Τις νέες γεωστρατηγικές ευκαιρίες που παρουσιάζει για την ανάπτυξη των data centers το ελληνικό γεωγραφικό «τρίγωνο» Αλεξανδρούπολη-Μακεδονία-Κρήτη, αναλύει σε συνέντευξή του στο Liberal ο Σπύρος Λιώλης, μέλος του Τεχνολογικού Συμβουλίου του Forbes και ανώτερος σύμβουλος της εταιρείας EYP MCF, με έδρα τη Νέα Υόρκη.
Ακόμα, αναφέρει πώς η ανάπτυξη των κέντρων δεδομένων μπορεί να αξιοποιηθεί από όλες τις μορφές ενέργειας, τόσο από τη γεωθερμία όσο και από τους μικρούς πυρηνικούς αντιδραστήρες τσέπης, ενώ εξηγεί γιατί οι μεγάλοι «κολοσσοί» επενδύουν στην εγκατάσταση των data centers στην Ελλάδα.
Τονίζει, επίσης, ότι θα πρέπει να κάνουμε λόγο για έναν ενεργειακό μετασχηματισμό και όχι για μια μετάβαση, αποτελούμενο από όλα τα μέρη και τις πηγές της ενέργειας, διαμορφώνοντας, έτσι, ένα ισορροπημένο μείγμα.
Συνέντευξη στη Μαργαρίτα Ασημακοπούλου
Κύριε Λιώλη, διαβάζουμε από εκτιμήσεις αναλυτών ότι οι επενδύσεις data centers στη χώρα μας ως το 2028 θα ξεπεράσουν το 1,2 δισ. ενώ φαίνεται πως πλέον έχουμε μετατραπεί σε ένα Ελντοράντο για τους επενδυτές.
Αυτήν τη στιγμή δίνεται μια μοναδική ευκαιρία στην Ελλάδα για την ανάπτυξη data centers. Στο εξωτερικό ολοένα και περισσότεροι data centers operators σκέφτονται επενδύσεις στη χώρα, αρκετά μεγάλα ονόματα όπως είναι η Digital Realty που είναι ήδη εδώ, η Microsoft, η Google.
Θεωρώ προσωπικά όχι μόνο όσον αφορά το θέμα των data centers, αλλά γενικότερα, πως πρέπει να κινηθούμε περισσότερο γεωπολιτικά. Αυτό, κατά την άποψή μου, φέρνει σαν αποτέλεσμα την ανάδειξη των τριών μεγάλων περιοχών: την Αλεξανδρούπολη, Δυτική Μακεδονία και την Κρήτη, σχηματίζοντας, έτσι ένα τρίγωνο στο οποίο κάπου εκεί, φυσικά, βρίσκεται και η Αθήνα. Δεν απορρίπτω τις άλλες περιοχές, όπως για παράδειγμα τη Μεγαλόπολη που και εκεί προχωρά σημαντικά η απολιγνιτοποίηση, αλλά θεωρώ ότι τα data centers θα κινηθούν κυρίως πρώτα σε πιο γεωστρατηγικό επίπεδο, πιο γεωπολιτικό, πολύ πριν τα δούμε να πηγαίνουν σε πιο τοπικό επίπεδο.
Αν ενώσουμε, λοιπόν, τα σημεία Πτολεμαΐδα, Αλεξανδρούπολη και Κρήτη, δημιουργείται ένα τρίγωνο, με «επίκεντρο» την πρωτεύουσα. Το επενδυτικό αυτό τρίγωνο θεωρώ πως είναι μία ευκαιρία για την εγκαθίδρυση data centers, τα οποία, παράλληλα, θα λειτουργήσουν ως γεωοικονομικός και γεωστρατηγικός παράγοντας για τη χώρα.
Βλέπουμε ότι παράλληλα με τα λιμάνια του ΝΑΤΟ στην Αλεξανδρούπολη αυτήν τη στιγμή, γίνονται και τα νέα θερμικά έργα στην περιοχή. Θεωρώ ότι μια καλή επένδυση στον τομέα των data centers θα μπορούσε να είναι η συγκεκριμένη περιοχή και για αυτόν τον λόγο. Το ίδιο ισχύει και για τη Δυτική Μακεδονία, την Ήπειρο αλλά και την Κρήτη.
Αυτό που, επίσης, πρέπει να κάνουμε σαν χώρα είναι να βάλουμε εμπρός την επίσπευση της αδειοδότησης, την ταχύτερη εξέλιξη των διαδικασιών, έτσι ώστε να κινηθούμε γρηγορότερα σε αυτού του είδους τις επενδύσεις.
Αυτός ο πόλος έλξης που έχουνε γίνει για τους επενδυτές, πιστεύετε ότι οφείλεται μόνο σε αυτό το «γεωτρατηγικό τρίγωνο» που περιγράφετε;
Σαφώς και η Ελλάδα έχει μια πολύ ισχυρή γεωπολιτική θέση. Αυτό, φυσικά, δεν είναι πάντα αρκετό αλλά υπάρχουν και τα γεωστρατηγικά κριτήρια αυτήν τη στιγμή και αυτό που ονομάζω εγώ ως «δίπολο» Ανατολής-Δύσης, το οποίο εξαπλώνεται σε ολοένα και περισσότερες χώρες.
Επίσης, θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτός ο «πόλεμος» έχει φέρει σε αντιπαλότητα και τους data centers operators. Υπάρχουν οι operators που προέρχονται από τον ανατολικό άξονα και υπάρχουν και αυτοί που προέρχονται από τον δυτικό άξονα. Αυτοί, με τη σειρά τους επιδιώκουν να επεκταθούν σε περιοχές που ήδη ξέρουνε, υπάρχει ένα γεωστρατηγικό υπόβαθρο και η Ελλάδα προσφέρεται για αυτό.
Όλα αυτά που «τραβάνε» τους επενδυτές στην Ελλάδα, είναι πάνω κάτω αυτά που μας κάνουν γνωστούς σαν χώρα στους τίτλους και τις επικεφαλίδες. Συν, βέβαια, όλη η ψηφιακή υποδομή που εξελίσσουμε σαν χώρα. Το γεγονός, δηλαδή, ότι η ζωή μας ψηφιοποιείται και θέλουμε περισσότερες υπηρεσίες cloud που μας κάνουν τη ζωή μας εύκολη σαν καταναλωτές στην καθημερινότητά μας. Πρέπει πρώτα να καλύψουμε τα γεωστρατηγικά κομμάτια.
Έντονη συζήτηση γίνεται τελευταία γύρω από την πυρηνική ενέργεια και τους μικρούς αντιδραστήρες γενικότερα, ακόμα και πώς αυτή μπορεί να «παντρευτεί» με τα data centers.
Τα data centers χρειάζονται σταθερή και αδιάλειπτη ενέργεια, το πώς θα προσφερθεί αυτή αφήνει τους operators σχεδόν παγερά αδιάφορους. Θέλουν να είναι σίγουροι το ότι αυτή η ενέργεια θα είναι σταθερή αλλά το αν θα έρθει από κάποια μορφή γεωθερμίας, ή από φυσικό αέριο ή από πυρηνικά, λίγο ή πολύ αυτό δεν τους απασχολεί.
Βλέπουμε πως όλοι κάνουν επενδύσεις στους μικρούς πυρηνικούς αντιδραστήρες. Δεν έχουμε πολλά απτά παραδείγματα ακόμα, αλλά ξέρουμε ότι υπάρχουν έργα σε εξέλιξη τουλάχιστον στις ΗΠΑ και στην Αγγλία. Βλέπουμε, επίσης, ότι ολοένα και περισσότερες εταιρείες επενδύουν παγκοσμίως τώρα και στο φυσικό αέριο, οπότε θεωρώ ότι θα παίξει και αυτό έναν πολύ σημαντικό ρόλο ειδικά στην Ελλάδα, κι ιδιαίτερα στις περιοχές που θα δημιουργηθούν τέτοιου είδους κόμβοι.
Τώρα, όσον αφορά το θέμα των Ανανεώσιμων Πηγών παραμένω πιστός στην ιδέα τους. Όχι απαραίτητα στο κομμάτι των data centers γιατί δεν επαρκούν για τα μεγέθη που απαιτεί ένα κέντρο δεδομένων, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι μια συμπληρωματική μορφή ενέργειας για τα data centers. Στην Αμερική έχουμε δει τώρα πολλές εταιρείες, όπως η Google, η AWS να έχουν κάνει μεγάλες επενδύσεις και συνεργασίες στον τομέα των ΑΠΕ. Ενδεικτικό πρόσφατο παράδειγμα είναι και η συνεργασία της Google με την Intersect Power.
Σε κάθε περίπτωση, αυτήν τη στιγμή όλοι στην ενέργεια μιλάνε για μετάβαση. Εγώ μιλάω για μετασχηματισμό. Δεν νομίζω ότι θα κάνουμε μετάβαση σε μια νέα μορφή ενέργειας, νομίζω ότι θα μετασχηματιστεί η ενέργεια έτσι ώστε να μπορούμε να έχουμε ενέργεια από διάφορες πηγές.
Άρα, συμμερίζεστε και εσείς την - ιδιαίτερα τελευταίως - επικρατούσα άποψη για ένα ισορροπημένο ενεργειακό μείγμα, αποτελούμενο από όλες τις πηγές ενέργειας.
Εκ των πραγμάτων θα γίνει αυτό, χρειαζόμαστε τόσο τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά όσο και τα πυρηνικά με τους μικρούς αντιδραστήρες αλλά και τα ορυκτά καύσιμα.
Κι αυτό δεν ισχύει μόνο για τα data centers. Μπορεί να είμαστε στο επίκεντρο στον τομέα αυτόν επειδή είμαστε και από τις πιο ενεργοβόρες μηχανίες αυτήν την στιγμή. Αλλά θεωρώ ότι τελικά γενικότερα στην ενέργεια πρέπει να μιλάμε κυρίως για έναν μετασχηματισμό της, όχι τόσο πολύ για τη μετάβασή της σε κάτι καινούργιο.
* Ο Σπύρος Λιώλης είναι Μηχανολόγος Μηχανικός, με την EYP Mission Critical Facilities (part of Ramboll), με 25ετη παρουσία στα data center. Έχει μελετήσει, σχεδιάσει και κατασκευάσει δεκάδες data center σε περισσότερες από 60 χώρες, εκατοντάδων MW, για hyperscalers, DC colocation & operators και enterprise εταιρείες. Θα τον συναντήσετε συχνά ως ομιλητή σε μεγάλα Data Center Conferences, όπως Data Center Dynamics, Data Center World, 7x24 International Exchange και Data Cloud World Congress.
