Από την αρχή του 2023 και μετά, έχει επιστρέψει στις διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές η αισιοδοξία σχετικά με τις εξελίξεις στον χώρο της υψηλής τεχνολογίας και τις προοπτικές που ανοίγονται για ένα πλήθος επιχειρήσεων. Όπως ξέρουμε, ο τομέας της Τεχνητής Νοημοσύνης κατέχει με διαφορά τα πρωτεία αλλά δεν μονοπωλεί το ενδιαφέρον. Υπάρχουν και άλλοι τομείς, και ένας από αυτούς είναι οι κβαντικοί υπολογιστές.
Η εξέλιξη σε αυτόν τον κλάδο δεν είναι βέβαια τόσο προχωρημένη όσο αυτή της Τεχνητής Νοημοσύνης, αλλά η μεγάλη αλλαγή που υπόσχεται να φέρει εξάπτει τη φαντασία των επιστημόνων και φυσικά των χρηματιστηριακών επενδυτών. Οι τεράστιες επενδύσεις που γίνονται τα τελευταία χρόνια από πολλές μεγάλες και μικρές επιχειρήσεις ανά τον κόσμο έχουν επιταχύνει την πρόοδο στον κλάδο και η μέρα που θα κυκλοφορήσουν εμπορικά κβαντικοί υπολογιστές δεν φαίνεται πλέον τόσο μακρινή, ούτε αποτελεί μέρος σεναρίου επιστημονικής φαντασίας.
Για το συγκεκριμένο θέμα όμως δεν υπάρχει ακόμα ομοφωνία, καθώς ακούγονται πολλές διαφορετικές απόψεις από τους ειδικούς του τομέα. Τον Ιανουάριο του 2024 είχαν κάνει μεγάλη εντύπωση οι δηλώσεις της Ana Paula Assis, υψηλόβαθμου στελέχους της IBM (IBM NYSE), η οποία είχε υποστηρίξει πως δεν πρέπει να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο εμπορικής κυκλοφορίας τέτοιων υπολογιστών μέχρι το 2030, επισημαίνοντας ταυτόχρονα τη μεγάλη αναστάτωση που θα φέρει αυτό στον τομέα της κυβερνοασφάλειας (Κβαντικοί υπολογιστές: Mεγάλη ελπίδα ή απειλή; | Liberal.gr). Ένα χρόνο μετά, τον φετινό Ιανουάριο, μεγάλη εντύπωση έκαναν οι δηλώσεις του Τζένσεν Χουάνγκ, διευθύνοντος συμβούλου της Nvidia (NVDA NASDAQ), ο οποίος στην ουσία χαρακτήρισε ουτοπικό αυτό το σενάριο και υποστήριξε πως η κυκλοφορία αυτών των υπολογιστών θα γίνει πραγματικότητα ύστερα από πολλά χρόνια.
Δεδομένης της εκτίμησης που τρέφει η πλειοψηφία της επενδυτικής κοινότητας για τον Χουάνγκ, το τι επακολούθησε στα αμερικανικά χρηματιστήρια δεν αποτέλεσε έκπληξη. Οι μετοχές των επιχειρήσεων του «κβαντικού» κλάδου υπέστησαν πολύ μεγάλες ζημιές μέσα σε λίγες μέρες και μεγάλο μέρος της ανόδου που είχαν καταγράψει μέσα στο 2024 εξανεμίστηκε με συνοπτικές διαδικασίες.
Η σημαντική ανοδική τους κίνηση στην προηγούμενη χρονιά είχε βασιστεί στις αυξανόμενες προσδοκίες για επίτευξη σημαντικής προόδου στον κλάδο και σε διάφορες ανακοινώσεις από μεγάλες εταιρείες του τεχνολογικού κλάδου σχετικά με τη δική τους πρόοδο, όπως π.χ. αυτή της Alphabet (GOOGL NASDAQ) για τη δημιουργία ενός πρωτοποριακού μικροεπεξεργαστή ειδικού για κβαντικές εφαρμογές. Μερικές ημέρες μετά τις δηλώσεις του Χουάνγκ, η πτώση για τις μετοχές των βασικών εταιρειών του κλάδου ήταν πολύ μεγάλη, 37% για την Ionq (IONQ NYSE), 47% για την Rigetti Computing (RGTI NASDAQ), 33% για την D-Wave Quantum (QBTS NYSE) και 43% για την Quantum Computing (QUBT NASDAQ).
Μπορεί ο Τζένσεν Χουάνγκ να μίλησε πολύ επιφυλακτικά τον Ιανουάριο για το άμεσο μέλλον του τομέα των κβαντικών υπολογιστών, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως η εταιρεία του θεωρεί άσκοπη την ενασχόλησή της με αυτόν. Λίγες μέρες μετά τις δηλώσεις του διευθύνοντος συμβούλου τον Ιανουάριο που μας πέρασε, η εταιρεία ανακοίνωσε τη διοργάνωση μίας ημερίδας με θέμα τους κβαντικούς υπολογιστές.
Αυτή έγινε την προηγούμενη Πέμπτη 20 Μαρτίου, στα πλαίσια του ετήσιου συνεδρίου GTC της Nvidia. Σε αντίθεση με τον Ιανουάριο, αυτή τη φορά ο Χουάνγκ ήταν λιγότερο επιφυλακτικός για τον κλάδο, όπως και πολλοί άλλοι παράγοντες του τεχνολογικού κόσμου που συμμετείχαν σε συζήτηση στρογγυλής τράπεζας. Η εταιρεία του ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός ερευνητικού κέντρου (Nvidia Accelerated Quantum Research Center) αφιερωμένου στη μελέτη των προβλημάτων των κβαντικών υπολογιστών που εμποδίζουν την ευρεία υιοθέτηση αυτής της τεχνολογίας.
Σε αυτό το ερευνητικό κέντρο που θα έχει την έδρα του στη Βοστώνη, οι ερευνητές της Nvidia θα συνεργαστούν με τους συναδέλφους τους από άλλες επιχειρήσεις. Μία από αυτές είναι η Quantinuum, μία από τις πιο δυνατές εταιρείες του κλάδου, η οποία έχει ως βασική μέτοχο την αμερικανική βιομηχανική εταιρεία Honeywell (HON NYSE), μαζί με πολλούς ισχυρούς θεσμικούς επενδυτές. Μιλώντας την προηγούμενη Πέμπτη, ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Rajeeb Hazra δεν έκρυψε την αισιοδοξία του για τις εξελίξεις στον κλάδο και δήλωσε πως η δημιουργία του ερευνητικού κέντρου της Nvidia είναι μία πολύ σημαντική εξέλιξη, η οποία πραγματικά θα επιταχύνει τις εξελίξεις στον τομέα.
Σχετικά με τις γενικότερες εξελίξεις στον κλάδο, ο Hazra υποστήριξε, θυμίζοντάς μας τις περσινές δηλώσεις της Assis της IBM, πως μέχρι το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας θα μπορεί να παραδώσει κβαντικούς υπολογιστές για εμπορική χρήση. Όσο για τις εκτιμήσεις που είχε κάνει τον Ιανουάριο ο Χουάνγκ, όταν στην ουσία είχε υποστηρίξει πως η εμπορική κυκλοφορία κβαντικών υπολογιστών θα έρθει σε περίπου 20 χρόνια, ο Hazra είπε πως πριν μερικά χρόνια μάλλον θα συμφωνούσε μαζί του αλλά η πρόσφατη πρόοδος είναι τόσο μεγάλη που στην κυριολεξία έχουν αλλάξει τα πάντα.
Στην κβαντική ημερίδα της Nvidia πήραν μέρος φυσικά και εκπρόσωποι των τεσσάρων εταιρειών που ασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά με τους κβαντικούς υπολογιστές, σε αντίθεση με όλες τις μεγάλες επιχειρήσεις που αναφέραμε παραπάνω. Έτσι, οι επενδυτές που επιθυμούν να πάρουν θέση στον κλάδο θεωρώντας πως το μέλλον του είναι λαμπρό, δεν έχουν πολλές άλλες επιλογές, τουλάχιστον μέχρι να έρθει η ώρα της εισαγωγής της Quantinuum σε κάποιο χρηματιστήριο.
Επειδή είναι μικρές σε μέγεθος και δεν έχουν ακόμα ουσιαστικό κύκλο εργασιών από την εμπορική διάθεση προϊόντων ή υπηρεσιών, στην ουσία κινούνται χρηματιστηριακά με βάση τίτλους ειδήσεων, είτε για τις ίδιες είτε για τον κλάδο συνολικά. Η κάθε μία από αυτές υποστηρίζει πως έχει αναπτύξει την καλύτερη τεχνολογία και πως οι επιχειρηματικές συμμαχίες που ήδη έχει συνάψει σύντομα θα αρχίσουν να τους φέρνουν έσοδα.
Δεν έχουμε τις επιστημονικές και τεχνικές γνώσεις για να πούμε ποια από τις Ionq, D-Wave Computing, Quantum Computing και Rigetti Computing έχει πλεονέκτημα απέναντι στις άλλες μικρές ανταγωνίστριες. Ούτε για το πώς τα πάνε απέναντι στους τεχνολογικούς «κολοσσούς» που ασχολούνται και με τη μελέτη και ανάπτυξη των κβαντικών υπολογιστών. Ξέρουμε όμως πως οι μετοχές τους κινούνται πολύ δυναμικά, συνήθως με αφορμή τίτλους ειδήσεων ή κάποιες δηλώσεις όπως είδαμε παραπάνω, και προσφέρουν συνεχώς μεγάλες συγκινήσεις στους μετόχους τους.
Ενόψει της διεξαγωγής της κβαντικής ημερίδας της Nvidia, όλες αυτές οι μετοχές κινήθηκαν δυνατά ανοδικά, με τρόπο ενδεικτικό της μεταβλητότητας που χαρακτηρίζει τη συμπεριφορά τους. Στις 10 Μαρτίου, η IONQ ήταν κοντά στα 18 δολάρια, λίγο πριν την 20η Μαρτίου είχε ανεβεί προς τα 25 και το κλείσιμο της συνεδρίασης της 24ης τη βρήκε στα 26. Στην περίπτωση της QBTS οι αντίστοιχες τιμές ήταν 4,49, 11 και 8,72, σε αυτήν της QUBT ήταν 4,52, 9 και 8,75 ενώ σε αυτή της RGTI 8, 12,30 και 8,75.
Πολύ έντονες διακυμάνσεις, οι οποίες είναι εμφανείς και κατά τη διάρκεια κάθε συνεδρίασης ξεχωριστά. Παρά τη γενικά καλή πορεία τους όμως, οι μετοχές και των τεσσάρων επιχειρήσεων είναι ακόμα αρκετά πιο χαμηλά από το σημείο στο οποίο βρίσκονταν πριν τις δηλώσεις του Χουάνγκ στις αρχές του Ιανουαρίου.
Η IONQ ήταν γύρω στα 50 δολάρια, η QBTS στα 10 δολάρια, η QUBT στα 20 και η RGTI περίπου στα 19. Πολύ έντονες διακυμάνσεις, οι οποίες θυμίζουν ίσως την αναξιοπιστία που χαρακτηρίζει ακόμα τα συστήματα κβαντικών υπολογιστών. Αυτό όμως σιγά σιγά αλλάζει, όπως τουλάχιστον μας διαβεβαιώνουν οι ειδικοί του χώρου, σαν την Assis IBM και τον Harza της Continuum. Τώρα που μπαίνει και η Nvidia δυνατά στο παιχνίδι, ίσως η πρόοδος να είναι ακόμα πιο μεγάλη. Αυτό όμως δεν αποτελεί εγγύηση για την αντίστοιχη πρόοδο όλων των μετοχών του κλάδου. Όποιος έχει όρεξη για «κβαντικό ρίσκο» θα πρέπει να μελετήσει αρκετά τον κλάδο, όπως κάνουν εδώ και 100 και πλέον χρόνια οι φοιτητές που ταλαιπωρούνται από το αντίστοιχο πανεπιστημιακό μάθημα.
