Του Jim Harper
Αυτό το διαβολικό, αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων, περιουσιακό στοιχείο ονόματι Bitcoin έχει τον τρόπο να αναστατώνει τους ανθρώπους. Εν μέρει, αυτό έχει να κάνει πιθανότατα με την κοινότητα εκείνων που το υιοθέτησαν νωρίς, άνθρωποι των οποίων οι κοινωνικές δεξιότητες ταιριάζουν περισσότερο σε διαδικτυακά παιχνίδια ρόλων απ’ ό,τι στην ανάπτυξη ενός νέου παγκόσμιου νομίσματος ή κατηγορίας ενεργητικού. Ο στόχος των αναλυτών όμως πρέπει πάντα να είναι να βάζουν στην άκρη προσωπικότητες και προκαταλήψεις και να εστιάζουν σε ό,τι συμβαίνει, ό,τι ισχύει και ίσως και στο γιατί.
Το περιοδικό Washingtonian πρόσφατα χαρακτήρισε τον οικονομολόγο Steve Hanke ως έναν από τους 250 πιο επιδραστικούς ανθρώπους στην πόλη της Ουάσινγκτον, με ειδίκευση στην “οικονομική πολιτική”. Είναι καλό να ξέρουμε ότι κάποιος που επίμονα καταγράφει τον πληθωρισμό ανά τον κόσμο έχει λόγο στο τι συμβαίνει με τη νομισματική και οικονομική πολιτική των ΗΠΑ.
Την περασμένη εβδομάδα πάντως, ασχέτως της επιλογής του Washingtonian, απογοητεύθηκα όταν είδα τον Hanke να τουιτάρει αρνητικά για το νέο ρεκόρ τιμής του Bitcoin λέγοντας “Να θυμάστε ότι το Bitcoin δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα κερδοσκοπικό περιουσιακό στοιχείο με θεμελιώδη αξία ΜΗΔΕΝ!”. Το τουίτ αυτό επανέλαβε ουσιαστικά όσα είπε ο Hanke σε ένα άρθρο της Wall Street Journal article από τον Paul Vigna: “Η αξία του Bitcoin συνίσταται αποκλειστικά στο πώς το βλέπει ο κάτοχός του” (“Bitcoin’s Value Is All in the Eye of the ‘Bithodler’”).
Αυτό που λέει ο Hanke κυριολεκτικά ισχύει, αλλά νομίζω πως υπερτονίζει τη σημασία του, ιδίως αν αναλογιστούμε ότι μιλάμε για έναν παρατηρητή του πληθωρισμού. Η επιλογή του να χλευάσει το Bitcoin επειδή αυτό δεν διαθέτει “θεμελιώδη αξία” παραβλέπει μια από τις σημαντικότερες ιδέες των σύγχρονων οικονομικών - και δεν είναι ο πρώτος που το κάνει αυτό.
Σύμφωνα με την υποκειμενική θεωρία της αξίας, η αξία ενός αγαθού δεν καθορίζεται από κάποια εγγενή του ιδιότητα - ούτε από το ποσό της εργασίας που απαιτεί η παραγωγή του - αλλά από τη σημασία που αποδίδει το άτομο σ’αυτό για την επίτευξη των σκοπών του. Τίποτα δεν έχει θεμελιώδη ή εγγενή αξία. Οι άνθρωποι αποφασίζουν από μόνοι τους σε τι αποδίδουν αξία βάσει των συνθηκών και των σχεδίων τους. Αθροιστικά, αποφασίζουν τι έχει αξία στην κοινωνία.
Όταν βλέπω κάποιους να χλευάζουν το Bitcoin επειδή δεν έχει εγγενή αξία, το βλέπω σαν ο ομιλητής να θέλει να αντικαταστήσει με τον εαυτό του την κοινότητα των υποκειμένων δράσης που αποφασίζουν τις τιμές σύμφωνα με την υποκειμενική θεωρία της αξίας. Σπανίως αυτό είναι λάθος καθώς οι αξίες κατά καν΄να δεν μεταβάλλονται γρήγορα. Όμως ο υπερπληθωρισμός υπάρχει λόγος που λέγεται έτσι. Μια επαναστατική τεχνολογία μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αποδίδουν αξία στα πράγματα γρηγορότερα απ’ ό,τι συνήθως. Και το ββ μπορεί να αποκαλύψει (ή να δημιουργήσει) μια μεγαλύτερη όρεξη στο γενικό κοινό για χρηματοπιστωτικά στοιχεία ενεργητικού που δεν κινδυνεύουν από τον πληθωρισμό απ’ ό,τι συνειδητοποιούσαμε μέχρι πρότινος.
Υπάρχουν βεβαίως απόψεις που διαφέρουν από αυτή του Hanke. Μια εξαιρετικη πρόσφατη ανάλυση από τον Διευθυντή της Global Macro Jurrien Timmer καταδεικνύει το πώς το Bitcoin μπορεί να αποτελεί μέρος του μείγματος περιουσιακών στοιχείων για υπεύθυνους επενδυτές (μάλιστα, ως ισοδύναμο των ομολόγων) Σε ένα πρόσφατο επεισόδιο του First Mover της Coindesk TV, ο διευθύνων σύμβουλος της MicroStrategy, Michael Saylor μίλησε με πάθος, και πιστεύω με πειθώ, υπέρ την ένταξης του Bitcoin στους εταιρικούς ισολογισμούς. Τα περιουσιακά στοιχεία που κάποιοι μπορεί να πιστεύουν ότι έχουν εγγενή αξία ενέχουν πολύ μεγαλύτερο κόστος ευκαιρίας, υποστηρίζει.
Μήπως η νέα τεχνολογία διέψευσε την υποκειμενική θεωρία της αξίας; Όχι. Το Bitcoin όμως μπορεί να κάνει κάποιους σοφιστές περί τα οικονομικά να απομακρυνθούν, στιγμιαία, από θεμελιώδες οικονομικές αρχές.
Η υποκειμενική θεωρία της αξίας είναι μια ιδέα με τεράστια σημασία όχι μόνο για την οικονομική επιστήμη, αλλά και για την ελευθερία, την πρόοδο και την ανθρωπότητα γενικότερα. Κι αυτό, γιατί θεωρεί τις σωρρευτικές αποφάσεις των ατόμων ως προς το τι να αγοράσουν και να πουλήσουν ως την κύρια πηγή πληροφορίας για το τι πρέπει να αγοραστεί και να πουληθεί.
Στο παρελθόν, άλλοι διεκδικητές στην οικονομική θεωρία, όπως η εργασιακή θεωρίας της αξίας, έθεσαν την ευθύνη της λήψης αποφάσεων για την κατανομή των πόρων στα χέρια των ειδικών, που συνέλεγαν στατιστικές πληροφορίες για την εθνική παραγωγική και... - όμως δεν ήταν ειδικοί. Ήταν άνθρωποι που απλώς βρέθηκαν στην κορυφή ισχυρών πολιτικών μηχανισμών. Το αποτέλεσμα, που ακόμη πολλοί εν ζωή το θυμούνται, ήταν τεράστια βάσανα για τους ανθρώπους.
Ως αναλυτές, οφείλουμε να αφήσουμε τις δράσεις των ανθρώπων να κατευθύνουν τις δικές μας εκτιμήσεις αξίας. Είναι ο μόνος τρόπος να εφαρμόσουμε πιστά την υποκειμενική θεωρία της αξίας. Το Bitcoin έχει όντως έντονο κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Αλλά μπορεί να προσφέρει ένα πολύ καλό προφίλ κινδύνου-απόδοσης για πολλούς επενδυτές. Δεν έχει θεμελιώδη αξία, όπως λέει ο Hanke, αλλά πάλι, τίποτε δεν έχει.
--
*Ο Jim Harper είναι επισκέπτης ερευνητής του American Enterprise Institute.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 8 Μαρτίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
