Γράφει ο Michael Rubin
Στις 9 Νοεμβρίου 2020, οι ηγέτες του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας, υπέγραψαν μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός για τον τερματισμό του διαρκείας 44 ημερών πολέμου που διεξήγαγε το Αζερμπαϊτζάν και η Τουρκίας στο Αρτσάχ, το μη αναγνωρισμένο αλλά δημοκρατικό κράτος που είχαν δημιουργήσει οι Αρμένιοι του Ναγκόρνο-Καραμπάχ στην πάντα αυτόνομη περιοχή τους μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης.
Αυτή η συμφωνία προέβλεπε έναν διάδρομο του οποίου την ασφάλεια θα εγγυούνταν ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις για να διασφαλίζεται η ανεμπόδιστη πρόσβαση μεταξύ Αρμενίας και Αρτσάχ μέσω του Λατσίν, καθώς και «μεταφορικές συνδέσεις» διαμέσου της Αρμενίας μεταξύ του κυρίως Αζερμπαϊτζάν και του Ναχτσιβάν μέσω της περιοχής Ζανγκέζουρ της Αρμενίας που χωρίζει τα δύο εδάφη.
Το Αζερμπαϊτζάν ποτέ δεν τήρησε καμία από τις συμφωνίες του. Πρώτον, για 10 μήνες, απέκλεισε τον διάδρομο του Λατσίν, λιμοκτονώντας τους 120.000 χριστιανούς της Αρτσάχ, κάτι που ο πρώην εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου Λουίς Μορένο Οκάμπο χαρακτήρισε γενοκτονία.
Στη συνέχεια, εξαπέλυσε μια νέα επίθεση για να κατακτήσει το υπόλοιπο έδαφος, παραβιάζοντας και πάλι μονομερώς μια εκεχειρία. Ενώ ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Γιούρι Κιμ δήλωσε ενώπιον της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, «Δεν θα ανεχτούμε καμία επίθεση εναντίον του λαού του Ναγκόρνο-Καραμπάχ», η κυβέρνηση Μπάιντεν έκανε ακριβώς αυτό.
Τα κανάλια του Αζερμπαϊτζάν στο Telegram υποκινούσαν δολοφονίες και σεξουαλικές επιθέσεις κατά Αρμενίων παιδιών και γυναικών στο πλαίσιο μιας διαδικτυακής δραστηριότητας που θυμίζει το Ισλαμικό Κράτος κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας των Γεζίντι.
Ο δικτάτορας του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ θεωρείται θριαμβευτής. Το ίδιο και ο κύριος μέντοράς του, Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Οι δύο ηγέτες γιόρτασαν στο Ναχτσιβάν. Ενώ η κατάπαυση του πυρός του 2020 δεν προέβλεπε ποτέ έναν «διάδρομο» στο Ζανγκέζουρ, οι αξιωματούχοι του Αζερμπαϊτζάν απαιτούν όλο και περισσότερο αυτό ακριβώς.
Η Ρωσία, ο κύριος υποστηρικτής του Αζερμπαϊτζάν καθώς η Αρμενία στρέφεται προς τη Δύση, ευνοεί επίσης τη δημιουργία ενός διαδρόμου στη νότια Αρμενία τον οποίο θα μπορούσαν να προστατεύουν ρωσικά στρατεύματα προκειμένου να δικαιολογήσουν τη συνεχιζόμενη παρουσία τους στην περιοχή.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να στηρίξουν την Αρμενία ώστε να αρνηθεί τον οποιονδήποτε διάδρομο. Η κατάκτηση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ από το Αζερμπαϊτζάν ακυρώνει την εκεχειρία του Νοεμβρίου 2020. Η συναίνεση σε οποιονδήποτε διάδρομο στο Ζανγκέζουρ θα ισοδυναμούσε με εθνική αυτοκτονία: Με το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία να συνεχίζουν τον αποκλεισμό της κυρίως Αρμενίας και με τη Γεωργία να πέφτει όλο και περισσότερο στην κυριαρχία της Ρωσίας, η κύρια οδός της Αρμενίας για εξαγωγή αγαθών είναι προς το νότο.
Στην πραγματικότητα, ο διάδρομος θα λειτουργήσει ως θηλιά για να επιτραπεί στην Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν και τη Ρωσία να κάνουν στην κυρίως Αρμενία αυτά που έκαναν και στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίβεφ, εν τω μεταξύ, έχει ανοιχτά δηλώσει την επιθυμία του να κατακτήσει την Αρμενία.
Ο Κιμ και η επικεφαλής της Υπηρεσίας Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ, Σαμάνθα Πάουερ, ταξίδεψαν στην Αρμενία καθώς οι πρόσφυγες εισρέουν στη χώρα από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, αλλά η Αρμενία δεν χρειάζεται μια σηματοδότηση αρετής από την κυβέρνηση Μπάιντεν. Το Αζερμπαϊτζάν εκμεταλλεύτηκε με συνέπεια την στάση του Μπάιντεν και ο Αλίεφ δεν παίρνει στα σοβαρά ούτε τον Κιμ ούτε την Πάουερ.
Αντίθετα, εάν ο Λευκός Οίκος εννοεί σοβαρά να προστατεύσει την Αρμενία, θα εξετάσει το ενδεχόμενο να σταθμεύσει τις δικές του δυνάμεις, τουλάχιστον σε προσωρινή βάση, στη νότια Αρμενία. Η Εθνική Φρουρά του Κάνσας, για παράδειγμα, έχει συνεργασία με την Αρμενία.
Ίσως τώρα να ήταν μια καλή στιγμή για μια στρατιωτική άσκηση πολλών εβδομάδων στην περιοχή. Μερικές φορές μια προληπτική ανάπτυξη δυνάμεων, με τη συμμετοχή ίσως αμερικανικών στρατευμάτων, μολονότι με ανθρωπιστική εστίαση, θα μπορούσε να αποτρέψει το επόμενο στάδιο των προσπαθειών της τρόικας Αζερμπαϊτζάν-Τουρκίας-Ρωσίας να εξαλείψουν το αρχαιότερο χριστιανικό έθνος στον κόσμο.
--
Ο Michael Rubin είναι διακεκριμένο στέλεχος του American Enterprise Institute και πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου, με κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντα τη Μέση Ανατολή, την Τουρκία, το Ιράν και τη διπλωματία.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 25 Σεπτεμβρίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute (ΑΕΙ) και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
