Του Νίκου Μελέτη
Σε μια συνάντηση που καθορίζει το μέλλον των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, τις ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή αλλά και την ίδια την φυσιογνωμία της Τουρκίας, μια συνάντηση «to make or break» θα έχουν σε λίγες ώρες οι πρόεδροι των δυο χωρών Ντόναλντ Τραμπ και Ταγίπ Ερντογάν στην Ουάσιγκτον.
Την στιγμή που οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται στο χειρότερο σημείο της ιστορίας τους οι δυο πρόεδροι που δεν κρύβουν την συμπάθεια που τρέφει ο ένας για τον άλλον θα επιχειρήσουν να βρουν συμβιβασμό, ενώ όμως οι κόκκινες γραμμές έχουν διατυπωθεί και χωρίζει χάσμα τις θέσεις των δυο πλευρών σε μια σειρά κρίσιμα ζητήματα με πρώτο στην κορυφή το θέμα της αγοράς των ρωσικών πυραύλων S-400.
Στην Ουάσιγκτον για πρώτη φορά υπάρχει τόσο έντονο ,φανατικό σχεδόν αντιτουρκικό κλίμα που σχετίζεται φυσικά με τον τρόπο που ο Ταγίπ Ερντογάν χειρίζεται κρίσιμα ζητήματα για την ασφάλεια και την σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής αλλά και για την πεποίθηση που εδραιώνεται πλέον σε όλα τα κέντρα λήψης αποφάσεων ότι ο τούρκος ηγέτης ξεπερνά τα όρια στην σχέση την οποία αναπτύσσει προσωπικά ο ίδιος με τον Β. Πούτιν και στην συμπόρευση της Τουρκίας με την Μόσχα και το Ιράν.
Μετά από 17 χρόνια διακυβέρνησης της Τουρκίας από τον Ερντογάν, υπάρχει όλο και μεγαλύτερη ανησυχία στην Ουάσιγκτον, καθώς φαίνεται να επιβεβαιώνονται οι ανησυχίες των πρώτων ετών, ότι ο τούρκος ηγέτης έχει κρυφή ισλαμική ατζέντα και τώρα την εφαρμόζει παράλληλα με την εγκαθίδρυση ενός αδιαφανούς και αυταρχικού συστήματος διακυβέρνησης, απομακρύνοντας όλο και περισσότερο την Τουρκία από την Δύση.
Το πολεμικό κλίμα που επικρατεί στην Ουάσιγκτον εναντίον του Ερντογάν δεν είναι άσχετο και με την αμφισβήτηση βασικών επιλογών του Ντόναλντ Τραμπ από Γερουσία και Κογκρέσο, ανώτατους αξιωματικούς και διπλωμάτες αλλά και από μεγάλα συγκροτήματα Τύπου. Δεν είναι τυχαίο ότι η ηλεκτρονική σελίδα των New York Times κυκλοφόρησε χθες με πρωτοσέλιδο αποκαλυπτικό δημοσίευμα που αποκαλύπτει τον ρόλο των γαμπρών του Τραμπ και του Ερντογάν Κουσνερ και Αλμπαϊρακ αλλά και του κ. Γιαλτισντάγκ γαμπρού του τούρκου δισεκατομμυριούχου Αϊντιν Ντογκάν που ήταν συνέταιρος του Αμερικανού προέδρου στην κατασκευή του Trump Tower στην Κωνσταντινούπολη.
Όλοι είναι εναντίον του ,αλλά ο κ. Ερντογάν υπολογίζει και έχει επενδύσει στην προσωπική αυτή «χημεία» με τον Ντ. Τραμπ που μέχρι τώρα τον έχει προστατεύσει από την επιβολή κυρώσεων εις βάρος της χώρας του και μελών της κυβέρνησης του.. Και η γνωριμία με τον κ. Τραμπ πηγαίνει πίσω στο 2012 όταν τον υποδέχθηκε ως πρωθυπουργός στα εγκαίνια του Trump Tower.
Η κατάσταση πάντως είναι οριακή και θα χρειασθεί πια κάτι παραπάνω από την συμπάθεια που έχουν μεταξύ τους οι δυο πρόεδροι για να ξεπερασθεί η βαθιά κρίση.
Η ατζέντα είναι εξαιρετικά δύσκολη και η υποδοχή που έχει ετοιμασθεί τις προηγούμενες ημέρες από Γερουσία και Κογκρέσο είναι εκρηκτική αν και φαίνεται να αποφεύχθηκε το χειρότερο σενάριο, να συνεδριάσει δηλαδή η Γερουσία σήμερα για να εγκρίνει απόφαση για την Αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων, όπως έκανε πριν μερικές ημέρες το Κογκρέσο, προκαλώντας οργισμένες αντιδράσεις της τουρκικής ηγεσίας.
Όμως εκτός των αιχμηρών και επιθετικών δηλώσεων μελών του Κογκρέσου και της Γερουσίας, το Κογκρέσο έχει περάσει ένα πακέτο κυρώσεων με αφορμή την τουρκική εισβολή στην Συρία και η Γερουσία έχει απειλήσει ότι θα υιοθετήσει το πακέτο αυτό εφόσον τεθούν σε κίνδυνο οι Κούρδοι της Συρίας.
Επίσης υπάρχει η διαρκής απειλή για επιβολή κυρώσεων λόγω της αγοράς των ρωσικών πυραύλων S-400 (βάσει της νομοθεσίας CAATSA) και φυσικά ο αποκλεισμός της Τουρκίας από το πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35.
Παρά το γεγονός ότι ο Ερντογάν εμφανίζεται σίγουρος για τον εαυτό του οι δηλώσεις του νέου Συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας Ρόμπερτ Ομπράιεν, δεν πέρασαν απαρατήρητες καθώς τόνισε ότι η απειλή για κυρώσεις είναι πραγματική και «εάν η Τουρκία δεν ξεφορτωθεί τους S-400 είναι πολύ πιθανές οι κυρώσεις και η Τουρκία θα νοιώσει τις συνέπειες από αυτές τις κυρώσεις».
Οι S-400 είναι το κλειδί για την έκβαση της συνάντησης καθώς ο κ. Tραμπ έχει ανάγκη ένα επικοινωνιακό όπλο με το οποίο θα απαντήσει στην σφοδρή κριτική που δέχεται για τους χειρισμούς του στην Μέση Ανατολή και την ανοχή που δείχνει στην Τουρκία και στον κ. Ερντογάν.
Μια δήλωση ή μια δέσμευση του τούρκου προέδρου ότι οι S-400 δεν θα ενεργοποιηθούν θα έδινε την ευκαιρία στον Αμερικανό πρόεδρο να προβάλει την εξέλιξη αυτή ως προσωπικό επίτευγμα του ενώ συγχρόνως θα μπορούσε να προσφέρει με την επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα F-35 και δυνατότητα αγοράς των αμερικανικών πυραύλων Patriot.
Αυτά όμως όλα είναι περισσότερο στην σφαίρα των προσδοκιών.
Ο Τ. Ερντογάν δεν έχει δώσει κανένα στίγμα υπαναχώρησης στο θέμα των S-400 ,καθώς έχει επενδύσει και πολιτικά στο θέμα ,προβάλλοντας την επιλογή του ως δείγμα της δύναμης της Τουρκίας να επιβάλλεται σε εταίρους και συμμάχους.
Κυρίως όμως γνωρίζει ότι είναι ο Β. Πούτιν που δεν θα συγχωρήσει εύκολα την αθέτηση των συμφωνιών για τους S-400 και μάλιστα την στιγμή που η εξάρτηση της Τουρκίας από την Μόσχα είναι όλο και μεγαλύτερη και αυτό αφορά τον τουρισμό, τις εμπορικές ανταλλαγές, αλλά και την «άδεια» της Ρωσίας για την τούρκικη εισβολή και παρουσία στην Βόρεια Συρία.
Στην συνάντηση Τραμπ -Ερντογάν υπάρχουν όμως κι άλλα σοβαρά αγκάθια και πολύ ευαίσθητα ζητήματα. Η Τουρκία και ο Ερντογάν προσωπικά απαιτούν την έκδοση του ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν που ζει στην Πενσιλβανία, ο οποίος πλέον είναι θανάσιμος εχθρός του Ερντογάν και του καθεστώτος και ενώ εκκρεμεί η υπόθεση της αμερικανικής δίωξης εναντίον της Τουρκικής τράπεζας Halkbank η οποία κατηγορείται για το ξέπλυμα δισεκατομμυρίων δολαρίων από την παραβίαση του εμπάργκο του ιρανικού πετρελαίου. Στην υπόθεση αυτή εμπλέκονται πρόσωπα πολύ κοντά στο περιβάλλον του Τ. Ερντογάν.
Οι κ.κ. Ερντογαν και Τραμπ στην σημερινή συνάντηση τους γνωρίζουν ότι δεν υπάρχουν πολλές επιλογές. Είτε η Τουρκία θα δώσει το μήνυμα ότι επιστρέφει στο «μαντρί» και είναι έτοιμη να θυσιάσει τις ηγεμονικές φιλοδοξίες και τις αμφιλεγόμενες σχέσεις με την Ρωσία και το Ιράν, είτε το χάσμα θα διευρυνθεί και θα έχει η Τουρκία να αντιμετωπίσει την έμπρακτη οργή του αμερικανικού κατεστημένου. Την οποία δεν θα μπορεί να ανακόψει ούτε ο κ.Τραμπ ούτε οι... γαμπροί των προέδρων των ΗΠΑ και της Τουρκίας.
