Του Madsen Pirie
Μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες της σύγχρονης εποχής ξεκίνησε στις 23 Μαΐου του 1958, όταν ο Μάο Τσετούνγκ, Πρόεδρος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας εγκαινίασε το Μεγάλο Άλμα προς τα Εμπρός. Η πρωτοβουλία αυτή είχε ως στόχο να μετατρέψει γρήγορα την Κίνα σε μία σύγχρονη βιομηχανική χώρα. Αντί γι' αυτό όμως, είχε ως αποτέλεσμα την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων σχετικά άχρηστου ακατέργαστου σιδήρου, και μία δραματική μείωση της αγροτικής παραγωγής που οδήγησε στον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων από λιμοκτονία. Η χαμηλότερη σχετική εκτίμηση κάνει λόγο για 18 εκατομμύρια θανάτους, αλλά πολλοί, μεταξύ των οποίων και Κινέζοι ιστορικοί, τοποθετούν τον αριθμό των θυμάτων κοντύτερα στα 60 εκατομμύρια.
Η πολιτική αυτή εφαρμόστηκε διά του εξαναγκασμού. Οι αγρότες της υπαίθρου εξαναγκάστηκαν να ενταχθούν σε κολλεκτίβες, στις οποίες τεράστιες ποσότητες πόρων εκτρέπονταν από την αγροτική παραγωγή στα βιομηχανικά σχέδια. Οι αγρότες αναγκάζονταν να παρακολουθούν μακροσκελείς πολιτικές συνελεύσεις, και πολλοί εδάρησαν μέχρι υποταγής από κομματικά στελέχη με υπερβολικό ζήλο. Όλοι ανταγωνίζονταν ως προς τα ψέματα σχετικά με την παραγωγή προκειμένου να ικανοποιήσουν τους κομματικούς ηγέτες, και οι κολλεκτίβες συχνά ανέφεραν αποτελέσματα δέκα φορές μεγαλύτερα απ' ό,τι είχαν πραγματικά πετύχει. Πιστεύοντας τα στοιχεία αυτά, οι κεντρικοί σχεδιαστές έδωσαν εντολή να μεταφερθούν ακόμη μεγαλύτερες ποσότητες τροφίμων στις πόλεις, αφήνοντας έτσι τον πληθυσμό της επαρχίας να λιμοκτονήσει.
Για να επιτευχθεί ο στόχος για την παραγωγή χάλυβα, ο Μάο διέταξε τη λειτουργία “σπιτικών καμίνων”. Για την τροφοδότησή τους με καύσιμο, τα δέντρα στα χωριά κόπηκαν, και χρησιμοποιήθηκε το ξύλο από τις πόρτες και τα έπιπλα των αγροτών. Εργατικά εργαλεία χρησιμοποιήθηκαν ως παλιοσίδερα, πράγμα που συνέβη και με τα μεταλλικά σκεύη με τα οποία οι άνθρωποι ετοίμαζαν την τροφή τους. Όπως και με την παραγωγή τροφίμων, δημιουργήθηκε ένα μαζικό κύμα ψεμάτων ως προς την παραγωγή χάλυβα, με τους ηγέτες των περιφερειών να λένε στους κεντρικούς ηγέτες ό,τι αυτοί ήθελαν να ακούσουν.
Για να ενσταλαχθεί στις μάζες επαναστατικός ζήλος, απαγορεύτηκε ο τοπικός τρόπος ζωής, που απαξιώθηκε ως “φεουδαρχικός”. Παραδοσιακές τελετές όπως γάμοι, κηδείες, τοπικές αγορές και γιορτές απαγορεύτηκαν και αντικαταστάθηκαν από κομματικές συνελεύσεις και κατηχήσεις. Πολλά από τα στοιχεία που έδιναν νόημα στη ζωή των κατοίκων της αγροτικής Κίνας εκριζώθηκαν ανελέητα. Πολλοί εργάτες γης, αλλά και εργαζόμενοι σε πολλά εργοστάσια, σχολεία και νοσοκομεία τοποθετήθηκαν στην παραγωγή χάλυβα.
Σταδιακά η βία εντάθηκε ακόμη περισσότερο, καθώς οι υποσιτισμένοι εργάτες έπρεπε να εξαναγκαστούν διά της βίας να εργαστούν στα χωράφια σε τιμωρητικά ωράρια. Όσοι δεν πετύχαιναν τους στόχους παραγωγής εξευτελίζονταν τελετουργικά ή ξυλοκοπούνταν. Πολλοί απλώς δολοφονούνταν, καθώς τους έθαβαν ζωντανούς ή τους πετούσαν σε λίμνες και ποτάμια. Σύμφωνα με κάποιες από τις εκτιμήσεις των ιστορικών, πέρα από τους θανάτους από λιμοκτονία, τουλάχιστον 2,5 ακόμη εκατομμύρια άνθρωποι εδάρησαν ή βασανίστηκαν μέχρι θανάτου, και ένα έως τρία εκατομμύρια άνθρωποι αυτοκτόνησαν.
Το Μεγάλο σοσιαλιστικό Άλμα προς τα Εμπρός ήταν στην πραγματικότητα ένα μεγάλο άλμα προς τα πίσω, καθώς τόσο η αγροτική, όσο και η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκαν δραματικά. Η ισχύς του Μάο στο κόμμα μειώθηκε, και επαναβεβαιώθηκε μόλις το 1966 όταν εγκαινίασε την Πολιτιστική Επανάσταση, μια δεύτερη τραγωδία κατά την οποία εκατομμύρια ακόμη άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Η αγροτική και βιομηχανική παραγωγή της Κίνας επιταχύνθηκε μόνο μετά τον θάνατο του Μάο και τη φυλάκιση της Συμμορίας των Τεσσάρων από τον Τενγκ Σιαοπίνγκ. Η εγκατάλειψη των κολλεκτιβιστικών αγροκτημάτων από τον Τενγκ και η εισαγωγή ελεύθερων αγορών και επιχειρηματικότητας στην οικονομία πέτυχε ραγδαία όσα ο σοσιαλισμός απέτυχε να αποδώσει. Το γεγονός ότι τόσες πολλές ζωές καταστράφηκαν πριν αυτό το μάθημα να γίνει κατανοητό, συνιστά μια τραγωδία για την Κίνα και ένα δίδαγμα για τον κόσμο.
--
Ο Duncan Madsen Pirie είναι Πρόεδρος του Adam Smith Institute.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 23 Μαΐου 2019 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Adam Smith Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
