Του Otto Brøns-Petersen
Η Βρετανία αποχώρησε από την ΕΕ. Οι πολιτικοί στις Βρυξέλλες και τα κράτη μέλη αναζητούν μια περισσότερο ελκυστική αποστολή για την Ένωση προκειμένου να κερδίσει υποστήριξη από τις λαϊκιστικές τάσεις αντί να πέσει θύμα τους. Αυτό όμως δημιουργεί για την ΕΕ το ρίσκο να φύγει από τηγάνι πέφτοντας στη φωτιά. Αντί γι’ αυτό, οι αρμόδιοι πρέπει να εξετάσουν την ενίσχυση των προσπαθειών τους σε ό,τι αφορά τα κεντρικά πεδία της ΕΕ - και πάνω απ’ όλα την ενιαία αγορά. Μακροπρόθεσμα, μια βαρετή, λειτουργική ΕΕ είναι πολύ πιο βιώσιμη απ’ ό,τι ένα επισφαλές πολιτικό εγχείρημα.
Τα φυσικά πεδία αρμοδιότητας της ΕΕ είναι αυτά που ταιριάζουν στο μέγεθός της. Όπως ακριβώς οι τοπικές αρχές χειρίζονται καλύτερα ζητήματα όπως ο φωτισμός των δρόμων, άλλα ζητήματα όπως η εμπορική πολιτική και τα διασυνοριακά περιβαλλοντικά προβλήματα αντιμετωπίζονται καλύτερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ενδιαφέρον έχει το πόρισμα ότι η έρευνα γνώμης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καταδεικνύει πώς οι Δανοί ψηφοφόροι ιεραρχούν υψηλά αυτά τα ζητήματα. Στην κορυφή της ιεράρχησης αυτής βρίσκεται η πολιτική για το κλίμα. Μολαταύτα, τα περισσότερα δανέζικα κόμματα αντιμετωπίζουν τις πολιτικές για το περιβάλλον επικεντρώνοντας σχεδόν αποκλειστικά σε εγχώρια όργανα.
Από την άλλη πλευρά, δεν δικαιολογείται εύκολα η ανάληψη ρόλου από την ΕΕ σε πεδία όπως η φορολόγηση, η κοινωνική πολιτική ή η αγορά εργασίας, όπως υποστηρίζουν κάποιοι πολιτικοί. Οι Δανοί παραδοσιακά ψηφίζουν υπέρ της ενίσχυσης της συνεργασίας στο πλαίσιο της ΕΕ σε περιόδους όπου αυτή μπορεί να προαγάγει την οικονομική ανάπτυξη, αλλά εναντίον της ενσωμάτωσης με πολιτικά κίνητρα. Οι ψηφοφόροι υποστήριξαν την ενιαία αγορά το 1986 αφού πρώτα η κοινοβουλευτική πλειοψηφία στη Δανία την καταψήφισε.
Αν κάτι έχει αλλάξει έκτοτε, αυτό είναι η στάση έναντι της ΕΕ και στα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος. Τα πρώτα χρόνια της ένταξης της Δανίας, η αντίσταση στην ΕΕ εκφραζόταν εντονότερα από την άκρα αριστερά. Σήμερα συμβαίνει σχεδόν το αντίθετο. Το κόμμα Nye Borgerlige (Νέα Δεξιά) είναι το μόνο που υποστηρίζει την αποχώρηση. Αυτό καταδεικνύει πως είναι μεγάλο λάθος να υποστηρίζει κανείς ότι αν εστιάσουμε περισσότερο σε αριστερές πολιτικές σε πεδία όπως η φορολογία και η αγορά εργασίας, αυτό θα αυξήσει την υποστήριξη για την ΕΕ.
Επίσης είναι λάθος ότι οι λαϊκιστικές τάσεις στην Ευρώπη πρέπει να αντιμετωπιστούν με μεγαλύτερη αναδιανομή και προστατευτισμό. Μια μελέτη των αναπληρωτών καθηγητών Andreas Bergh και Anders Gustafsson καταδεικνύουν ότι η ψήφος υπέρ των λαϊκιστικών κομμάτων δεν μπορεί να εξηγηθεί από την επέκταση της παγκοσμιοποίησης, τη διεύρυνση της ανισότητας των εισοδημάτων ή τη χαμηλή οικονομική ανάπτυξη. Η ιδιότητα του μέλους της ΕΕ όμως είναι ο σημαντικότερος εξηγητικός παράγοντας πίσω από τον λαϊκισμό σύμφωνα με την ανάλυση. Αυτό καταδεικνύει ότι ο πολιτικός συγκεντρωτισμός στην ΕΕ είναι ένας μοχλός του φαινομένου που αξίζει να επισημανθεί.
Η αποχώρηση της Βρετανίας μπορεί να αποδειχθεί μια επικίνδυνη επιλογή. Το ίδιο όμως ισχύει και για τις προσπάθειες να ανακαλυφθεί μια νέα «λαοφιλής» ατζέντα για την ΕΕ - ιδίως αν αυτή υπονομεύει τα πραγματικά πλεονεκτήματα της ΕΕ.
--
Ο Otto Brøns-Petersen είναι επικεφαλής οικονομικών μελετών στη δανέζικη δεξαμενή σκέψης CEPOS.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 11 Μαρτίου 2020 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του δικτύου Epicenter και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
