Το 2021, η ΕΕ παρήγαγε περίπου 188,7 κιλά απορριμμάτων που προέρχονται από συσκευασίας ανά κάτοικο, ενώ στη δεκαετία 2010 έως 2020, ο όγκος των απορριμμάτων από πλαστικές συσκευασίες που παρήχθη ανά κάτοικο αυξήθηκε κατά 23% (+6,5 kg). Ο ανακυκλωμένος όγκος απορριμμάτων πλαστικών συσκευασιών αυξήθηκε την ίδια περίοδο, κατά 32% (+3,2 kg). Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, παρά τη βελτίωση αυτή, η ποσότητα πλαστικών συσκευασιών που δεν ανακυκλώθηκε αυξήθηκε κατά 3,4 κιλά ανά κάτοικο, λόγω της αύξησης της ποσότητας απορριμμάτων πλαστικών συσκευασιών που παράγονται.
Εάν και όχι η πρώτη αιτία για τη ρύπανση του περιβάλλοντος, οι πλαστικές συσκευασίες αποτελούν μέρος του προβλήματος της διαχείρισης των αστικών αποβλήτων, καθώς πολλές από αυτές είτε είναι δύσκολο να ανακυκλωθούν, είτε δεν ανακυκλώνονται ποτέ, λόγω της σύστασής τους, της έλλειψης υποδομών ανακύκλωσης αλλά και οικολογικής παιδείας και συνηθειών από την πλευρά των καταναλωτών.
Οι συσκευασίες βρίσκονται παντού, και δεν είναι εύκολο να αφαιρεθούν χωρίς να αντικατασταθούν από κάτι άλλο, εξίσου εύκολο στη χρήση. Αυτό γιατί προσφέρουν μεγαλύτερη διάρκεια στα προϊόντα, προστασία από εξωγενείς παράγοντες (όπως η υγρασία, η σκόνη, κλπ.) αλλά και ευκολία στη μεταφορά τους. Τι θα γινόταν όμως αν μετά τη χρήση της, η πλαστική συσκευασία δεν χρειαζόταν να καταλήξει στον κάδο και μπορούσε απλώς να καταναλωθεί;
Καθώς μαθαίνουμε περισσότερα για τη σημασία της βιωσιμότητας και τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται για τη μείωση της εξάρτησής μας από το πλαστικό, ήρθε η ώρα να εξετάσουμε κάποιες εναλλακτικές επιλογές.
Μια τέτοια καινοτομία είναι η βρώσιμη συσκευασία. Οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και οι ειδικοί στον κλάδο αρχίζουν ήδη να επενδύουν περισσότερα χρήματα σε αυτήν την εναλλακτική λύση.
Η αγορά των βρώσιμων συσκευασιών αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια, εάν όχι να ξεπεράσει τις πωλήσεις πλαστικών μιας χρήσης. Σύμφωνα με το Fortune Business Insights, το μέγεθος της παγκόσμιας αγοράς βρώσιμων συσκευασιών προβλέπεται να αυξηθεί από 710 εκατ. δολάρια το 2023 σε 1.050 εκατ. δολάρια έως το 2030.
Πηγή: Shutterstock
Τι είναι οι βρώσιμες συσκευασίες;
Όπως υποδηλώνει το όνομα, είναι ένας τύπος βιώσιμης συσκευασίας τροφίμων που έχει σχεδιαστεί για να καταναλώνεται ή να διασπάται τόσο αποτελεσματικά, όσο και τα τρόφιμα που προστατεύει. Συνήθως κατασκευασμένες από υλικά φυτικής προέλευσης, όπως φύκια ή καζεΐνη, συσκευασίες όπως οι μεμβράνες, τα φακελάκια, η στρώσεις επικάλυψης, ακόμα και τα πιάτα, χαρακτηρίζονται ως βρώσιμες εφόσον μπορούν να καταναλωθούν μαζί με το τρόφιμο.
Με τη συσκευασία να καταναλώνεται αντί να απορρίπτεται, αυτή η βιώσιμη μέθοδος μπορεί να μειώσει την εξάρτησή μας από τα πλαστικά, ενώ παράλληλα δημιουργεί λιγότερα απόβλητα.
Ας ρίξουμε μια ματιά στις καινοτομίες που υπόσχονται να αλλάξουν τον τρόπο που καταναλώνουμε.
Πηγή: stroodles.co.uk
Τα αναλώσιμα καλαμάκια, όπως τα Stroodles, έρχονται να αλλάξουν τον τρόπο που καταναλώνουμε τα πλαστικά καλαμάκια, ειδικά μετά τα αποτελέσματα πρόσφατων μελετών που έδειξαν ότι τα χάρτινα καλαμάκια μπορεί να είναι επιβλαβή για την υγεία και όχι φιλικότερα προς το περιβάλλον από τα πλαστικά.
Η βρετανική εταιρεία που παράγει τα καλαμάκια από σιτάρι και νερό, υπόσχεται ότι όλα της τα προϊόντα είναι 100% βιοδιασπώμενα και βρώσιμα. Τα καλαμάκια φτιάχνονται από σιτάρι και νερό, διαρκούν για πάνω από μία ώρα σε κρύα ποτά και η φόρμουλα τους υπόσχεται ότι δεν επηρεάζει τη γεύση του ροφήματος κατά τη χρήση τους. Τα πιάτα και μπολ που επίσης παράγει είναι κατασκευασμένα από πίτουρο σιταριού. Η καινοτομία δεν σταματάει εδώ, με τη Stroodles να παράγει και κουτάλια που τρώγονται σαν μπισκότο και φλιτζάνια από γκοφρέτα.
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Nottingham ανέπτυξαν βρώσιμο και 100% βιοδιασπώμενο φιλμ τροφίμων χρησιμοποιώντας φυτικούς υδατάνθρακες όπως αλεύρι konjac, άμυλο, κυτταρίνη και πρωτεΐνες. Αυτή η πρωτοποριακή μεμβράνη συσκευασίας τροφίμων προσφέρει καλύτερη αποθήκευση, ασφάλεια και διάρκεια ζωής ενώ είναι πολύ πιο φιλική προς το περιβάλλον από το πλαστικό.
Στην Ισπανία, η Bio2coat με έδρα τη Βαρκελώνη υπόσχεται το ίδιο ακριβώς : μεμβράνες που προστατεύουν τα προϊόντα και κατασκευάζονται χωρίς συντηρητικά και χημικά, με λιγότερα από τέσσερα υλικά. Σύμφωνα με τις δοκιμές, η βρώσιμη μεμβράνη προσφέρει έως και 15 μέρες μεγαλύτερη διάρκεια στα τρόφιμα. Η ισπανική start-up αναφέρει ότι στόχος της είναι να μειώσει τη ρύπανση από τα πλαστικά αλλά και τη σπατάλη φαγητού.
Την τελευταία δεκαετία, η Ισπανία παρήγαγε πάνω από δύο εκατομμύρια τόνους πλαστικών απορριμμάτων κάθε χρόνο, σύμφωνα με τη Statista, ενώ το μέγεθος της ισπανικής αγοράς πλαστικών συσκευασιών υπολογίζεται σε 6,2 δισ. ευρώ το 2024, με τη μέση ετήσια ανάπτυξη (2019-2012) να ανέρχεται σε 0,5%.
Η ινδική startup Bakeys δημιούργησε την πρώτη σειρά αναλώσιμων μαχαιροπίρουνων στον κόσμο από αλεύρι ρυζιού, σιτάρι και σόργο για την καταπολέμηση της ρύπανσης από πλαστικά μαχαιροπίρουνα. Σχεδιασμένο για να είναι πλήρως vegan χωρίς τρανς λιπαρά ή συντηρητικά, η εταιρεία στοχεύει να δημιουργήσει ένα φιλικό προς το περιβάλλον σκεύος φαγητού κατάλληλο για το κοινό. Με περισσότερα από 40 δισ. πλαστικά σκεύη που χρησιμοποιούνται ετησίως μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα μαχαιροπίρουνα διαδραματίζουν τεράστιο ρόλο στην περιβαλλοντική βλάβη που προκαλεί η βιομηχανία τροφίμων και η Bakeys στοχεύει να μειώσει αυτόν τον αντίκτυπο.
Το Ooho, το βρώσιμο μπουκάλι, είναι η κορυφαία αναλώσιμη εναλλακτική λύση στα πλαστικά μπουκάλια. Αναπτύχθηκε από το Skipping Rocks Lab, το Ooho χρησιμοποιεί μια τεχνική που είναι δημοφιλής στη τεχνική της στειροποίησης που χρησιμοποιείται στη μαγειρική. Χρησιμοποιώντας μια διπλή μεμβράνη αλγινικού νατρίου και χλωριούχου ασβεστίου, η Skipping Rock Labs ανέπτυξε ένα διαφανές τοίχωμα γέλης αρκετά στερεό ώστε να συγκρατεί το υγρό σε ένα σφαιρικό δοχείο σαν «φούσκα». Σε αντίθεση με ένα παραδοσιακό πλαστικό μπουκάλι νερού, αυτό το δοχείο είναι βιωδιασπώμενο.
Πηγή: notpla.com
Σύμφωνα με το FoodNavigator, η εταιρεία τώρα εργάζεται με τη μάρκα αθλητικών Decathlon με στόχο να αντικαταστήσει τη συμβατική του συσκευασία από αλουμίνιο και πλαστικό για τα ενεργειακά τζελ.
Άλλο ένα παράδειγμα είναι αυτό της Apeel, η οποία κατασκευάζει μια μεμβράνη που λειτουργεί σαν «δεύτερη φλούδα» φυτικής προέλευσης, επιβραδύνονται την οξείδωση και παρατείνοντας τη διάρκεια ζωής των τροφίμων.
Η Xampla, από την άλλη, έχει δημιουργήσει μεμβράνη που καλύπτει τους κύβους μαγειρικής, η οποία διαλύεται όταν έρθει σε επαφή με ζεστό νερό, σαν τις ταμπλέτες πλυντηρίου, αλλά σε βρώσιμη μορφή.
Πηγή: xampla.com
Λύση για τα μικροπλαστικα ;
Στην Ασία, η Avani, ανέπτυξε μια αναλώσιμη, βιοδιασπώμενη οικολογική σακούλα από ρίζα μανιόκας που μπορεί να διαλυθεί σε ζεστό νερό, η οποία είναι βρώσιμη, αλλά όχι για τον άνθρωπο. Η οικολογική σακούλα της Avani τρέφει τα ψάρια και τα έντομα όταν καταναλώνεται αντί να τα δηλητηριάζει με πλαστικά χημικά. Τα ψάρια τρώνε χιλιάδες τόνους πλαστικού το χρόνο, μεταφέροντάς το στην τροφική αλυσίδα σε μεγαλύτερα ψάρια και θαλάσσια θηλαστικά. Τα μικροπλαστικά καταναλώνονται επίσης από τους ανθρώπους μέσω των τροφίμων και τον αέρα που αναπνέουμε. Υπολογίζεται ότι παγκοσμίως, οι άνθρωποι καταναλώνουν το ισοδύναμο μιας πιστωτικής κάρτας πλαστικού κάθε εβδομάδα. Μάλιστα, μελέτη του 2018 εκτιμά ότι ο μέσος ενήλικας καταναλώνει περίπου 2.000 πλαστικά σωματίδια ετησίως μέσω του αλατιού. Σύμφωνα με το Ellen McArthur Foundation αναμένεται ότι μέχρι το 2050, θα υπάρχουν περισσότερα πλαστικά από ψάρια στις θάλασσές μας.
Πηγή: Shutterstock
Οι περισσότερες παραδοσιακές συσκευασίες τροφίμων προέρχονται από υλικά που δεν είναι βιοδιασπώμενα. Η λύση των βρώσιμων συσκευασιών θα μπορούσε να απαντήσει στις όλο και αυξανόμενες ανησυχίες γύρω από τα μικροπλαστικά, τα οποία καταναλώνουμε χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Καταναλώνουμε και εισπνέουμε μικροπλαστικά μέσω των θαλασσινών που τρώμε, αλλά και του νερού που πίνουμε.
Αξίζει η επένδυση στις βρώσιμες συσκευασίες;
Όπως και άλλες βιώσιμες επιλογές συσκευασίας, τα οφέλη είναι πολλά. Το πρώτο και σημαντικότερο για τις επιχειρήσεις είναι ότι έρχεται να απαντήσει στο αυξανόμενο αίτημα των καταναλωτών για πιο βιώσιμες λύσεις. Οι εταιρείες που θα επενδύσουν στο επιχειρηματικό αυτό εγχείρημα θα μπορούν να ικανοποιήσουν τις προσδοκίες των πελατών τους σχετικά με τη βιωσιμότητα των προϊόντων τους. Η στροφή προς τα προϊόντα που είναι φιλικότερα προς το περιβάλλον είναι πλέον ορατή και η οικολογική συνείδηση αποτελεί προστιθέμενη αξία για τις επιχειρήσεις που θα χτίσουν μια βάση ευαισθητοποιημένων πελατών.
Ωστόσο, όπως και με τις υπόλοιπες βιώσιμες εναλλακτικές, εξακολουθούν να υπάρχουν μειονεκτήματα. Η βρώσιμη συσκευασία πρέπει ακόμη να τελειοποιηθεί, ως προς την αντοχή της σε διαφορετικές θερμοκρασίες, στην ικανότητα της αποστέλλεται εύκολα και στη συντήρησή της, η οποία μπορεί να είναι δαπανηρή για ορισμένες επιχειρήσεις.
Επιπλέον, ως προς τους καταναλωτές, πρέπει να γίνουν βήματα για να εμπιστευτούν τα νέα αυτά προϊόντα. Έχουμε, δυστυχώς, συνηθίσει να πετάμε τις συσκευασίες (συχνά σε λάθος κάδο), βλέποντάς τες ως ένα αναλώσιμο αντικείμενο και ενδέχεται να μην είμαστε ακόμα έτοιμοι να δεχτούμε αυτή την αλλαγή στον τρόπο που καταναλώνουμε. Ωστόσο, δεν είναι αδύνατο.
Είναι σήμερα δεδομένο ότι το μέλλον της συσκευασίας αρχίζει να αλλάζει. Προχωράμε - και οφείλουμε να το κάνουμε με γοργούς ρυθμούς - στην κατεύθυνση πιο φιλικών προς το περιβάλλον επιλογών, που μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στη μείωση των απορριμμάτων που παράγουμε.
Αν και απαιτείται περισσότερη έρευνα και ανάπτυξη για να μπορεί να εδραιωθεί η χρήση της βρώσιμης - άρα και βιώσιμης - συσκευασίας, τα παραδείγματα των καινοτόμων επιχειρήσεων δείχνουν ότι υπάρχει η βούληση να αλλάξουμε τις καταναλωτικές μας συνήθειες.
