Ο Σίνζο Άμπε υπήρξε ο μακροβιότερος πρωθυπουργός της Ιαπωνίας. Ήταν γνωστός για την επιθετική εξωτερική πολιτική του και μια χαρακτηριστική οικονομική στρατηγική που έγινε ευρέως γνωστή ως Abenomics.
Ήταν εξαιρετικά δημοφιλής αλλά και αμφιλεγόμενος πολιτικός. Ο 67χρονος Άμπε, του οποίου η δολοφονία χθες Παρασκευή συγκλίνισε ολοκληρο τον πλανήτη, οδήγησε το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (LDP) της Ιαπωνίας στη νίκη δύο φορές.
Η πρώτη θητεία του Άμπε στο πρωθυπουργικό αξίωμα το 2006 ήταν σύντομη - διήρκησε λίγο περισσότερο από ένα χρόνο. Ωστόσο, έκανε θεαματική πολιτική επιστροφή το 2012 και παρέμεινε στην εξουσία μέχρι το 2020, όταν παραιτήθηκε, επικαλούμενος λόγους υγείας.
Η επιστροφή στην ανάπτυξη
Η Ιαπωνία βρισκόταν σε ύφεση όταν ξεκίνησε τη δεύτερη θητεία του. Η πολιτική του συνέβαλε στο να επιστρέψει η ανάπτυξη στην παραπαίουσα ιαπωνική οικονομία. Οδήγησε επίσης στην ανάκαμψη μετά τον τεράστιο σεισμό και το τσουνάμι στο Τοχόκου το 2011, που είχε ως τραγικό αποτέλεσμα τον θάνατο 20.000 ανθρώπων και την καταστροφή των πυρηνικών αντιδραστήρων της Φουκουσίμα.
Όταν παραιτήθηκε εν μέσω σκανδάλων και εικασιών, αποκάλυψε ότι είχε υποστεί υποτροπή ελκώδους κολίτιδας. Τον διαδέχθηκε ο στενός του σύμμαχος στο κόμμα, Γιοσιχίντε Σούγκα, αλλά εξακολουθούσε να θεωρείται ισχυρή προσωπικότητα στην ιαπωνική πολιτική σκηνή.
Ως γιος του πρώην υπουργού Εξωτερικών Σιντάρο Άμπε και εγγονός του πρώην πρωθυπουργού Νομπουσούκε Κίσι, ο Άμπε ανήκε σε μια πολιτική δυναστεία. Ένιωθε ότι η αποστολή του ήταν να συνεχίσει το έργο των προγόνων του - να κάνει την Ιαπωνία ισχυρή, σπουδαία και υπολογίσιμη δύναμη στη διεθνή σκηνή.
Συνέβαλε στην πολιτική κυριαρχία του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος (LDP) όσο κανείς άλλος. Η αποστροφή του Άμπε για τους διαδηλωτές πιθανόν είχε τις ρίζες της στο ότι ο παππούς του εκδιώχθηκε από την εξουσία, μετά από μια τεράστια αντικυβερνητική διαμαρτυρία το 1960.
Ο νεότερος πρωθυπουργός
Ο Άμπε εξελέγη για πρώτη φορά στο κοινοβούλιο το 1993 και το 2005 έγινε επικεφαλής γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου. Η άνοδός του στην κορυφή ήρθε γρήγορα, καθώς έγινε ο νεότερος μεταπολεμικός πρωθυπουργός της Ιαπωνίας το 2006.
Πρωτοστάτησε στις πολιτικές «Abenomics». Δέσμη μέτρων που εφαρμόστηκαν με στόχο να καταστεί η Ιαπωνία ισχυρή και η οικονομία της να ξυπνήσει από τον λήθαργο του αποπληθωρισμού, διατηρώντας παράλληλα τη δημοσιονομική πειθαρχία.
Η δημοτικότητα αυτών των πολιτικών οδήγησε στην επιστροφή του Άμπε και του LDP στην εξουσία το 2012. Αλλά οι προσπάθειές του αντιμετώπισαν μεγάλες προκλήσεις, όταν η χώρα επανήλθε σε ύφεση την άνοιξη του 2020.
Τι είναι το Abenomics;
Το αυτοαποκαλούμενο πρόγραμμα Abenomics είναι το σύνολο των πολιτικών που ανάπτυξε ο Άμπε όταν ανέλαβε την εξουσία το 2012. Το σχέδιό του ήταν να εκκινήσει την οικονομία της Ιαπωνίας μετά από δύο δεκαετίες στάσιμης ανάπτυξης χρησιμοποιώντας τρία «βέλη»:
- Νομισματική πολιτική: Η νομισματική πολιτική της Ιαπωνίας βασίζεται στα αρνητικά βραχυπρόθεσμα επιτόκια για να καταστεί φθηνότερο για τους καταναλωτές και τις εταιρείες να δανείζονται και να ξοδεύουν χρήματα.
- Δημοσιονομική τόνωση: Διοχέτευση χρημάτων στην οικονομία, που σημαίνει ότι η κυβέρνηση ξοδεύει περισσότερα χρήματα σε υποδομές ή δίνει οικονομικά κίνητρα σε εταιρείες όπως φοροαπαλλαγές.
- Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις: Εταιρική μεταρρύθμιση, προσθήκη περισσότερων γυναικών στο εργατικό δυναμικό, απελευθέρωση της εργασίας και είσοδος περισσότερων μεταναστών στο εργατικό δυναμικό για να μειωθούν οι εργασιακές πιέσεις και να ενισχυθεί η οικονομική ανάπτυξη.
Ανεκπλήρωτος στόχος
«Πρέπει να κοιτάξουμε το μέλλον, αντί να ανησυχούμε για το παρόν», είχε πει ο Άμπε σε ομιλία του το 2016 περιγράφοντας το οικονομικό του όραμα. «Η Ιαπωνία μπορεί να γερνάει. Η Ιαπωνία μπορεί να χάνει τον πληθυσμό της. Όμως, αυτά είναι κίνητρα για εμάς», διαμήνυε.
Η τακτική του δεν στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, η οικονομική ανάπτυξη επιταχύνθηκε από την ύφεση των δεκαετιών του 1990 και του 2000, οι εξαγωγές αυξήθηκαν και η ανεργία έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων δεκαετιών. Μεταξύ 2015 και 2017, η Ιαπωνία κατέγραψε οκτώ συνεχόμενα τρίμηνα θετικής ανάπτυξης – το μεγαλύτερο σερί της 30ετίας.
Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της σχεδόν οκταετούς θητείας του Άμπε - εκτός από το 2020 όταν η COVID-19 εκτροχίασε την οικονομία-, η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ ήταν κατά μέσο όρο μόλις 0,9%, σύμφωνα με ανάλυση του οικονομολόγου Κείτσι Κάγια που επικαλείται το Al Jazeera. Ο φιλόδοξος στόχος του Άμπε για ενίσχυση του ονομαστικού ΑΕΠ στα 600 τρισ. γιεν μέχρι το 2020 δεν υλοποιήθηκε ποτέ και παραμένει ανεκπλήρωτος μέχρι σήμερα.
