Η πανδημία και οι οικονομικές της συνέπειες φαίνονται πως δημιουργούν περαιτέρω κραδασμούς στο ήδη ταλαιπωρημένο ευρωπαϊκό οικοδόμημα το οποίο δεν συνήλθε ποτέ από την κρίση που ξεκίνησε το έτος 2009-2010. Αντίθετα, για την ΕΕ ίσχυσε η ρήση της λαϊκής μας σοφίας, ήταν στραβό το κλήμα, το έφαγε και ο γαϊδαρος.
Η κρίση της ΕΖ έφερε νέες κρίσεις. Η κρίση της ασφάλειας έχει σχεδόν ξεχαστεί ενώ εντός της προηγούμενης δεκαετίας είχαμε πληθώρα τρομοκρατικών χτυπημάτων σε ευρωπαϊκές πόλεις. Η προσφυγική κρίση, η άνοδος του αριστερολαϊκισμού και της ακροδεξιάς, έφεραν ακόμη περισσότερα προβλήματα στην ΕΕ η οποία έχει πλέον να αντιμετωπίσει όλο της το πρόσφατο και γεμάτο λάθη παρελθόν, μέσα σε μια πρωτοφανή κρίση λόγω της πανδημίας Covid-19.
Τις μέρες που η Ευρώπη γιορτάζει την απελευθέρωσή της από την Γερμανία κατά το τέλος του Β. Π.Π αλλά και θυμάται τις μαύρες μνήμες του πώς είναι η Γηραιά Ήπειρος χωρίς ειρήνη, μια πολύ σημαντική εξέλιξη έλαβε χώρα και απειλεί μια και για πάντα την ύπαρξη της Ε.Ε. Γιατί πάθαμε deja vu με τη Γερμανία;
Η αποδοχή της πραγματικότητας
Για εμάς τους ρεαλιστές οι ηθικολογίες και οι συναισθηματισμοί δεν έχουν ιδιαίτερη θέση στη διεθνή πολιτική. Αυτό δε συμβαίνει γιατί είμαστε ''ανήθικοι'' ή ''αναίσθητοι''. Συμβαίνει γιατί αναγνωρίζουμε οτι η ηθική και η όποια ιδεολογική αφήγηση η οποία ενέχει συναισθηματισμού, είναι όργανα και μέσα απόκτησης – διεκδίκησης ισχύος. Οι ρεαλιστές γνωρίζαμε και γνωρίζουμε οτι οι διεθνείς θεσμοί πάνω στους οποίους χτίστηκαν υποσχέσεις, όνειρα και πολλές ιδεολογίες (και μάλιστα πολύ φανατικές) είναι ομάδες στις οποίες δεν κυριαρχεί ένα πρόσκαιρο και γενικόλογο win-win αλλά ένα μακροπρόθεσμο win-loss. Ξέρουμε με άλλα λόγια πως ένα κράτος δεν εισέρχεται σε έναν οργανισμό απλώς για να συνεργαστεί με άλλα και να κερδίσει, αλλά για να κερδίσει περισσότερα από κάθε ένα ξεχωριστά, γιατί αυτό ορίζει το δίλημμα ασφαλείας.
Είναι επίσης γνωστό για την ρεαλιστική σκέψη πως στην πράξη, η ισοτιμία των κρατών που ορίζεται από το Διεθνές Δίκαιο και επομένως, υπάρχει σε κάθε καταστατικό κάθε διεθνούς θεσμού, είναι απλώς νομική και μόνο για να θυμίζει οτι τα κράτη είναι οι κύριες μονάδες της διεθνούς πολιτικής δράσης. Επομένως κανένα κράτος δεν είναι ίσο με το άλλο καθώς η ισχύς μισεί την ισότητα και συμπαθεί μόνο την ισορροπία. Η Ε.Ε ήταν πάντα ανισόρροπη, ακόμη και στα έτη που δεν είχε αντιμετωπίσει κάποια κρίση. Η αμερικανική ομπρέλα του ΝΑΤΟ αλλά και η αμερικανική γεωπολιτική σκέψη, έχτισαν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Η εξάρτηση της Ε.Ε από τις ΗΠΑ ήταν τεράστια ακόμη και κατά την πρωτοφανή διεύρυνση της Ε.Ε. Σε κανέναν πόλεμο ή κρίση, η Ευρώπη δεν μπόρεσε να αποκτήσει έναν διακριτό ρόλο. Σε κάθε περίπτωση, κανείς δεν κατηγορεί ηθικά ή ιδεοληπτικά ένα κράτος το οποίο εκμεταλλεύτηκε τις περιστάσεις των καιρών, ( που πάντα κατά Lakatos έχουν διεθνή, περιφερειακά και εσωτερικά ριτήρια) για να κυριαρχήσει έναντι των άλλων. Οι ρεαλιστές, πάντα έχουμε μια κριτική στάση απέναντι σε όσους επέτρεψαν να συμβεί κάτι τέτοιο και αυτό, όχι λόγω κάποιου φετίχ, αλλά γιατί είμαστε θιασώτες της ισορροπίας ισχύος, που προέρχεται από μια βαθιά πίστη οτι οι ισοδύναμες αντίρροπες δυνάμεις φέρνουν τελικά την ειρήνη.
Η γερμανική έλλειψη ηγεσίας
Η Γερμανία περνά μια μοναξιά. Ο αντιγερμανισμός πλέον στην Ευρώπη είναι σχεδόν ''μόδα''. Λίγα χρόνια πριν, η Γερμανία είχε καταφέρει να γεμίσει τους εταίρους της ενοχές για όλα τα δεινά που υπέστη το project της ΕΖ. Με άλλα λόγια, όπου καθόταν και όπου στεκόταν ο Κύριος Σόϊμπλε, μας θύμιζε πως ''η δημοσιονομική πειθαρχία είναι ζήτημα του κάθε έθνους-κράτους ξεχωριστά''. Η Γερμανία δεν είπε ποτέ ψέματα ώστε να την ψέξουμε σε ηθικό επίπεδο.
Η Γερμανία πάντα έδειχνε οτι η Ε.Ε είναι ένα όχημα που χρησιμοποιεί για τις εξαγωγές της τόσο στην Ενιαία Αγορά όσο και εκτός Ε.Ε. Η Γερμανία, δια της πιο επίσημης οδού είχε στο ίδιο το ελληνικό κοινό (μέσω συνέντευξης) εκφράσει τις θέσεις του Βερολίνου που ήταν να γίνουμε πιο ανταγωνιστικοί από άλλες ανερχόμενες δυνάμεις, όπως είναι η Κίνα και το Μεξικό. Η Γερμανία δεν είχε ποτέ κάποιο όραμα για την Ε.Ε. Εκτός αν λέγεται όραμα το να συρρικνώσεις το ΑΕΠ του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας και της Ιταλίας ώστε όλα τα υπόλοιπα κράτη να δορυφοριοποιούνται εύκολα.
Η Γερμανία φρόντισε να μην εξαρτάται η Ε.Ε από αγροτικά προϊόντα των μεσογειακών χωρών και το 1995 η Ευρωμεσογειακή Διαδικασία της Βαρκελώνης, με το πρόσχημα της βελτίωσης των συνθηκών της Βορείου Αφρικής, γέμισε με αγροτικά προϊόντα την Ε.Ε από αυτές τις χώρες. Η Γερμανία πέτυχε ουσιαστικά το ακατόρθωτο: Ούσα η πιο πλούσια δύναμη στην Ε.Ε, δεν ασχολήθηκε ουδέποτε με την πολιτική ύπαρξη της Ε.Ε. Η πιο ισχυρή χώρα της Ευρώπης, δεν ήταν η ηγεμονική της δύναμη καθώς ο ηγεμόνας παρέχει-μοιράζει κέρδη και συλλογικά αγαθά. Η μέριμνα της Γερμανίας ήταν η ΕΖ και όχι η Ε.Ε.
Οι αποδείξεις έρχονται από την αδράνειά της σε θέματα ασφάλειας αλλά και στο προσφυγικό που είναι σύνθετο πρόβλημα. Η στρατηγική του ώριμου σύκου (θα λυθούν εν ευθέτω χρόνο όλα μόνα τους) είχε γίνει η σημαία της Γερμανίας.
Και στο τέλος πάντα χάνουν οι Γερμανοί
Το έθνος-κράτος αποδεικνύει οτι είναι εκείνος ο θεσμός που είναι ανώτερος από κάθε άλλον θεσμό ή ένωση κρατών. Και ο Ευρωπαϊσμός; Κάθε έθνος-κράτος, για να πετύχει τους στόχους του, υιοθετεί και το κατάλληλο αφήγημα. Ο Henry Kissinger αλλά και ο Paul Kennedy έχουν αναφέρει αρκετές φορές στα έργα τους οτι ο λόγος για τον οποίον η πρόοδος της επιστήμης ήταν μεγάλη στην Ευρώπη, οφείλεται ακριβώς στην ετερόκλητη φύση της. Δεν υπήρχε ποτέ κοινή ταυτότητα όχι μόνο για την Ευρώπη, αλλά ούτε για συνορεύουσες χώρες εντός της Γηραιάς Ηπείρου.
Ο Ευρωπαϊσμός υπήρξε ένα αφήγημα βάσει του οποίου οφείλαν οι λαοί να είναι ευχαριστημένοι με μια Ε.Ε η οποία δεν είναι πουθενά ενωμένη. Για να έρθουμε στην κατακλείδα, το γερμανικό δικαστήριο κρίνει παράνομη τη δραστηριότητα της ΕΚΤ. Αν κάτι μάθαμε πολύ καλά τα έτη της οικονομικής καταστροφής της ΕΖ είναι ότι η ΕΚΤ έχει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά μιας κεντρικής τράπεζας και έτσι έχει το δικαίωμα να λειτουργεί απρόσκοπτα χωρίς παρεμβάσεις.
Οι Γερμανοί παραδέχτηκαν ενώπιον των λαών των ευρωπαϊκών κρατών αυτό που έλεγε ο Κύριος Σοϊμπλε και αναφέραμε παραπάνω. Η Γερμανία μέσα από ένα δικαστικό αδιέξοδο, ανέδειξε το τεράστιο πολιτικό της αδιέξοδο. Η Γερμανία αντιλήφθηκε πως εφεξής ο ρόλος της αναπόφευκτα είναι να πληρώσει τις ζημιές της Ε.Ε. Οι Γερμανοί ήρθαν και εκείνοι αντιμέτωποι με την πραγματικότητα βλέποντας πως για να έχεις πρέπει να προσέχεις και πως το να είσαι η πλουσιότερη χώρα στην Ε.Ε σημαίνει πως πρέπει να παρέχεις. Η γερμανική αδιαφορία και εμμονή να κερδίζει το Βερολίνο ακόμη και όταν όλοι οι υπόλοιποι έχαναν, είναι η μοναδική αιτία για την οποία η Ε.Ε έχασε τον προσανατολισμό της. Κορυφαίοι αξιωματούχοι της Ε.Ε, μιλούσαν σχετικά πρόσφατα για ομάδες και ανθρώπους που ονειρεύονται την κατάρρευση της Ε.Ε. Οι ''αντίπαλοι'' της Ε.Ε δε βρίσκονται κάπου εκεί έξω.
Οι αντίπαλοι της Ε.Ε μπορούσαν να προβλέψουν, να λύσουν προβλήματα και την ώρα που η πανδημία απειλεί τις οικονομίες και την κοινωνική συνοχή των κρατών-μελών, θα έπρεπε να είναι σύμμαχοι και να μην τρέχουν στα δικαστήρια τα όργανα που πλέον απλώς, δεν μπορούν να ελέγξουν. Τα όνειρα είναι διαφορετικά από την πραγματικότητα και αν η Γερμανία δεν ονειρεύτηκε την συνεχή αποδρομή της Ε.Ε τότε σίγουρε έπραξε έτσι. Κανείς δεν ήθελε η Ε.Ε να φτάσει ''στα δικαστήρια'' όμως αυτό που αποδείχθηκε και που θα γραφτεί από τον ιστορικό του μέλλοντος είναι οτι ο νομικός μονισμός, τελείωσε σε ένα γερμανικό δικαστήριο. Η Γερμανία επιτίθεται στην Ε.Ε την οποία την έκανε κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσήν της.
Ποιό είναι το deja vu τελικά; Η Γερμανία έχει ιστορικά αποδείξει πως δεν ξέρει να ολοκληρώνει τους ''πολέμους'' που η ίδια ξεκινάει. Με τα όσα βλέπουμε στο ζήτημα των ομολόγων, η Γερμανία απειλεί ουσιαστικά την ύπαρξη της Ε.Ε καθώς με αυτόν τον τρόπο θέλει να δείξει οτι δεν μπορεί να συνεισφέρει με τον τρόπο που χρειάζεται η μετά covid-19 E.E. Η καμμένη γη και η συνθηκολόγηση ήταν πάντα το τέλος κάθε απόπειρας της Γερμανίας να καταστήσει την Ευρώπη, ''αυλή'' της.
