγκόσμια προσφορά. Κάθε πρόβλεψη φυσικά είναι παρακινδυνευμένη, καθώς οι εξελίξεις είναι ραγδαίες. Σενάρια κινδύνου είναι πολλά, όπως αυτά του Bloomberg Economics το οποίο δεν αποκλείει μετασεισμούς σε όλο τον κόσμο με πετρέλαιο ακόμη και στα 150 δολάρια στο σενάριο μιας απευθείας αντιπαράθεσης Ισράηλ - Ιράν, αλλά προς το παρόν τον τόνο δίνουν η ανησυχία και το risk premium στην τιμή. Εκεί βρισκόμαστε.
Σύννεφα όμως υπάρχουν και πάνω από την αγορά φυσικού αερίου. Εδώ, τι ανησυχεί τις αγορές;
Εδώ, η εικόνα είναι διαφορετική. Εκτός από το risk premium, έχουμε και γεγονότα που διαταράσσουν την τροφοδοσία, όπως η διακοπή λειτουργίας του κοιτάσματος Ταμάρ στο Ισραήλ, μέσω του οποίου εξάγονται ποσότητες στην Αίγυπτο, οι οποίες μετατρέπονται σε LNG και μετά εξάγονται στην Ευρώπη. Το γεγονός της μείωσης κάποιων όγκων LNG που επρόκειτο να εξαχθούν στην Ευρώπη, είναι πραγματικό, ακόμη και αν αυτοί είναι μικροί.
Και σημειωτέον ότι η Αίγυπτος το τελευταίο διάστημα έχει ούτως ή άλλως περιορίσει σημαντικά τις εξαγωγές LNG προς Ευρώπη, προκειμένου να καλύψει τη ζήτηση στην εγχώρια αγορά της. Όσο για το Λεβιάθαν, το μεγαλύτερο πεδίο εξόρυξης αερίου στο Ισραήλ, αυτό συνεχίζει να δουλεύει κανονικά, ωστόσο η δυναμικότητά του έχει ένα «ταβάνι» ως προς το κατά πόσο θα μπορούσε να αναπληρώσει τις απώλειες από το Ταμάρ.
Τα παραπάνω, μαζί με το risk premium, το οποίο, όπως στην αγορά πετρελαίου, επιβλήθηκε και σε αυτήν του φυσικού αερίου, ήταν ανάμεσα στις αιτίες που πυροδότησαν τις τιμές στο ολλανδικό χρηματιστήριο του Άμστερνταμ. Το πρόβλημα στην αγορά φυσικού αερίου είναι ότι παραμένει «σφιχτή», οπότε η οποιαδήποτε είδηση, επηρεάζει πολύ πιο άμεσα τις τιμές, όπως τα σενάρια για απεργία σε LNG εγκαταστάσεις στην Αυστραλία, αλλά και η δολιοφθορά, όπως φαίνεται, στον υποθαλάσσιο αγωγό και στο καλώδιο τηλεπικοινωνιών μεταξύ Εσθονίας και Φινλανδίας στη Βαλτική.
Τι μπορεί να σημαίνει για τις τιμές στο φυσικό αέριο το περιστατικό αυτό, το οποίο ο Φινλανδός πρωθυπουργός είχε αποδώσει σε «εξωτερική δραστηριότητα»; Η ανησυχία για το πόσο ευάλωτοι σε σαμποτάζ είναι οι υποθαλάσσιοι αγωγοί της ΕΕ μπορεί να τροφοδοτήσει νέα άνοδο των τιμών;
Το θέμα πράγματι που επηρέασε ανοδικά τις τιμές στις αγορές φυσικού αερίου αφορούσε την ασφάλεια των υποδομών της ΕΕ και όχι μια τυχόν διαταραχή στην τροφοδοσία της. Εδώ, οι αγορές τιμολογούν τον κίνδυνο και ως προς την ασφάλεια όλων αυτών των κρίσιμων ενεργειακών υποδομών. Ζούμε δηλαδή ένα κοκτέιλ παραγόντων, που συνέβησαν ταυτόχρονα τις τελευταίες ημέρες: Από την ανάφλεξη στη Μ. Ανατολή, έως το περιστατικό στη Βαλτική, τα οποία συνδυαστικά βάζουν ένα risk premium στις τιμές του φυσικού αερίου.
Είναι φυσικά πολύ χαμηλότερες από εκείνες του περσινού χειμώνα, όταν ο ενεργειακός κίνδυνος για την Ευρώπη ήταν πολλαπλάσιος, ωστόσο το μήνυμα είναι ότι δεν πρέπει να υπάρξει εφησυχασμός. Ασφαλώς και οι αγορές αντιδρούν ανοδικά, ωστόσο ουδείς μπορεί να πει αν αυτές οι τάσεις θα παραμείνουν ή όχι. Η Ευρώπη είναι πολύ πιο ανθεκτική από πέρυσι, καλύτερα προετοιμασμένη, οι ευρωπαϊκές αποθήκες είναι γεμάτες σε ποσοστό άνω του 95%, επίσης έχει επενδύσει σε υποδομές, άρα έχει καλύτερη δυναμικότητα εισαγωγών, ώστε να μετριάσει τις επιπτώσεις.
Το θέμα ωστόσο είναι ότι το ολλανδικό χρηματιστήριο (TTF), δείχνει να αγνοεί ότι οι ευρωπαϊκές αποθήκες είναι γεμάτες, παρά κινείται ανοδικά και ως γνωστόν οι τιμές στο φυσικό αέριο καθορίζουν και εκείνες στο ρεύμα…
Πράγματι, οποιαδήποτε είδηση, μικρή ή μεγάλη, αντανακλάται αυτόματα στις τιμές. Και παρά τη μεγάλη αύξηση εισαγωγών φυσικού αερίου και LNG από Νορβηγία, ΗΠΑ και άλλες χώρες, η ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου παραμένει «σφιχτή», μετά τη διακοπή των εισαγωγών από την Ρωσία. Δηλαδή η αγορά φυσικού αερίου της Ευρώπης δεν έχει το απαραίτητο επιπλέον capacity για να αντιμετωπίσει τυχόν έκτακτες σοβαρές καταστάσεις, όπως έναν ενδεχομένως ιδιαίτερα κρύο χειμώνα σε συνδυασμό με κάποια έντονη διαταραχή τροφοδοσίας.
* Η Δρ Βαλεντίνα Ντέντη είναι οικονομολόγος, που ειδικεύεται στις διεθνείς αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου και σε έργα ενεργειακής μετάβασης. Είναι Αντιπρόεδρος του Greek Energy Forum.
