Μία από τις σημαντικότερες ειδήσεις που έφερε η συμμετοχή του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη στον 5οΣτρατηγικό Διάλογο Ελλάδας – ΗΠΑ, στην Ουάσιγκτον, ήταν η υπογραφή της πράξης προσχώρησης της Ελλάδας στις Συμφωνίες Διαστημικής Συνεργασίας «Artemis».
Υπό το πρίσμα αυτό, η χώρα μας κατέστη το νεότερο - και κατά σειρά το 35ο - μέλος του προγράμματος «Artemis», σε μια λαμπρή τελετή υπογραφής που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή (09/02), στην οποία συμμετείχαν ο Γ. Γεραπετρίτης, ο Αμερικανός ομόλογός του Άντονι Μπλίνκεν, ο διοικητής της NASA Μπιλ Νέλσον, η αναπληρώτρια διοικήτρια της NASA Παμ Μελρόι και ο πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Διαστήματος δρ. Ιωάννης Δαγκλής.
Στο πλαίσιο αυτής της ιδιαίτερα σημαντικής εξέλιξης, ο διευθύνων σύμβουλος του Ελληνικού Κέντρου Διαστήματος (ΕΛΚΕΔ), Νίκος Σέργης, μίλησε στο Liberal και τον Χρήστο Θ. Παναγόπουλο για τη σπουδαιότητα αυτής της συμφωνίας, αλλά και για το πώς αυτή αναβαθμίζει το στρατηγικό βάθος των ελληνοαμερικανικών σχέσεων.
Σημειώνεται ότι το ΕΛΚΕΔ δημιουργήθηκε δυνάμει του άρθρου 60 του Ν. 4623/2019 ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και εποπτεύεται από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Ν. Σέργη στο Liberal
- Κύριε Σέργη, θα ήθελα να ξεκινήσω αυτή τη συνέντευξη από το τι σηματοδοτεί η πράξη προσχώρησης της Ελλάδας στις Συμφωνίες διαστημικής συνεργασίας Artemis και γιατί είναι τόσο σημαντική για τη χώρα μας;
Για να είμαστε ακριβείς, η Ελλάδα υπέγραψε την ένταξή της στα λεγόμενα «Artemis Accords» που είναι, ουσιαστικά, μια διακήρυξη. Η συγκεκριμένη διακήρυξη περιλαμβάνει μία σειρά από αρχές που διέπουν τη συνεργασία στη διαστημική εξερεύνηση και ειδικότερα στην εξερεύνηση της Σελήνης.
Η υπογραφή της συγκεκριμένης συμφωνίας σηματοδοτεί το ότι η Ελλάδα πλέον εντάσσεται σε μια ομάδα διαστημικά ανεπτυγμένων χωρών και γίνεται αποδεκτή από αυτές τις χώρες, ως εταίρος στην εξερεύνηση της Σελήνης.
Επί της ουσίας, η χώρα μας μπαίνει σε μία ομάδα που ήδη απαρτίζεται από 34 χώρες – εμείς είμαστε πλέον το 35ο μέλος – με στόχο την ενεργό συμμετοχή στη διαστημική εξερεύνηση. Αν δει, μάλιστα, κανείς ποιες είναι αυτές οι χώρες, τότε μπορεί να διαπιστώσει ότι πρόκειται για μεγάλες δυνάμεις στην εξερεύνηση και την Τεχνολογία του Διαστήματος, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Για παράδειγμα, ανάμεσα σε αυτές τις χώρες βρίσκονται, εκτός των «μεγάλων της Ευρώπης (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία), η Ινδία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα – μια ανερχόμενη δύναμη στη Μέση Ανατολή, δηλαδή με άλλα λόγια συζητάμε για χώρες, οι οποίες πρωτοπορούν.
Η Ελλάδα, λοιπόν, εντάσσεται σε αυτή την ομάδα χωρών, καθίσταται ισότιμος σύμμαχος και συνεργάτης τους. Και αυτό είναι σημαντικό, γιατί η χώρα μας εισέρχεται εξαρχής σε ένα γκρουπ κρατών που πρόκειται μέσα στις επόμενες δεκαετίες να πρωταγωνιστήσουν στη διαστημική εξερεύνηση.
- Όπως τα περιγράφετε, καθίσταται αντιληπτό ότι βρισκόμαστε ενώπιον μιας πολύ σημαντικής εξέλιξης. Ωστόσο, θα ήθελα να εξηγήσετε τι συνεπάγεται αυτό για τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις;
Όπως γνωρίζετε, οι σχέσεις ανάμεσα σε δύο χώρες είναι πολυεπίπεδες: Ξεκινούν από το πόσο κοντά βρίσκονται - ιστορικά θα έλεγα - δύο λαοί και φτάνουν μέχρι τον βαθύ στρατηγικό συμμαχικό σχεδιασμό.
Υπάρχουν, επομένως, διάφορα επίπεδα και διάφορες πτυχές στις διμερείς μας σχέσεις. Η εξερεύνηση, η συνεργασία στην Τεχνολογία και ειδικότερα στην Τεχνολογία του Διαστήματος είναι μία από αυτές τις πτυχές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι κατ’ εξοχήν η χώρα που πρωτοπορεί στη διαστημική εξερεύνηση. Η συμφωνία αυτή είναι ακόμη μία προσθήκη που τοποθετούμε εμείς, ως ασχολούμενοι με τον χώρο του Διαστήματος, στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, ώστε να υπάρχει ανάμεσα στις δύο χώρες μία εξαιρετική συνεργασία.
Είναι καλό να μη θεωρούμε ότι οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις περιορίζονται μόνο σε ζητήματα που άπτονται των στρατιωτικών, αμυντικών και εξοπλιστικών συμφωνιών σε διμερές επίπεδο. Αντιθέτως, οι σχέσεις μας με τις ΗΠΑ εμπλουτίζονται έτι περαιτέρω και με τη συνεργασία στο τομέα της Έρευνας και Τεχνολογίας.
Πρέπει να σας επισημάνω, σε αυτό το σημείο, ότι το ΕΛΚΕΔ βρισκόταν σε επαφή με τη NASA ήδη από το 2021 με τις ΗΠΑ για τις Συμφωνίες Artemis. Πρόκειται για μια κίνηση της πολιτικής ηγεσίας, η οποία ήρθε έπειτα από σφαιρική ενημέρωση και προσεκτική μελέτη.
- Πότε, πώς και για ποιους λόγους ξεκίνησε η εφαρμογή των Συμφωνιών Διαστημικής Συνεργασίας Artemis;
Οι Συμφωνίες Artemis (Artemis Accords) είναι ένα σύνολο διακηρύξεων που καθορίζουν κοινές αρχές, κατευθυντήριες γραμμές και βέλτιστες πρακτικές που ισχύουν για την ασφαλή εξερεύνηση της σελήνης και τελικά πέραν αυτής, καθώς η ανθρωπότητα επεκτείνει τη διάρκεια των διαστημικών αποστολών και την εμβέλειά της στον Άρη.
Διαβάστε εδώ αναλυτικά τις 10 βασικές αρχές που διέπουν τις Συμφωνίες Artemis
Οι Συμφωνίες Artemis δρομολογήθηκαν για πρώτη φορά και υπογράφηκαν από οκτώ έθνη τον Οκτώβριο του 2020, ενώ οι εκπρόσωποι των χωρών που την υπέγραψαν, συναντήθηκαν για πρώτη φορά αυτοπροσώπως στο Διεθνές Αστροναυτικό Συνέδριο στο Παρίσι στις 19 Σεπτεμβρίου 2022.
Οι Συμφωνίες Artemis δρομολογήθηκαν για πρώτη φορά και υπογράφηκαν από οκτώ έθνη τον Οκτώβριο του 2020, ενώ οι εκπρόσωποι των χωρών που την υπέγραψαν, συναντήθηκαν για πρώτη φορά αυτοπροσώπως στο Διεθνές Αστροναυτικό Συνέδριο στο Παρίσι στις 19 Σεπτεμβρίου 2022.
Τα Artemis Accords θεσπίστηκαν, για να διασφαλίσουν ότι η εξερεύνηση στη Σελήνη και στον περισεληνιακό χώρο δεν θα γίνεται με έναν τρόπο αλόγιστο και ακανόνιστο. Αυτός ο κίνδυνος προήλθε από χώρες οι οποίες έδειχναν με τη συμπεριφορά τους ότι θα ακολουθούσαν πρακτικές που δεν συνάδουν με πνεύμα συνεργασίας για ειρηνικούς σκοπούς, Υπό το πρίσμα αυτό έπρεπε να θεσμοθετηθεί ένα πλέγμα αρχών που οι χώρες που έχουν προσχωρήσει στις Συμφωνίες Artemis, συνομολογούν ότι αποδέχονται.
Μία από τις βασικές αρχές των Συμφωνιών Artemis είναι η επιβεβαίωση της σημασίας της συμμόρφωσης των χωρών με τη Συνθήκη για το Διάστημα του 1967 (ή τη Συνθήκη για τις αρχές που διέπουν τις δραστηριότητες των κρατών στην εξερεύνηση και τη χρήση του διαστήματος, συμπεριλαμβανομένης της σελήνης και άλλων ουράνιων σωμάτων, για να δοθεί ο πλήρης τίτλος της).
Επιπλέον, οι Συμφωνίες επιβεβαιώνουν τη σημασία της Συμφωνίας Διάσωσης και Επιστροφής που άνοιξε το 1968, η οποία τονίζει την ευθύνη των εθνών για την ασφαλή επιστροφή των αστροναυτών και του εξοπλισμού στη Γη, καθώς και περαιτέρω πολιτικές που σχετίζονται με το διάστημα, όπως η Σύμβαση Ευθύνης του 1972 και η Σύμβαση Καταγραφής του 1975.
Όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής, οι συμφωνίες αφορούν δραστηριότητες σε τροχιά, στην επιφάνεια και στο υπέδαφος της σελήνης, του Άρη, των κομητών και των αστεροειδών. Καλύπτει επίσης τα σταθερά τροχιακά σημεία, γνωστά ως σημεία Λαγκράνζιαν για το σύστημα Γη-Σελήνη και εφαρμόζεται σε αντικείμενα που βρίσκονται σε διέλευση μεταξύ αυτών των ουράνιων σωμάτων.
Ενώ η NASA ηγείται του προγράμματος Artemis, το οποίο έχει ως στόχο να ξεκινήσει μια νέα εποχή εξερεύνησης του Διαστήματος και να στείλει την πρώτη γυναίκα και τον πρώτο έγχρωμο άνθρωπο στο φεγγάρι το 2024, οι διεθνείς συνεργασίες με πολυάριθμες χώρες και ιδιωτικές εταιρείες είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία του.
- Ποιες χώρες έχουν υπογράψει μέχρι τώρα τις Συμφωνίες Artemis;
Συνολικά 35 χώρες έχουν υπογράψει μέχρι στιγμής τις Συμφωνίες Artemis, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ιαπωνίας, της Ιταλίας, του Καναδά και της Βραζιλίας. Στις 9 Φεβρουαρίου 2024, η Ελλάδα έγινε η πιο πρόσφατη χώρα που υπέγραψε τις συμφωνίες.
Αναλυτικά από τις 4 Δεκεμβρίου 2023, τα έθνη που υπέγραψαν τις Συμφωνίες Artemis είναι τα εξής:
1. Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής
2. Αγκόλα
3. Αργεντινή
4. Αυστραλία
5. Μπαχρέιν
6. Βέλγιο
7. Βραζιλία
8. Βουλγαρία
9. Καναδάς
10. Κολομβία
11. Τσεχία
12. Εκουαδόρ
13. Γαλλία
14. Γερμανία
15. Ισλανδία
16. Ινδία
17. Ισραήλ
18. Ιταλία
19. Ιαπωνία
20. Λουξεμβούργο
21. Μεξικό
22. Ολλανδία
23. Νέα Ζηλανδία
24. Νιγηρία
25. Πολωνία
26. Δημοκρατία της Κορέας
27. Ρουμανία
28. Ρουάντα
29. Σαουδική Αραβία
30. Σιγκαπούρη
31. Ισπανία
32. Ουκρανία
33. Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
34. Ηνωμένο Βασίλειο
35. Ελλάδα
