Του Kristian Niemietz
Τον μήνα που μας πέρασε η ίνφλουενσερ στο Instagram και επιχειρηματίας της μόδας Molly-Mae Hague εμφανίστηκε σε ένα podcast που έχει ως θέμα ζητήματα επιχειρηματικότητας. Έκανε ένα σχετικά ανώδυνο σχόλιο για την επιτυχία που είχε στη σταδιοδρομία της:
“Έχεις μόνο μία ζωή και από σένα εξαρτάται τι θα κάνεις μ’ αυτή. Μπορείς κυριολεκτικά να κινηθείς προς οποιαδήποτε κατεύθυνση [...]
Προφανώς, όλοι έχουμε διαφορετικά υπόβαθρα, έχουμε μεγαλώσει με διαφορετικούς τρόπους και έχουμε διαφορετική οικονομική κατάσταση, αλλά πιστεύω πως αν θέλεις αρκετά κάτι, τότε μπορείς και να το πετύχεις. Εξαρτάται από το τι είσαι διατεθειμένος να κάνεις για να φτάσεις εκεί που θες να βρεθείς στο μέλλον. Εγώ θα κάνω τα πάντα. Έχω ξεσκιστεί στη δουλειά για να φτάσω εδώ που είμαι τώρα”.
Στην αρχή, δεν συνέβη τίποτα το αξιόλογο. Την περασμένη εβδομάδα όμως, το Twitter το πήρε χαμπάρι και ξεκίνησε η συνήθης φασαρία που τόσο επιτυχημένα συμβαίνει στην πλατφόρμα αυτή. Καθώς το Twitter διαμορφώνει την ατζέντα για τα εθνικά έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα, σύντομα το Sky News μετέδωσε ένα ρεπορτάζ με τίτλο “Η Molly-Mae Hague του Love Island δέχεται κριτική μετά τα ‘θατσερικά’ της σχόλια για τη φτώχεια και την σκληρή δουλειά”. Η Daily Mail επέλεξε τον τίτλο “Η Molly-Mae Hague χαρακτηρίζεται ‘Μάργκαρετ Θάτσερ με ψεύτικο μαύρισμα’ αφού προκάλεσε οργή για τα ‘ασυναίσθητα’ σχόλιά της” και η Metro βγήκε με τίτλο “Η Molly-Mae Hague απολογήθηκε μετά την αμφιλεγόμενη ‘προνομιούχα’ συνέντευξή της σε podcast”. Ιδίως ο Independent φάνηκε να μη χορταίνει την ιστορία, δημοσιεύοντας καμιά δωδεκαριά άρθρα για το θέμα (με ένα από αυτά να φέρει τον τίτλο “Molly-Mae, οι ταξικές σου απόψεις βρωμάνε προνόμιο”).
Φυσικά, τα κύματα της οργής έρχονται και παρέχονται, και αυτό εδώ μάλλον δεν θα έχει μεγάλη διάρκεια. Υπάρχουν πολλές πιθανότητες μέχρι την ώρα που θα διαβάζετε αυτό το άρθρο, το τσίρκο της οργής να έχει ήδη μετακινηθεί. Αλλά πρόκειται για ένα αξιοσημείωτο επεισόδιο. Σε πρώτη ανάγνωση, μοιάζει πάρα πολύ με τα συνηθισμένα κυνήγια μαγισσών του “αφυπνισμένου” όχλου. Εξωτερικά, ακολουθεί το ίδιο μοτίβο. Υπάρχει η επιδεικτική οργή, υπάρχει η αίσθηση της ανάγκης της επανάληψης του ίδιου επιχειρήματος ξανά και ξανά ακόμη κι αν χιλιάδες άνθρωποι το έχουν ήδη κάνει, και υπάρχουν και οι συνήθεις προσπάθειες ακύρωσης. Όλα αυτά θα φαίνονται οικεία, για παράδειγμα στην J.K. Rowling ή την Kathleen Stock. Όμως το επεισόδιο της Molly Mae διαφέρει από τα υπόλοιπα ως προς το περιεχόμενό του. Η κ. Hague δεν σχολίασε ζητήματα διαφυλετικότητας, φυλής, του Ισλάμ ή κάποιο άλλο καυτό ζήτημα που συνήθως ξεσηκώνει την Αστυνομία της Ακύρωσης. Το σχόλιό της αφορούσε με την ευρύτατη έννοια τα οικονομικά.
Το αν η κ. Hague έχει δίκιο ή άδικο δεν έχει σημασία. (Δεν θα σας κουράσω με τις απόψεις μου για την κοινωνική κινητικότητα και την αξιοκρατία). Το θέμα είναι πως ακόμη κι αν πιστεύετε ότι έχει τελείως άδικο, αυτό δεν θα δικαιολογούσε ούτε ένα μικρό κομμάτι της οργής που εκδηλώθηκε. Απ’ όσο ξέρω, η κ. Hague δεν είναι ούτε σύμβουλος της κυβέρνησης επί θεμάτων προνοιακής πολιτικής, ούτε μέλος της Επιτροπής Κοινωνικής Κινητικότητας. Ούτε είναι κάποιος τακτικός σχολιαστής οικονομικών θεμάτων στα μέσα ενημέρωσης. Ναι, τα σχόλιά της θα μπορούσαν, κατ’ αρχήν, να ερμηνευθούν στο πλαίσιο μια πρωτο-θατσερικής θεώρησης της οικονομικής ζωής. Όμως η κ. Hague δεν διατύπωσε μια τέτοια άποψη. Αν ο τίτλος του podcast ήταν “Η επιτυχία μου στο Instagram αποδεικνύει ότι ο θατσερισμός είναι σπουδαίος, και γι’ αυτό θα πρέπει να ιδιωτικοποιήσουμε κι άλλα πράγματα, να μειώσουμε δραστικά τους φορολογικούς συντελεστές και να απορρυθμίσουμε την οικονομία” τότε θα μιλούσαμε για κάτι άλλο. Όμως αυτό δεν ισχύει.
Το επεισόδιο αυτό καταρρίπτει τη διαδεδομένη ιδέα ότι τα ζητήματα του “Πολέμου της Κουλτούρας” έχουν αντικαταστήσει τα οικονομικά ως τη μεγάλη ιδεολογική τομή στην κοινωνία. Είναι δημοφιλής η θεώρηση ότι το δίπολο “σοσιαλισμός - καπιταλισμός” ανήκει στο χθες, ενώ το “αφυπνισμένος - μη αφυπνισμένος” είναι το σημερινό πεδίο δράσης: οι αντωνυμίες είναι οι νέοι φορολογικοί συντελεστές, και η ακύρωση είναι οι νέες κρατικοποιήσεις.
Το πρόβλημα με αυτό το επιχείρημα είναι ότι ισχύει μόνο στη μία πλευρά αυτής της διαιρετικής τομής, δηλαδή στην πλευρά των “μη” ή των “αντί - αφυπνισμένων”. Οι αντίπαλοι του κινήματος των Αφυπνισμένων όντως συνήθως αντιδρούν περισσότερο στα τελευταία επεισόδια του Πολέμου της Κουλτούρας απ’ ό,τι στις τελευταίες ανακοινώσεις οικονομικής πολιτικής. Επίσης, τους είναι εύκολο να διαμορφώνουν συμμαχίες στη βάση μιας κοινής πολιτισμικής θεώρησης με ανθρώπους με τους οποίους διαφωνούν σε ό,τι αφορά τα οικονομικά ζητήματα. (Για παράδειγμα, ένας αριστερός επικριτής της Κουλτούρας της Ακύρωσης μπορεί εύκολα να δημοσιεύσει ένα άρθρο του σε ένα κεντροδεξιό έντυπο).
Θα ήταν όμως τεράστιο λάθος να υποθέσει κανείς ότι κάτι παρόμοιο πρέπει να ισχύει και στην άλλη πλευρά αυτού του χάσματος, ότι δηλαδή στην προοδευτική αριστερά οι αφυπνισμένες πολιτικές ταυτότητας έχουν κατά κάποιον τρόπο αντικαταστήσει τις σοσιαλιστικές οικονομικές ιδέες. Το αντίθετο ισχύει. Είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς κάποιον εξέχοντα πολεμιστή της αφυπνισμένης κουλτούρας που να μην είναι ταυτόχρονα και αφοσιωμένος αντικαπιταλιστής. Πάρτε για παράδειγμα το Socialist Campaign Group, την ομάδα των βουλευτών της “συνέχισης του κορμπινισμού” που συνήθως είναι διασημότητες στα κοινωνικά μέσα. Αυτοί οι άνθρωποι είναι σταθερά στην “αφυπνισμένη” πλευρά κάθε ζητήματος του Πολέμου της Κουλτούρας. Για παράδειγμα, την προηγούμενη εβδομάδα συντάχθηκαν για να πανηγυρίσουν για την αθώωση των “Τεσσάρων του Κόλστον” (και όχι για στενά νομικούς λόγους). Τις περισσότερες μέρες όμως, μπορείτε να τους βρείτε να καταγγέλλουν τα δεινά του καπιταλισμού και να μιλούν για την ανάγκη μιας κάποιας σοσιαλιστικής εναλλακτικής. Ακόμη, δεν είναι απλώς σοσιαλιστές που συμβαίνει να είναι αφυπνισμένοι, ή “αφυπνισμένοι” που απλώς συμβαίνει να είναι σοσιαλιστές. Έχουν συνενώσει αυτές τις δύο οπτικές σε ένα συνεκτικό (δηλαδή, περίπου συνεκτικό) σύνολο, όπου ο καπιταλισμός δεν είναι απλώς ένα κακό οικονομικό σύστημα, αλλά και η “δομική αιτία” κάθε κοινωνικού φαινομένου που δεν αρέσει στους σύγχρονους προοδευτικούς (βλέπε για παράδειγμα εδώ και εδώ).
Η Μεγάληg Αφύπνιση δεν έχει αντικαταστήσει τον Σοσιαλισμό των Μιλένιαλ. Τον έχει απορροφήσει. (Ή μπορεί να συνέβη και το αντίστροφο - δεν είμαι απολύτως σίγουρος, και λίγη διαφορά κάνει). Αυτός ο νέος Αφυπνισμένος Σοσιαλισμός χρησιμοποιεί τις μεθόδους του Πολέμου της Κουλτούρας, και τις εφαρμόζει στον οικονομικό διάλογο. Το να χαρακτηρίζεται κάποιος “θατσερικός” φαίνεται πλέον περίπου αντίστοιχο με το να χαρακτηρίζεται “τρανσφοβικός”, “ρατσιστής”, ή “ισλαμόφοβος”.
Έτσι, ο Πόλεμος της Κουλτούρας σε καμία περίπτωση δεν κείται “πέραν των οικονομικών”. Αντιθέτως, η οικονομία έχει γίνει ένα σημαντικό μέτωπο του πολέμου αυτού.
--
*Ο Kristian Niemietz είναι επικεφαλής πολιτικής οικονομίας στο Institute of Economic Affairs.
*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 11 Νοεμβρίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Institute of Economic Affairs και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγουμης.
