Μετά την πρόσφατη εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ, κυκλοφορούν φήμες και εικασίες ότι ο γιγαντιαίος πύραυλος της NASA για τη Σελήνη, ο Space Launch System (SLS), θα μπορούσε να κινδυνεύει. Ο πύραυλος είναι ένα από τα πολλά βασικά στοιχεία που απαιτούνται για το πρόγραμμα Artemis της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας, η οποία στοχεύει στην επιστροφή ανθρώπων στη Σελήνη για πρώτη φορά από το 1972.
Για την πρώτη αποστολή προσελήνωσης, που ονομάζεται Artemis III, ο SLS θα εκτοξεύσει τέσσερις αστροναύτες με την κάψουλα Orion της NASA. Ο Orion θα ταξιδέψει στη συνέχεια στη Σελήνη. Μόλις βρεθεί σε σεληνιακή τροχιά, ο Orion θα προσδεθεί στο όχημα Starship του Ίλον Μασκ (το οποίο έχει εκτοξευθεί ξεχωριστά). Δύο αστροναύτες θα επιβιβαστούν στο Starship, το οποίο θα αποσυνδεθεί από τον Orion και θα ταξιδέψει προς την επιφάνεια της Σελήνης.
Αφού περπατήσουν στη Σελήνη, οι δύο αστροναύτες επιστρέφουν σε σεληνιακή τροχιά με το Starship, το οποίο προσδένεται στο Orion. Οι δύο σεληνιακοί περιπατητές επιστρέφουν στο πλήρωμά τους και κατόπιν στο σπίτι τους με το Orion, αφήνοντας το Starship σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη.
Ο Αμερικανός δημοσιογράφος για το διάστημα Έρικ Μπέργκερ έγραψε πρόσφατα στο X: «Για να είμαστε ξεκάθαροι απέχουμε πολύ από το να διευθετηθεί οτιδήποτε, αλλά με βάση αυτά που ακούω είναι τουλάχιστον 50-50 ότι ο πύραυλος Space Launch System της NASA θα ακυρωθεί».
Δεν έχουν γίνει επίσημες ανακοινώσεις. Ωστόσο, μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να συνάδει με προηγούμενες εικασίες ότι η κυβέρνηση Τραμπ θα μπορούσε να συρρικνώσει τη δραστηριότητα της NASA, εξαναγκάζοντάς τη να μεταφέρει μεγάλο μέρος των εργασιών της σε ιδιωτικές εταιρείες.
Θα μπορούσε όμως ένας άλλος πύραυλος να πάρει εύκολα τη θέση του SLS; Το ερώτημα αυτό βρίσκεται στην καρδιά του τι θέλει να επιτύχει η Αμερική εν μέσω μιας αναδυόμενης διαστημικής κούρσας του 21ου αιώνα. Η Κίνα έχει δεσμευτεί να στείλει τους αστροναύτες της στην επιφάνεια της Σελήνης μέχρι το 2030. Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, η Κίνα είναι συνήθως συντηρητική στις εκτιμήσεις της, οπότε μπορούμε να υποθέσουμε ότι είναι απίθανο να βγει εκτός προθεσμίας. Εν τω μεταξύ, διάφορα στοιχεία του Artemis καθυστερούν το χρονοδιάγραμμα.
Ένα από αυτά, είναι το διαστημόπλοιο του Μασκ, το οποίο λειτουργεί ως σκάφος προσεδάφισης στο Artemis III. Πρέπει ακόμη να πετύχει βασικά βήματα, όπως ο ανεφοδιασμός στο διάστημα και η προσεδάφιση στη Σελήνη χωρίς πλήρωμα. Ορισμένοι στη διαστημική κοινότητα πιστεύουν ότι αν η Κίνα έφτανε πρώτη στη Σελήνη αυτόν τον αιώνα, θα επέφερε σημαντικό πλήγμα στις φιλοδοξίες των ΗΠΑ για το διάστημα.
Ο Μασκ έχει ενταχθεί στην επερχόμενη κυβέρνηση ως ένας από τους δύο επικεφαλής της μείωσης των δαπανών, με στόχο να γίνουν μειώσεις έως και 2 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ (1,57 τρισεκατομμύρια λίρες) από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό. Ορισμένοι παρατηρητές έχουν θορυβηθεί από την εγγύτητα του Ίλον Μασκ με τον Τραμπ και από τα σχόλια του εκλεγμένου προέδρου σχετικά με τη μετατόπιση της εστίασης προς μια επανδρωμένη αποστολή στον Άρη.
Τα σχόλια αυτά φαίνεται να αντικατοπτρίζουν τις απόψεις του Μασκ, ο οποίος έχει επικεντρώσει μεγάλο μέρος της ενέργειάς του στις φιλοδοξίες του να αποικίσει τον κόκκινο πλανήτη και όχι τη Σελήνη. Ο δισεκατομμυριούχος έχει δηλώσει ότι θέλει να στείλει ανθρώπους σε ένα ταξίδι στον Άρη χρησιμοποιώντας το όχημά του Starship μέχρι το 2028 - ένα χρονοδιάγραμμα που κάποιοι θεωρούν μη ρεαλιστικό.
Στην πραγματικότητα ήταν η πρώτη κυβέρνηση Τραμπ που καθιέρωσε το πρόγραμμα Artemis το 2017. Μετά τις αρχικές αποστολές στην επιφάνεια της Σελήνης, το πρόγραμμα στοχεύει στη δημιουργία μιας μόνιμης βάσης όπου οι αστροναύτες θα μπορούν να μάθουν πώς να ζουν και να εργάζονται στη Σελήνη, διεξάγοντας σημαντική έρευνα.
Ωστόσο, το χρονοδιάγραμμα έχει ξεφύγει. Οι Αμερικανοί αστροναύτες επρόκειτο να έχουν προσεδαφιστεί στη Σελήνη φέτος. Η NASA λέει τώρα ότι η πρώτη προσεδάφιση, κατά τη διάρκεια της αποστολής Artemis III, δεν θα πραγματοποιηθεί πριν από το φθινόπωρο του 2026.
Οι καθυστερήσεις οφείλονται στον επανασχεδιασμό των διαστημικών στολών, σε προβλήματα με τη θερμική ασπίδα και τα συστήματα υποστήριξης ζωής του Orion και, όπως αναφέρθηκε, με το Starship. Ένας αναβαθμισμένος κινητός πύργος εκτόξευσης για το SLS έχει επίσης υπερβεί το κόστος και έχει βγει εκτός χρονοδιαγράμματος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα στοιχείο που δεν συμβάλλει στις καθυστερήσεις είναι ο SLS, ο οποίος είχε πολύ καλές επιδόσεις κατά τη διάρκεια της αποστολής Artemis I το 2022. Πολλά δισεκατομμύρια δολάρια έχουν ήδη επενδυθεί για τον σχεδιασμό και την κατασκευή του SLS και της σχετικής υποδομής στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντι της NASA στη Φλόριντα.
Η NASA λέει ότι ο SLS είναι «ο μόνος πύραυλος που μπορεί να στείλει τον Orion, αστροναύτες και φορτίο απευθείας στη Σελήνη με μία μόνο εκτόξευση». Αλλά το κόστος του έχει δεχθεί επικρίσεις: κάθε εκτόξευση του SLS εκτιμάται ότι κοστίζει πάνω από 2 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ (1,6 δισεκατομμύρια λίρες).
Τα νέα για τις καθυστερήσεις και τα τεχνικά προβλήματα με το Artemis συνέπεσαν με εξαιρετικά ευνοϊκές συνθήκες για τη SpaceX του Μασκ - ειδικά γύρω από τις δοκιμαστικές πτήσεις του Starship. Αυτό περιελάμβανε το κατόρθωμα του περασμένου μήνα, όπου ο τεράστιος πύραυλος πιάστηκε από ένα ζευγάρι ρομποτικών βραχιόνων καθώς επέστρεψε από το διάστημα, πίσω στην εξέδρα εκτόξευσης της εταιρείας στο Τέξας - εντυπωσιάζοντας τους λάτρεις του διαστήματος σε όλο τον κόσμο. Σε αντίθεση με πολλά οχήματα εκτόξευσης, το Starship έχει σχεδιαστεί για να είναι πλήρως επαναχρησιμοποιήσιμο. Η αποδοτικότητά του ως προς το κόστος θα μπορούσε να ωφελήσει σημαντικά τις μελλοντικές επανδρωμένες αποστολές.
Mechazilla has caught the Super Heavy booster! pic.twitter.com/6R5YatSVJX
— SpaceX (@SpaceX) October 13, 2024
Εάν ο SLS ακυρωθεί, θα μπορούσε το Starship του Μασκ να τον αντικαταστήσει; Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, το όχημα της SpaceX θα μπορούσε κατά πάσα πιθανότητα να χρησιμεύσει τόσο ως εκτοξευτής για να στείλει τους αστροναύτες στο δρόμο τους προς τη σεληνιακή τροχιά όσο και ως σκάφος προσεδάφισης για να τους κατεβάσει στην επιφάνεια. Αυτό είναι τεχνικά εφικτό, αλλά θα απέχει πολύ από μια απλή, πανομοιότυπη αντικατάσταση. Ο SLS είναι ήδη ένας επιχειρησιακός πύραυλος, ενώ το Starship βρίσκεται ακόμη στη φάση των δοκιμών του και πρέπει να επιτύχει βασικά βήματα προτού οι αστροναύτες μπορέσουν να επιβιβαστούν σε αυτό.
Ένας άλλος πύραυλος της SpaceX που έχει προηγουμένως αναφερθεί ως υποψήφιος για την εκτόξευση του Orion είναι ο Falcon Heavy. Ωστόσο, οι μηχανικοί θα πρέπει να τροποποιήσουν τόσο τον πύραυλο όσο και τις διαδικασίες συναρμολόγησης και εκτόξευσης. Αυτό θα εμπεριείχε πολλές αβεβαιότητες και μαζί του τον κίνδυνο περαιτέρω, σημαντικών καθυστερήσεων στο χρονοδιάγραμμα του Artemis. Όλα αυτά υποδηλώνουν ότι δεν υπάρχει πολύς χρόνος για να γίνουν σημαντικές αλλαγές στο πρόγραμμα της NASA για τη Σελήνη, αν οι ΗΠΑ θέλουν να προηγηθούν σε αυτή τη διαστημική κούρσα του 21ου αιώνα.
Οι εκτοξεύσεις πυραύλων απαιτούν ειδικά σχέδια για την ικανοποίηση των απαιτήσεων της αποστολής, καθώς και εκτεταμένο σχεδιασμό για τη μεταφορά αστροναυτών, διαστημοπλοίων και ωφέλιμων φορτίων. Οι στόχοι του Artemis δεν είναι μόνο η προσεδάφιση αστροναυτών στη Σελήνη, αλλά και η δυνατότητα προσεδάφισης σε διάφορες περιοχές της σεληνιακής επιφάνειας, συμπεριλαμβανομένου του σχετικά ανεξερεύνητου νότιου πόλου.
Ο απαιτούμενος σχεδιασμός και η ανάπτυξη είναι εξαιρετικά πολύπλοκος και φιλόδοξος. Μένει να δούμε αν η SpaceX, ή οποιαδήποτε άλλη εμπορική εταιρεία εκτόξευσης, είναι έτοιμη για ένα τόσο μεγάλο εγχείρημα και δέσμευση.
Με δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια να έχουν ήδη επενδυθεί στον SLS, δεν φαίνεται οικονομικά επωφελές να καταργηθεί εντελώς ο πύραυλος. Όπως υποδεικνύεται από την προθυμία της NASA να αναζητήσει μια καινοτόμο προσέγγιση και να συνεργαστεί με εμπορικές εταιρείες σε μελλοντικές αποστολές Artemis, θα μπορούσαν να υπάρξουν άλλοι τρόποι εμπλοκής των εμπορικών διαστημικών φορέων.
Είναι κατανοητό, η επερχόμενη διοίκηση Τραμπ να θέσει ερωτήματα ως προς τα κοστολογικά μοντέλα των προγραμμάτων της NASA. Θα ήταν όμως σκόπιμο να εξετάσουν προσεκτικά τα αντισταθμιστικά οφέλη προτού λάβουν αποφάσεις με τόσο εκτεταμένες συνέπειες.
Στο τέλος, το ερώτημα είναι αν η προτεραιότητα είναι να κερδίσουν τη νέα διαστημική κούρσα. Όποιους στόχους και αν επιλέξει να θέσει σε προτεραιότητα η νέα κυβέρνηση, ίσως χρειαστεί να δικαιολογήσει προσεκτικά την απόφασή της αυτή στους άλλους νομοθέτες και στο αμερικανικό κοινό.
* Η Yang Gao είναι Καθηγήτρια Ρομποτικής, Επικεφαλής του Κέντρου Έρευνας Ρομποτικής στο King's College London. Το άρθρο της αναδημοσιεύεται αυτούσιο στο Liberal μέσω άδειας Creative Commons από τον ιστότοπο TheConversation.com.
