Το πάθημα των ΗΠΑ, φαίνεται ότι γίνεται μάθημα για την Ευρώπη, αν και οι γνωστές διαφωνίες μεταξύ των χωρών-μελών για την αμοιβαιοποίηση των κινδύνων μάλλον θα καθυστερήσουν τις εξελίξεις. Ο λόγος για την επιτάχυνση των διαδικασιών ολοκλήρωσης της τραπεζικής ένωσης, με φόντο την τραπεζική κρίση στις ΗΠΑ. Την περασμένη Τρίτη 16 Μαΐου, οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ συζήτησαν τις προτάσεις που παρουσίασε η Κομισιόν στις 18 Απριλίου για την «προσαρμογή και περαιτέρω ενίσχυση του υφιστάμενου πλαισίου για τη διαχείριση τραπεζικών κρίσεων και την ασφάλιση των καταθέσεων (CMDI), με έμφαση στις μεσαίες και μικρότερες τράπεζες».
Για να μη… χαλάσει η παράδοση, δεν υπήρξε συμφωνία στο Ecofin καθώς η Γερμανία και η Αυστρία διαφωνούν με την προτεινόμενη μεταρρύθμιση. Στην ουσία η Κομισιόν προτείνει – και η ΕΚΤ συμφωνεί - να αλλάξει το πλαίσιο έτσι ώστε όταν μία μικρότερη τράπεζα δεν μπορεί να επιβιώσει, να μην επιβαρύνονται οι φορολογούμενοι. Γερμανία και Αυστρία διαφωνούν με το βλέμμα στην τραπεζική ένωση, διότι δεν πιστεύουν ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις για να αναλάβει και τις μικρότερες τράπεζες ο Ενιαίος Μηχανισμός Εξυγίανσης.
Όλα ξεκίνησαν από τον… Ντόναλντ Τραμπ. Το 2017, ο τότε πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, είχε τη φαεινή ιδέα να καταργήσει μία σειρά ελέγχων και απαιτήσεων για τις μικρότερες τράπεζες της χώρας με ενεργητικό μικρότερο των 250 δισ. δολαρίων. Η τραπεζική κρίση που ξέσπασε φέτος, ανέδειξε με τον πλέον επώδυνο τρόπο τα προβλήματα των περιφερειακών τραπεζών και απέδειξε ότι η υποχώρηση σε θέματα ελέγχων μπορεί να έχει πολύ αρνητικά αποτελέσματα.
Η σημαντικότερη συντονισμένη τραπεζική κρίση που έχουν βιώσει ποτέ οι Ηνωμένες Πολιτείες είχε ως αποτέλεσμα να καταγραφούν τα τρία από τα τέσσερα μεγαλύτερα τραπεζικά «κανόνια» στα χρονικά, σε διάστημα δύο μηνών. Το επεισόδιο με την Credit Suisse και οι ανησυχίες για την Deutsche Bank, λειτούργησαν ως ένα ηχηρό καμπανάκι για την Ευρώπη και ενεργοποίησαν τα αντανακλαστικά των αρμόδιων αρχών.
Παρά το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες βρίσκονται, κατά γενική ομολογία σε καλύτερη θέση από τις αμερικανικές, η Κομισιόν πρότεινε συγκεκριμένες τροποποιήσεις στο ρυθμιστικό και εποπτικό πλαίσιο για να αποτραπεί ένα τραπεζικό ντόμινο όπως αυτό των Silicon Valle Bank, Signature Bank και First Republic Bank, που κλονίζει από τις αρχές Μαρτίου τις ΗΠΑ.
Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βλάντις Ντομπρόφσκις πέταξε το καρφί του για τις χώρες που διαφωνούν, τονίζοντας ότι είχε γίνει η απαραίτητη διαβούλευση πριν ανακοινωθούν οι προτάσεις για τις αλλαγές στο bail-in. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ, Λουίς ντε Γκίντος, ο οποίος σημείωσε ότι η κάλυψη των πόρων για την εξυγίανση μικρότερων τραπεζών από τα εθνικά ταμεία εγγύησης καταθέσεων, είναι μία win-win συνθήκη, καθώς προστατεύει τους καταθέτες και ταυτόχρονα διασφαλίζει ότι το κόστος θα το αναλάβει ο τραπεζικός κλάδος και όχι οι φορολογούμενοι.
Στην Ευρώπη, το ρυθμιστικό και εποπτικό πλαίσιο για τις τράπεζες έχει παραμείνει αναλλοίωτο μετά τις σημαντικές αλλαγές που επέφερε η παγκόσμια κρίση του 2008 και μάλιστα σε πολλά σημεία έχει ενισχυθεί τα τελευταία χρόνια. Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, οι ευρωπαϊκές τράπεζες απολαμβάνουν ένα ισχυρό καθεστώς και δοκιμάζονται σε τακτική βάση μέσω των τεστ κοπώσεως, των γνωστών stress tests.
Παρ’ όλα αυτά, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο εντόπισε ορισμένες αδυναμίες στο ισχύον πλαίσιο. Σε σχετική έκθεση, επισήμανε την ανάγκη η ΕΚΤ να ενισχύσει τις εποπτικές προσπάθειες για να διασφαλίσει ότι όλες οι «συστημικά σημαντικές» τράπεζες που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ, διαχειρίζονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τους πιστωτικούς κινδύνους.
Η ΕΚΤ ευθύνεται για την εποπτεία 110 σημαντικών τραπεζών που λειτουργούν στην ΕΕ. Η βασική της αποστολή είναι να αξιολογεί τους τραπεζικούς κινδύνους σε επίπεδο πιστωτικής έκθεσης καθώς και την ικανότητά τους να διαχειρίζονται τους κινδύνους αυτούς. Ένα από τα εργαλεία που αξιοποιεί η ΕΚΤ είναι η επιβολή επιπρόσθετων κεφαλαιακών απαιτήσεων.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ότι ενώ η ΕΚΤ έχει ενισχύσει τις προσπάθειες εποπτείας για τον πιστωτικό κίνδυνο και τα προβληματικά δάνεια, υπάρχουν ακόμη μεγάλα περιθώρια βελτίωσης στη χρήση των απαιτούμενων εργαλείων που θα περιορίσουν τους κινδύνους αυτούς. Συγκεκριμένα, στην έκθεση αναφέρεται ότι δεν παρατηρείται κλιμάκωση των εποπτικών μέτρων όταν οι τράπεζες εμφανίζουν αδυναμίες στη διαχείριση πιστωτικών κινδύνων και ότι δεν επιβάλλονται οι ανάλογα υψηλότερες κεφαλαιακές απαιτήσεις στις τράπεζες μεγαλύτερου κινδύνου.
Το ΕΕΣ ασκεί κριτική, λέγοντας ότι υπάρχουν ελλείψεις σε προσωπικό, τόσο στην ΕΚΤ όσο και στις εθνικές κεντρικές τράπεζες και παράλληλα απαρχαιωμένες αξιολογήσεις από τον εποπτικό κύκλο του 2021. Φέτος, πάντως, 99 τράπεζες της Ευρωζώνης περνούν από νέα stress tests, τα αποτελέσματα των οποίων αναμένεται να ανακοινωθούν στα τέλη Ιουλίου.
