Τη μεγαλύτερη αύξηση στις τιμές των κατοικιών τους μεταξύ 8%-9% προβλέπουν στο επόμενο δωδεκάμηνο οι Έλληνες καταναλωτές, αλλά ενώ αναμένουν μείωση των επιτοκίων στα στεγαστικά δάνεια σε σχέση με 12 μήνες πριν, υπολογίζουν ότι θα μειωθούν προς το 7,5% στη μηνιαία έρευνα προσδοκιών της ΕΚΤ για στεγαστικά δάνεια, επιτόκια, τιμές κατοικιών και ευκολία πρόσβασης σε δανεισμό.
Δεν είναι υπερβολή να πούμε, ότι οι απαντήσεις των Ελλήνων καταναλωτών που πλέον συμπεριλαμβάνει η ΕΚΤ στις έρευνές της σε πολίτες 11 χωρών μελών της Ευρωζώνης από 6 χώρες πριν (των μεγαλύτερων οικονομιών), είναι σε γενικές γραμμές οι πλέον ακραίες. Μόνη εξαίρεση των Ολλανδών όσον αφορά την ταχύτητα μεταβολής των προσδοκιών για τις τιμές κατοικίας, όπου οι προσδοκίες τους αποδεικνύονται πολύ ευμετάβλητες.
Η έρευνα Ιανουαρίου της ΕΚΤ συνολικά, με ερωτηματολόγια για τον πληθωρισμό και την ανάπτυξη, καθώς και θέματα καθημερινότητας των πολιτών όπως τα επιτόκια και η πρόσβαση σε δανεισμό, είναι ενδιαφέρουσα και δίνει την εικόνα αποκλιμάκωσης των πληθωριστικών προσδοκιών. Σε όλη την Ευρώπη, έχουν μειωθεί οι αιτήσεις για δάνεια και η πρόσβαση σε δανεισμό παραμένει σταθερά χαμηλή ή επιβραδύνεται, ενώ αναμένεται πτώση των επιτοκίων, η οποία ενδεχομένως έχει επιβραδύνει τα αιτήματα για δάνεια.
Οι εκτιμήσεις για τον πληθωρισμό
Οι απαντήσεις είναι ένα πρόσθετο υποστηρικτικό εργαλείο για την ΕΚΤ ώστε να προχωρήσει σε μείωση των επιτοκίων, αφού η αναμονή δυσκολεύει τις τράπεζες στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, όπως κατέδειξαν άλλωστε και τα στοιχεία της ΤτΕ για καταθέσεις και επιτόκια.
Όσο υπάρχουν προσδοκίες για μείωση των επιτοκίων η οποία καθυστερεί, ενδέχεται να παραπέμπεται στο μέλλον αντίστοιχα και η λήψη απόφασης για δανεισμό. Το γεγονός αυτό είναι από μόνο του αποπληθωριστικό. Η ΕΚΤ επιτυγχάνει το στόχο, αλλά πρέπει να περιμένει τη Fed να ξεκινήσει πρώτη, όπως ξεκίνησε πρώτη και τις αυξήσεις, ενώ έχει μεγαλύτερο επιτόκιο στο δολάριο σήμερα.
Συνολικά η έρευνα Ιανουαρίου της ΕΚΤ έδειξε:
- Όλοι αναμένουν μείωση επιτοκίων στο 12μηνο.
- Μειώθηκαν τα αιτήματα για δάνεια.
- Οι αντιλήψεις των καταναλωτών για τον πληθωρισμό έχουν πτωτική τάση από το Μάρτιο 2023. Η τάση γίνεται φανερή στους προηγούμενους 12 μήνες όπου οι προσδοκίες μειώθηκαν περαιτέρω, ενώ οι προσδοκίες για τους επόμενους 12 μήνες είναι ξεκάθαρα πτωτικές αν και αυξήθηκαν μόλις κατά 0,1 ποσοστιαίες μονάδες. Παραμένουν σταθερά αμετάβλητες για τα επόμενα τρία χρόνια στο 2,5%.
- Οι προσδοκίες για αύξηση του ονομαστικού εισοδήματος τους επόμενους 12 μήνες παρέμειναν σταθερές, ενώ οι προσδοκίες για αύξηση των ονομαστικών δαπανών αυξήθηκαν οριακά.
- Οι προσδοκίες για οικονομική ανάπτυξη τους επόμενους 12 μήνες έγιναν λιγότερο αρνητικές, ενώ το αναμενόμενο ποσοστό ανεργίας σε 12 μήνες μειώθηκε.
- Οι προσδοκίες για αύξηση των τιμών των κατοικιών τους επόμενους 12 μήνες παρέμειναν αμετάβλητες, ενώ οι προσδοκίες για τα επιτόκια στεγαστικών δανείων 12 μήνες πριν μειώθηκαν.
Στέγαση, δάνεια και πρόσβαση σε δανεισμό
Συνολικά στην Ευρωζώνη, καθώς περιλαμβάνονται οι 6 μεγαλύτερες οικονομίες, (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Ολλανδία, Βέλγιο) αλλά και 5 ακόμα, με Ελλάδα, Αυστρία, Πορτογαλία, Ιρλανδία και Φιλανδία, οι προσδοκίες που αποτυπώνει η έρευνα της ΕΚΤ, δίνουν την εξής γενική εικόνα:
- Οι καταναλωτές στην Ευρωζώνη, περιμένουν ότι η τιμή του σπιτιού τους θα αυξηθεί κατά 2,2% τους επόμενους 12 μήνες, όσο δηλαδή και τον προηγούμενο μήνα.
- Αυξάνεται ελαφρώς και πάντως πάνω από το 50% το ποσοστό όσων αναμένουν αύξηση ενώ σταθερό λίγο κάτω από το 20% μένει το ποσοστό των Ευρωπαίων που βλέπουν μείωση των τιμών στις κατοικίες τους.
- Τα νοικοκυριά στο χαμηλότερο εισοδηματικό τμήμα 20% του πληθυσμού, εξακολουθούν να αναμένουν 1 ποσοστιαία μονάδα υψηλότερη αύξηση στις τιμές των κατοικιών από εκείνα του πιο υψηλού εισοδήματος.
- Οι προσδοκίες για τα επιτόκια στεγαστικών δανείων σε 12 μήνες προβλέπουν νέα μείωση στο 5,1%, από 5,3% που έβλεπαν κατά μέσο όρο τον Δεκέμβριο. Όπως και τους προηγούμενους μήνες, τα νοικοκυριά με το χαμηλότερο εισόδημα εκτιμούν τα υψηλότερα επιτόκια στεγαστικών δανείων.
- Η αντιληπτή πρόσβαση σε δανεισμό τους προηγούμενους 12 μήνες μειώθηκε ελαφρά σε σύγκριση με την προηγούμενη πρόβλεψη, αλλά η πρόσβαση εξακολουθεί να αναμένεται ευκολότερη τους επόμενους 12 μήνες.
- Το μερίδιο των καταναλωτών που δήλωσαν ότι έκαναν αίτηση για δανεισμό, πίστωση ή ρύθμιση δανείου το τελευταίο τρίμηνο, (που μετράται σε τριμηνιαία βάση), μειώθηκε στο 16,8% τον Ιανουάριο, από 17,3% τον Οκτώβριο.
Τιμές κατοικιών ανά χώρα
Η έρευνα σε διαφορετικές χώρες αποκαλύπτει τις διαφορές. Για παράδειγμα:
- Οι Έλληνες μετά τις εκλογές και το διάστημα Απριλίου-Ιουνίου 2023, ανέβασαν τις προσδοκίες τους για τις τιμές των κατοικιών τους. Από το 7% βλέπουν σταθερά μετά τον Ιούνιο 2023, άνοδο τιμών για το επόμενο 12μηνο από 8% έως σχεδόν 9% μετά το Σεπτέμβριο του περασμένου έτους.
- Οι Ολλανδοί, είχαν δεχθεί το μεγαλύτερο χτύπημα στις τιμές κατοικιών. Οι προσδοκίες πτώσης των τιμών έπιασαν πάτο τον Απρίλιο 2023 με προσδοκία για πτώση μεγαλύτερη του 1% και ακολούθησε άνοδος χρηματιστηριακού τύπου. Τώρα προσδοκούν σε άνοδο τιμών κατοικιών, μεγαλύτερη από 3%, αλλά μικρότερη του Δεκεμβρίου.
- Γάλλοι και Γερμανοί προβλέπουν άνοδο τιμών 1% και πιο σταθεροί όλων οι Ιταλοί που προβλέπουν την ίδια άνοδο οριακά άνω του 2% από τον περασμένο Σεπτέμβριο.
- Απαισιόδοξοι μετά το Νοέμβριο 2023 οι Πορτογάλοι προβλέπουν συνεχώς μικρότερη άνοδο. Τελευταία προβλέπουν αύξηση 4%
Επιτόκια στεγαστικών ανά χώρα
Όλοι ανεξαιρέτως βλέπουν μείωση επιτοκίων μετά τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο 2023. Ειδικότερα:
- Οι Έλληνες βλέπουν μείωση από επιτόκια στεγαστικών που προέβλεπαν σε πάνω από 8,5% τον Αύγουστο 2023, τώρα σε επιτόκια μεταξύ 7,5%-8%.
- Κάτω από 5% προβλέπουν τα επιτόκια για στεγαστικά δάνεια οι Φινλανδοί, στο 5% οι Πορτογάλοι, κάτω από 6% οι Ιρλανδοί αντίστοιχα πάνω από 6% οι Αυστριακοί.
- Οι Ιταλοί προβλέπουν επιτόκια στεγαστικών στο 5,5% και οι Γερμανοί στο 5% για το επόμενο 12μηνο.
- Οι Βέλγοι προβλέπουν πτώση επιτοκίων στο 5% ενώ μεταξύ 4%- 4,5% είναι η πρόβλεψη, Γάλλων, Ισπανών και Ολλανδών με πτωτική τάση για το επόμενο δωδεκάμηνο.
Αιτήσεις για δάνεια
Οι καταναλωτές των 11 χωρών απαντούν εδώ, όχι μόνο αν έκαναν αίτηση για στεγαστικό, αλλά αν έβαλαν ακίνητο σε υποθήκη, αν έκαναν αίτημα για αύξηση ορίου υφιστάμενου δανείου ή αίτημα αναχρηματοδότησης τρέχοντος στεγαστικού δανείου, αν έκαναν leasing, αίτημα για πιστωτική κάρτα ή αίτημα για εκπαιδευτικό δάνειο. Η έρευνα εδώ είναι τριμηνιαία.
Στην Ελλάδα μετά τον Απρίλιο υπάρχει ένα υψηλό «πλατό» με αιτήματα σε ποσοστό περίπου 16% των ερωτώμενων, μέχρι τον Ιούλιο και πιθανόν συνδέεται όχι μόνο με τα λιγοστά νέα δάνεια, αλλά και με την αύξηση στις ρυθμίσεις χρεών σε εκείνο το διάστημα, που προκύπτει και από τα στοιχεία της Γραμματείας Ιδιωτικού Χρέους. Μετά η δραστηριότητα πέφτει και τα αιτήματα είναι κάτω από 12% με πτωτική τάση.
Ίσως οι servicers ρύθμισαν τις ευκολότερες περιπτώσεις και άφησαν τις άλλες, αλλά τώρα πια έχουν και τα εργαλεία που δίνει ο νέος νόμος του ΥΠΕΘΟ. Στα δάνεια αναμένονται οι μειώσεις επιτοκίων, οπότε προοδευτικά μπορεί να αυξηθούν τα αιτήματα.
Η πτώση των στεγαστικών δανείων στην Ελλάδα είναι γνωστή και την έδειξαν και τα τελευταία στοιχεία της ΤτΕ. Εκείνο που δεν ξέραμε και δείχνει η τριμηνιαία έρευνα, είναι το «βάλτωμα» των αιτήσεων για στεγαστικά στην Ολλανδία σε επίπεδα που τώρα έπεσαν οι αιτήσεις στην Ελλάδα κάτω από το 12%.
Επίσης, ξεκάθαρη είναι και η πτωτική τάση σε αιτήματα για δάνεια ρυθμίσεις, κάρτες, μετά τον Οκτώβριο σε Γερμανία και Ιταλία στο 18% και 15% αντίστοιχα, σε αντίθεση με την ανοδική τάση, σε Γαλλία (έπιασε τη Γερμανία στο 18%), Βέλγιο, με την πιο έντονη ανοδική τάση από 12% προς το 15%, Αυστρία και Φιλανδία.
