Του Γιάννη Παλιούρη
Ένα μικρό, ελαστικό κατασκεύασμα ελίσσεται και περιστρέφεται. Αλλάζει σχήμα για προσαρμοστεί στο πολύπλοκο περιβάλλον. Προσανατολίζεται και αναζητά τον στόχο του. Κατευθύνεται ανελέητα προς αυτόν για να τον καταστρέψει. Όχι δεν πρόκειται για κάποιο εξωτικό, όπλο αλλά για νανορομπότ σχεδιασμένο να κινείται μέσα στα ανθρώπινα αιμοφόρα αγγεία.
Το μικροσκοπικό αυτό ρομπότ, εμπνευσμένο από τις δομές βακτηρίων, είναι πνευματικό τέκνο μιας ομάδας επιστημόνων από την Ελβετία που αναζητά νέες μεθόδους για την παροχή φαρμάκων σε άρρωστους ιστούς. Η ομάδα έχει επικεφαλής τον Σέλμαν Σακάρ και αποτελείται από ερευνητές της Πολυτεχνικής Σχολής της Λοζάνης και του Ελβετικού Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Ζυρίχης, δύο από κορυφαία ιδρύματα έρευνας και τεχνολογίας στην Ευρώπη.
Ο ελβετικός «σουγιάς» των νανορομπότ έχει ως βασική πηγή έμπνευσης τη φύση και ειδικότερα τα βακτήρια. Οι συγκεκριμένοι μικροοργανισμοί αλλάζουν σχήμα καθώς μεταβάλλονται οι περιβαλλοντικές συνθήκες γύρω τους, ικανότητα που τους καθιστά εξαιρετικά αποτελεσματικούς. Έτσι και το μικροσκοπικό ρομπότ με μήκος λίγα χιλιοστά έχει κατασκευαστεί με την εγγενή ικανότητα να «διπλώνει» - όπως στην ιαπωνική τέχνη origami – ώστε να προσαρμόζεται στο περιβάλλον γύρω από αυτό.
Φυσικά δεν πρόκειται για ρομπότ με μηχανικά μέρη, πνευματικούς συνδέσμους και μεταλλικά γρανάζια. Αντιθέτως, είναι μια νανοσύνθετη δομή από τζελ με βάση το νερό, που περιέχει μαγνητικά σωματίδια. Χάρη σε αυτά οι ερευνητές μπορούν να το κατευθύνουν μέσα στα αιμοφόρα αγγεία με ακρίβεια και ασφάλεια, μέχρι να προσεγγίσει το στόχο του.
Το ρομπότ μπορεί στη συνέχεια να «προγραμματιστεί» για να παραμορφωθεί μέσω εντολής ή να αφεθεί να περιηγηθεί αυτόνομα, προσαρμοζόμενο στο περιβάλλον.
Στιγμιότυπο από τις δοκιμές, όπως δημοσιεύτηκε από την Πολυτεχνική Σχολή της Λοζάνης
Και αυτή η ερευνητική προσπάθεια είναι ενταγμένη στη γενικότερη τάση που θέλει την νανοτεχνολογία ως ένα από τα πλέον ελπιδοφόρα πεδία της σύγχρονης ιατρικής επιστήμης. Μάλιστα, σχεδόν καθημερινά αναπτύσσονται νέες μέθοδοι αυτοκατεύθυνσης μικροσκοπικών ρομπότ εντός βιολογικών δομών. Όραμα των ερευνητών παραμένει η δυνατότητα «στρατολόγησης» και εισαγωγής μέσα στο ανθρώπινο σώμα δισεκατομμυρίων νανορομπότς. Οι δομές αυτές θα μπορούν να καταστρέφουν καρκινικούς όγκους, να μεταφέρουν φάρμακα με κυτταρική ακρίβεια, να επισκευάζουν όργανα που έχουν υποστεί βλάβη, να καθαρίζουν τα αιμοφόρα αγγεία και δυνητικά ακόμη και να καθυστερούν τη διαδικασία γήρανσης.
Γενικά, οι επιστήμονες οραματίζονται δύο τρόπους με τους οποίους η νανοτεχνολογία μπορεί να επεκτείνει το προσδόκιμο ζωής. Ο πρώτος αφορά την εξάλειψη σοβαρών ασθενειών όπως ο καρκίνος ή οι καρδιακές παθήσεις. Ο δεύτερος έχει να κάνει με την αποκατάσταση βλαβών στο σώμα μας σε κυτταρικό επίπεδο.
Πόσο κοντά είμαστε σε αυτή την εποχή; Σίγουρα δεν είναι κάτι που θα συμβεί αύριο. Τη δυναμική, όμως, που έχει αναπτύξει ο κλάδος της νανορομποτικής μαρτυρούν μια σειρά από στοιχεία. Καταρχήν, η εξοικείωση με τη νανοτεχνολογία μεταξύ των χειρουργών, των νοσηλευτών και του λοιπού προσωπικού της υγειονομικής περίθαλψης θα ευνοήσει την ανάπτυξη της αγοράς. Σύμφωνα με τις υφιστάμενες προβλέψεις η παγκόσμια αγορά νανορομποτικής αναμένεται να φθάσει τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023, καταγράφοντας μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 21% κατά την περίοδο 2017-2023.
