H ολλανδική πολιτική σκηνή έχει αλλάξει ριζικά. Ο Μαρκ Ρούτε, ο μακροβιότερος Ολλανδός πρωθυπουργός στην ιστορία, παραιτήθηκε αυτό το καλοκαίρι και τώρα επιδιώκει να γίνει ο νέος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ. Νωρίτερα φέτος, το νέο Κίνημα Αγροτών-Πολιτών (BBB) σάρωσε τις επαρχιακές εκλογές και είναι τώρα το μεγαλύτερο κόμμα στη Γερουσία. Και ενόψει των γενικών εκλογών της Τετάρτης, ένα άλλο νέο κόμμα, το Νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο (NSC), βρίσκεται (σχεδόν) στην κορυφή των δημοσκοπήσεων.
Η σύνθεση της ολλανδικής βουλής. Η πηγή των δημοσκοπήσεων (σε πορτοκαλί): Tom Louwerse
Όσο όμως τα πράγματα αλλάζουν, τόσο μένουν ίδια. Ο διάδοχος του Ρούτε ως πρωθυπουργός θα είναι πιθανότατα ο νυν υπουργός Δικαιοσύνης Dilan Yeşilgöz, ο διάδοχός του και ως ηγέτης του κεντροδεξιού Λαϊκού Κόμματος για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (VVD). Ο ιδρυτής του NSC είναι βουλευτής εδώ και 20 χρόνια, μέχρι πρόσφατα ως χριστιανοδημοκράτης - μετά τις εκλογές θα είναι ο δεύτερος μακροβιότερος βουλευτής.
Έχει υιοθετήσει κάποιες νέες θέσεις -και ιδιαίτερα μια αρκετά επιθετική αντιμεταναστευτική στάση-, αλλά γενικά απέφυγε να μιλήσει συγκεκριμένα για πολιτικές και αντ' αυτού προσπάθησε να αξιοποιήσει την προσωπική του δημοτικότητα. Το BBB έχει ξεθωριάσει καθώς οι ψηφοφόροι έχασαν το ενδιαφέρον τους για το κύριο θέμα του (την πολιτική εκπομπών αζώτου) και το κόμμα φαίνεται απρόθυμο να προσπαθήσει καν να ανταγωνιστεί ενεργά το NSC. Σκεφτείτε τον DeSantis να κατεβαίνει «κόντρα» στον Τραμπ.
Το VVD και το NSC (και το BBB) είναι απίθανο να εξασφαλίσουν απόλυτη πλειοψηφία και θα βρεθούν να αναζητούν εταίρους. Η πιο απλή επιλογή στα αριστερά τους είναι η Πράσινη Αριστερά και το Εργατικό Κόμμα, που αυτή τη φορά κατεβαίνουν με κοινό ψηφοδέλτιο. Επικεφαλής τους είναι ο Φρανς Τίμερμανς, μέχρι πρόσφατα εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο οποίος διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών υπό τον Ρούτε πριν από μια δεκαετία. Δεν πρόκειται για μια ιδιαίτερα ριζοσπαστική επιλογή.
Στα δεξιά, η κατάσταση είναι ακόμη λιγότερο εμπνευσμένη. Το μεγαλύτερο κόμμα εκεί είναι το αντιμουσουλμανικό PVV του Geert Wilders, το οποίο θέλει να απαγορεύσει τα τζαμιά, το Κοράνι και τα ισλαμικά σχολεία. Ο Wilders είναι το μακροβιότερο μέλος του ολλανδικού κοινοβουλίου. Στην πραγματικότητα, από τα δέκα μακροβιότερα μέλη της ολλανδικής κάτω βουλής, τα έξι είναι βουλευτές του PVV (και σύντομα πιθανότατα θα είναι οκτώ στα δέκα). Ενώ η πρώτη κυβέρνηση του Ρούτε βασιζόταν στην εμπιστοσύνη και την ψήφο του PVV, ο Ρούτε τούς είχε αποκλείσει ως πιθανό κυβερνητικό εταίρο τα τελευταία χρόνια.
Ο Yeşilgöz άνοιξε ξανά την πόρτα για τον Wilders και τα στελέχη του του, αλλά ο Omtzigt έχει επανειλημμένα ισχυριστεί ότι αρνείται να συνεργαστεί με τον Wilders. Ο Omtzigt, του οποίου η σύζυγος είναι Σύρια Ορθόδοξη πρόσφυγας από την Τουρκία, έχει μακρά ιστορία αντιπαράθεσης με τον Wilders και μακροχρόνιο ενδιαφέρον για ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας, γεγονός που προσδίδει κάποια αξιοπιστία στη θέση του.
Τούτου λεχθέντος, όλοι γνωρίζουμε πόσοι Αμερικανοί πολιτικοί μετακινήθηκαν χωρίς ιδιαίτερους δισταγμούς από το να διατυπώνουν τη μια μέρα παιάνες στη θρησκευτική ελευθερία στην αγκαλιά του Τραμπ και των προτάσεών του για απαγόρευση των μουσουλμάνων την επόμενη. Ένα σχήμα όπως το πρώτο υπουργικό συμβούλιο του Ρούτε - ένας συνασπισμός VVD-NSC-BBB με εμπιστοσύνη και ψήφους του PVV δεν φαίνεται να αποκλείεται.
Με βάση τις τρέχουσες δημοσκοπήσεις, ουσιαστικά δεν υπάρχουν άλλοι ιδιαίτερα πιθανοί συνασπισμοί πλειοψηφίας. Η αριστερά βρίσκεται σε ερείπια: τα εννέα πιο αριστερά κόμματα, μέχρι και τους Χριστιανοδημοκράτες, ενδέχεται να μην συγκεντρώσουν 60 (από 150) έδρες.
Οι έδρες των πιθανών συμμαχιών βάσει των τρεχουσών δημοσκοπήσεων (επί 150 εδρών)
Ο Omtzigt έχει κατά καιρούς υπαινιχθεί τη δυνατότητα μιας καθαρής κυβέρνησης μειοψηφίας, αλλά αυτό θα ήταν ένα πείραμα για τα ολλανδικά δεδομένα - και με ένα ή ακόμα και δύο νέα κόμματα να εμπλέκονται σ’ αυτό το πείραμα, θα ήταν κάτι το ανεύθυνο. Εδώ είμαστε λοιπόν, μια πέμπτη κυβέρνηση Ρούτε με άλλο όνομα.
* Ο Stan Veuger είναι διακεκριμένο στέλεχος του American Enterprise Institute με πεδίο ειδίκευσης τις μελέτες οικονομικής πολιτικής. Επίσης είναι ο υπεύθυνος της έκδοσης Economic Perspectives του ΑΕΙ
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 17 Νοεμβρίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
