Το κοινωνικό πρόβλημα της στέγασης, ο κύκλος μείωσης των επιτοκίων και η εξυγίανση των δανείων στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών, είναι οι τρεις παράγοντες που ωθούν προς ενίσχυση των δανείων για στέγη, το σύνολο των οποίων έχει μειωθεί στο μισό – σε 28,6 δισ. ευρώ από 56,1 δισ. ευρώ, τον Ιανουάριο του 2019.
Αλλά ένα μεγάλο μέρος της μείωσης οφείλεται σε τιτλοποιήσεις, διαγραφές και ρυθμίσεις εκείνων των δανείων. Και οφείλεται ασφαλώς σε εξοφλήσεις των παλαιών ή νέων δανείων τα περισσότερα από τα οποία έχουν μέση διάρκεια πέντε ετών. Σήμερα, οι τράπεζες έχουν ένα υπόλοιπο 2,8 δισ. ευρώ μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών, το 9,8% στο σύνολο των στεγαστικών δανείων σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕ.
Παραμένει γεγονός, ότι η αύξηση των επιτοκίων και η έλλειψη ικανής οικοδομικής δραστηριότητας στα χρόνια της κρίσης, μεγέθυνε το πρόβλημα και μείωσε τα χαρτοφυλάκια στεγαστικών των τραπεζών. Προς ενίσχυση έρχονται νωρίς-νωρίς εντός του 2025, τρία κοινωνικά προγράμματα στέγασης που μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά, καθώς μάλιστα απευθύνονται σε περίπου 50.000 δικαιούχους κι έχουν διευρυμένα κριτήρια.
Θα είναι ασφαλώς το νέο πρόγραμμα «Σπίτι μου 2» και τα δύο νέα προγράμματα «Ανακαινίζω - Αναβαθμίζω» και «Ανακαινίζω-Νοικιάζω», υπό την αιγίδα του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας. Θα δώσουν ώθηση και στις ελληνικές τράπεζες, που ήδη αξιοποιούν το πρώτο πρόγραμμα.
Η αλήθεια είναι ότι οι τράπεζες δεν έχουν αλλάξει τα κριτήρια με τα οποία δανειοδοτούν, δεν τα έχουν κάνει σκληρότερα. Ενώ η Τράπεζα της Ελλάδος επίσης ανέβασε το πλαφόν χρηματοδότησης στην αξία των χορηγήσεων σε σχέση με την αξία του ακινήτου για να σηματοδοτήσει τη διάθεση διευκόλυνσης που υπάρχει. Πλέον θα είναι 90% από του χρόνου για πρώτο δάνειο και 80% για όσους έχουν άλλα δάνεια από το 2025.
Οι τράπεζες εκταμιεύουν στεγαστικά, αλλά οι εξοφλήσεις δανείων και οι ρυθμίσεις ΜΕΑ αλλάζουν το καθεστώς των δανείων και μειώνουν τα χαρτοφυλάκια. Πώς το είπε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας, Παύλος Μυλωνάς, πρόσφατα στο Bloomberg; «Οι χορηγήσεις δεν είναι τόσο κακές, όμως υπάρχουν πολλές αποπληρωμές ακόμη».
Υπάρχει όμως αισιοδοξία, ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα. «Πιστεύω ότι καθώς μειώνονται τα επιτόκια, θα αυξάνεται η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια, πράγμα που έλειπε από την εξίσωση της πιστωτικής επέκτασης των ελληνικών τραπεζών», είπε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς, Χρήστος Μεγάλου, στην ίδια εκδήλωση.
Στην πραγματικότητα οι τέσσερις συστημικές τράπεζες έχουν δώσει περισσότερα στεγαστικά φέτος. Πέρυσι είχαν διαθέσει 1,06 δισ. ευρώ σε στεγαστικά, ενώ με το πρώτο πρόγραμμα «Σπίτι μου», είχαν διαθέσει επιπλέον 240 εκατ. ευρώ για στεγαστικά δάνεια, δηλαδή ένα σύνολο 1,3 δισ. ευρώ.
Φέτος, ήδη στο εννεάμηνο οι τράπεζες εκτιμούν ότι έχουν φθάσει αυτό το νούμερο, με διπλασιασμό σχεδόν της συμμετοχής του προγράμματος «Σπίτι μου», όπου η Πειραιώς δραστηριοποιείται έντονα. Η εκτίμηση που κάνουν οι τράπεζες είναι ότι οι εκταμιεύσεις στεγαστικών μέχρι το τέλος του έτους θα αυξηθούν φέτος τουλάχιστον 25%.
Ωστόσο, οι τελευταίες τιτλοποιήσεις, οι ρυθμίσεις και η πίεση των επιτοκίων ταξινομούν τα δάνεια σε ΜΕΔ. Από τα 2,8 δισ. ευρώ ΜΕΔ στεγαστικών στο πρώτο εξάμηνο το 52% ήταν σε καθυστέρηση μεγαλύτερη από 90 ημέρες και το ποσοστό τους είχε υπερδιπλασιαστεί (124%) από πέρυσι.
Ποσοστό 30% από τα χαρακτηριζόμενα ως ΜΕΔ ήταν δάνεια δεύτερου σταδίου, με μικρή καθυστέρηση ή αβέβαιης είσπραξης. Αυτό αφορούσε στεγαστικά δάνεια 840 εκατ. ευρώ στις συστημικές από σύνολο ΜΕΔ 2,8 δισ. ευρώ. Το συνολικό ύψος αυτών των δανείων μειώθηκε κατά 22,8%.
Μικρότερο ήταν το ποσοστό των καταγγελμένων απαιτήσεων στα στεγαστικά. Μόλις το 18% του συνόλου των στεγαστικών ΜΕΔ.
