Φανταστείτε να παρακολουθείτε ζωντανά μαθήματα τέχνης από τον Λεονάρντο ντα Βίντσι ή να έχετε μια πλήρως διαδραστική συζήτηση για το νόημα της ζωής με τον Σωκράτη. Τώρα μπορείτε να το κάνετε αυτό στο σαλόνι σας με έναν φορητό υπολογιστή και ακουστικά, μέσω νεοσύστατων επιχειρήσεων, όπως η Engage XR της Ιρλανδίας και η Hello History της Σουηδίας, συνδυάζοντας τις δυνατότητες της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) και του metaverse.
Η παράδοση και η τεχνολογία έχουν συχνά θεωρηθεί ως διακριτές και ακόμη και αντιφατικές, αλλά είναι σαφές ότι αυτές οι τεχνολογίες θολώνουν πλέον τα όρια με τρόπους που μπορούν να αλλάξουν το πως οι άνθρωποι ασχολούνται με την πολιτιστική κληρονομιά.
Ακολουθούν τέσσερις αναδυόμενες τάσεις σε αυτόν τον χώρο:
1.Νέα είδη ιστορικής αποκατάστασης
Πολλά αρχαία κείμενα είναι δύσκολα προσβάσιμα, επειδή είναι κοντά στο να «καταρρεύσουν» ή λείπουν μέρη τους, αλλά η Τεχνητή Νοημοσύνη το αλλάζει αυτό χρησιμοποιώντας αλγόριθμους μηχανικής μάθησης για να βοηθήσει να βγάλουν νόημα τα θραύσματα τα οποία είναι δυσανάγνωστα για το ανθρώπινο μάτι. Για παράδειγμα, αυτό έχει χρησιμοποιηθεί για να αποκαλυφθεί το περιεχόμενο παπύρου που απανθρακώθηκε από την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ.
Παρόμοιες δυνατότητες υπάρχουν και για τους αρχαίους χώρους που έχουν υποστεί ζημιές, είτε λόγω παραμέλησης είτε λόγω πολεμικών συγκρούσεων. Ορισμένοι από αυτούς «αποκαθίστανται» τώρα από εταιρείες του metaverse, που μοντελοποιούν τρισδιάστατα τους χώρους από ψηφιακές εικόνες που έχουν δημιουργηθεί με περιγραφές σε παλιά κείμενα.
Η ινδική νεοφυής επιχείρηση Who VR, για παράδειγμα, δημιούργησε μια αναπαράσταση εικονικής πραγματικότητας του Sharda Peeth, ενός ερειπωμένου ινδουιστικού ναού και αρχαίου κέντρου μάθησης. Ομοίως, η Legends of Amsterdam, χρησιμοποιεί Τεχνητή Νοημοσύνη για να δημιουργήσει φωτορεαλιστικά βίντεο και εκτυπώσεις τέχνης που απεικονίζουν την ολλανδική πρωτεύουσα και τον πολιτισμό της πριν από εκατοντάδες χρόνια.
Υπάρχουν επίσης εταιρείες Τεχνητής Νοημοσύνης, που διδάσκουν σε νεότερους ανθρώπους πώς να χρησιμοποιούν αυτή την τεχνολογία για να δημιουργήσουν τις δικές τους αναπαραστάσεις. Για παράδειγμα, η Brhat, μια άλλη ινδική εταιρεία, διεξάγει εργαστήρια για τη δημιουργία οπτικού περιεχομένου ΤΝ που έχει τις ρίζες του στην τοπική πολιτιστική κληρονομιά.
2. Μετάφραση και αποσαφήνιση των αρχαίων γλωσσών
Πολλά παλιά κείμενα είναι γραμμένα σε γλώσσες που είναι γνωστές μόνο σε περιορισμένο αριθμό ανθρώπων, όπως τα λατινικά ή τα σανσκριτικά. Αυτό δημιουργεί εμπόδια στην πρόσβαση και την κατανόηση αυτών των ιστορικών έργων και της κληρονομιάς τους.
Η ευκολότερη λύση είναι προφανώς η χρήση λογισμικού που μπορεί να μεταφράσει τις γραφές, αλλά η Τεχνητή Νοημοσύνη προσφέρει πολύ πιο ενδιαφέρουσες δυνατότητες. Για παράδειγμα, μια ινδική νεοφυής επιχείρηση, με την επωνυμία Mokx, έχει κατασκευάσει ένα chatbot με την ονομασία Arya, με το οποίο μπορείτε να συζητήσετε εκτενώς τις ινδουιστικές βεδικές γραφές. Ομοίως, υπάρχουν βοηθοί AI που έχουν εκπαιδευτεί στις λατινικές διδασκαλίες και παραδόσεις της Καθολικής Εκκλησίας και στο εβραϊκό ισοδύναμο για την εβραϊκή Τορά.
3. Εικονική θρησκεία
Οι νέοι ασχολούνται με την πολιτιστική κληρονομιά με νέους τρόπους χάρη σε αυτές τις τεχνολογίες. Παίζουν ρόλους ινδικών ημίθεων σε ένα παιχνίδι πολιτιστικής κληρονομιάς στο βιντεοπαιχνίδι Sandbox, καθώς και καθολικών κληρικών στην πλατφόρμα παιχνιδιών Roblox.
Το τελευταίο παράδειγμα προέρχεται από τις Φιλιππίνες. Πρόκειται για εκατοντάδες νέους που ως άβαταρ, παρακολουθούν μια κυριακάτικη λειτουργία σε μια εικονική εκκλησία Quiapo - έναν δημοφιλή καθολικό τόπο λατρείας των Φιλιππίνων. Ακούνε το κήρυγμα ενός ιερέα, τον οποίο υποδύεται ένα άλλο μέλος της ομάδας τους στο Roblox.
Παρόμοιες καθολικές λειτουργίες στο Roblox πραγματοποιούνται και σε άλλες χώρες, όπως στην Πολωνία και στο Βιετνάμ. Και τα δύο αυτά βοηθούν στη διασφάλιση του μέλλοντος τέτοιων παραδόσεων και δίνουν στους νέους από διαφορετικά μέρη του κόσμου, μια εύκολη ευκαιρία να γνωρίσουν ο ένας τη θρησκευτική κουλτούρα του άλλου.
Από διαφορετική οπτική γωνία προσεγγίζει την πνευματική εμπειρία το Chakra VR, μια εφαρμογή στο Metaquest στην οποία οι χρήστες διαλογίζονται στο metaverse και μαθαίνουν για τα επτά τσάκρα του σώματος.
4. Ανθρωπομορφισμός
Σε ορισμένες περιπτώσεις, βλέπουμε την Τεχνητή Νοημοσύνη να συνδυάζεται με την κληρονομιά, με τρόπους με τους οποίους υιοθετούνται ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Το AskMona είναι ένα καλό παράδειγμα, πρόκειται για ένα AI chatbot που αναπτύσσεται σε χώρους, όπως το πάρκο Κολοσσαίο στη Ρώμη και εκθέσεις τέχνης και το Fondation Louis Vuitton στο Παρίσι. Οι επισκέπτες μπορούν να ρωτήσουν τη «Μόνα» ό,τι θέλουν σχετικά με αυτό που βλέπουν, σαν να έχουν να κάνουν με έναν άνθρωπο.
Στα πιο εξωτικά παραδείγματα, περιλαμβάνεται η Impossible Torah, μια σειρά γραπτών σχολίων του εβραϊκού θρησκευτικού κειμένου από τεχνητές εκδοχές διάσημων συγγραφέων, όπως ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ και ο Ρενέ Ντεκάρτ. Εκπαιδευμένοι στη ζωή και τα έργα του εκάστοτε χαρακτήρα, αυτό ξεπερνά κατά πολύ την απλή μίμηση.
Στόχος του καθενός είναι να μιλήσει για την Τορά με τον τρόπο που θα μιλούσε ο χαρακτήρας, αν ήταν διαθέσιμος να γράψει μια εισήγηση αυτοπροσώπως. Τα παραδείγματα του Ντα Βίντσι και του Σωκράτη στην αρχή του άρθρου εμπίπτουν σε μια παρόμοια κατηγορία.
Ενδιαφέρουσα ήταν επίσης, μια εκκλησιαστική λειτουργία με Τεχνητή Νοημοσύνη που πραγματοποιήθηκε από το Συνέδριο της Γερμανικής Ευαγγελικής Εκκλησίας το 2023. Ο πάστορας έβαλε το Chat-GPT να γράψει ένα κήρυγμα το οποίο στη συνέχεια εκφωνήθηκε στο εκκλησίασμα από έναν ρεαλιστικό άνθρωπο που δημιούργησε η Τεχνητή Νοημοσύνη.
Όλα αυτά καταδεικνύουν πώς η τεχνολογία αλλάζει γρήγορα τους τρόπους με τους οποίους αλληλεπιδρούμε με την κληρονομιά και τη θρησκεία. Καθώς τα chatbots και οι χαρακτήρες που οδηγούνται από την Τεχνητή νοημοσύνη γίνονται όλο και πιο συνηθισμένοι και αποκτούν τη δική τους ζωή στο metaverse, αυτοί οι κόσμοι θα γίνονται όλο και πιο ζωντανοί και προσιτοί.
Και αυτό το επίπεδο εμβύθισης δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με αυτό που θα μπορούσε να έρθει αν οι διεπαφές εγκεφάλου - υπολογιστή, όπως η Neuralink γίνουν κοινός τόπος τα επόμενα χρόνια. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα είναι σε θέση να διεγείρουν τον δεξιό εγκέφαλο με τρόπους που θα δημιουργούν βαθιές πνευματικές και αληθοφανείς εμπειρίες με περιορισμένους περισπασμούς. Αυτό θα μπορούσε να μας κατευθύνει σε «κρυφές σφαίρες» πνευματικότητας και σε «συνδέσεις» με τους αρχαίους που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πιο εξελιγμένους ανθρώπους. Για όλους τους φόβους σχετικά με την τεχνολογική πρόοδο, είναι επίσης συναρπαστικό να αναλογιστούμε τα τεράστια δυνητικά οφέλη.
*Ο Sreevas Sahasranamam είναι καθηγητής στο Adam Smith Business School, στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, στη Σκωτία. Το άρθρο αναδημοσιεύεται αυτούσιο μέσω άδειας Creative Commons στο Liberal από τον ιστότοπο TheConversation.com.
