Γράφει ο Κουκοβίνος Κωνσταντίνος, Παιδοαναισθησιολόγος, Συνεργάτης ΜΗΤΕΡΑ
Η προοπτική ενός χειρουργείου προκαλεί άγχος στους μικρούς ασθενείς και τους γονείς. Συχνά το γεγονός ότι θα χρειαστεί να γίνει υπό αναισθησία, είναι αυτό που προκαλεί τη μεγαλύτερη ανησυχία. Γι' αυτό θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στις πιο συχνές απορίες, σχετικά με την αναισθησία στα παιδιά.
Τι είναι η αναισθησία;
Συχνά τα παιδιά χρειάζεται να υποβληθούν σε χειρουργικές επεμβάσεις, επεμβατικές πράξεις (π.χ. ενδοσκοπήσεις, καθετηριασμοί) και διαγνωστικές εξετάσεις υπό αναισθησία. Η αναισθησιολογική ομάδα (αναισθησιολόγος και εξειδικευμένος νοσηλευτής) φροντίζουν, ώστε ο μικρός ασθενής να κοιμάται, να μην αντιλαμβάνεται το περιβάλλον και να μην έχει ανάμνηση της διαδικασίας, να μην πονάει και να παραμένει ασφαλής.
Αυτά επιτυγχάνονται με τη χορήγηση κατάλληλων φαρμάκων και τη συνεχή παρακολούθηση των ζωτικών του λειτουργιών με τη χρήση του κατάλληλου εξοπλισμού.
Είναι επικίνδυνη η αναισθησία στα παιδιά;
Η αναισθησία στις μέρες μας είναι μία ασφαλής διαδικασία, εφόσον χορηγείται από εξειδικευμένο προσωπικό σε κατάλληλα οργανωμένο περιβάλλον. Η πιθανότητα ενός σοβαρού ανεπιθύμητου συμβάντος από την αναισθησία σε ένα παιδί, χωρίς σοβαρό πρόβλημα υγείας, είναι ιδιαίτερα μικρή, της τάξης 1/50.000 - 100.000. Πολλές καθημερινές δραστηριότητες έχουν σαφώς υψηλότερο κίνδυνο.
Λιγότερο σοβαρές επιπτώσεις, όπως ενόχληση στο λαιμό, ανησυχία, ναυτία, τραυματισμοί στα χείλη και στα άκρα είναι συχνότεροι, αλλά είναι αναστρέψιμες και αντιμετωπίσιμες από την αναισθησιολογική ομάδα.
Όλα αυτά συνεκτιμώνται με το πρόβλημα υγείας, που σκοπεύουμε να αντιμετωπίσουμε με την επέμβαση. Άλλωστε, σκοπός της αναισθησίας είναι να ξεπεράσει ο μικρός ασθενής το στρες και τις επιπτώσεις της χειρουργικής παρέμβασης, όσο γίνεται πιο ομαλά.
Έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις η αναισθησία στην ανάπτυξή του;
Καθώς τα φάρμακα της αναισθησίας δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα, υπάρχει πάντα η ανησυχία αν έχουν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην πνευματική ανάπτυξη των μικρών παιδιών. Υπάρχει συνεχής έρευνα επάνω σε αυτό το ερώτημα, αλλά οι έως τώρα απαντήσεις είναι καθησυχαστικές, καθώς δεν έχει παρατηρηθεί επιδείνωση στις σχολικές επιδόσεις των παιδιών που έλαβαν αναισθησία.
Παρόλα αυτά προσπαθούμε η επέμβαση να μην είναι μεγάλη σε διάρκεια, επαναλαμβανόμενη και αν δεν είναι απαραίτητη (πχ αισθητικές παρεμβάσεις), να γίνεται μετά την ηλικία των τριών ετών.
Τι πρέπει να κάνω πριν την αναισθησία;
Θα συζητήσετε με τον αναισθησιολόγο, για να λάβει το ιστορικό του παιδιού, θα σας εξηγήσει τη διαδικασία και θα απαντήσει στις ερωτήσεις που θα κάνετε. Η συζήτηση αυτή θα πρέπει γίνει με ειλικρίνεια και εμπιστοσύνη.
Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, θα ήταν χρήσιμο να συζητήσετε μαζί του για το τι θα γίνει εκείνη τη μέρα, ώστε να προετοιμαστεί το παιδί κατάλληλα. Αυτή η διαδικασία είναι χρήσιμη για να διαχειριστούν και οι γονείς το άγχος τους, καθώς αυτό γίνεται ασυνείδητα αντιληπτό και από τα παιδιά.
Μέχρι πότε μπορεί να φάει;
Οι συνήθεις οδηγίες είναι να λάβει ένα ελαφρύ γεύμα ή γάλα έως 6 ώρες πριν την αναισθησία, μητρικό γάλα έως 4 ώρες και νερό ή χυμό έως μία ώρα πριν.
Ανάλογα όμως με την επέμβαση και το ιστορικό, ο αναισθησιολόγος μπορεί να σας δώσει διαφορετικές οδηγίες για τη διατροφή και την φαρμακευτική αγωγή, που πιθανά λαμβάνει το παιδί.
Θα μπορώ να είμαι μαζί του;
Φτάνοντας στη "μεγάλη μέρα" το άγχος όλων εντείνεται. Βοηθά το παιδί να ασχοληθεί με κάτι ευχάριστο και ενδιαφέρον κατά την αναμονή. Συχνά χορηγείται ένα φάρμακο προνάρκωσης, λίγη ώρα πριν την επέμβαση, ώστε το παιδί να είναι πιο ήρεμο κατά την προετοιμασία.
Η έναρξη της αναισθησίας μπορεί να γίνει, είτε με εισπνεόμενο φάρμακο (μάσκα), που προτιμάται στα μικρότερα παιδιά, είτε με ενδοφλέβια έγχυση (ορός).
Κατά την εισαγωγή (εκτός από επείγουσες καταστάσεις), βοηθά να παρίσταται ένα πρόσωπο το οποίο εμπιστεύεται ο μικρός ασθενής, ώστε αυτή να γίνει όσο το δυνατόν πιο ομαλά. Όταν το παιδί κοιμηθεί, τη φροντίδα του αναλαμβάνει η αναισθησιολογική ομάδα.
Πώς θα είναι μετά την αναισθησία;
Μετά το τέλος της επέμβασης, ακολουθεί η διαδικασίας της ανάνηψης - αφύπνισης σε ειδικό χώρο υπό την παρακολούθηση της αναισθησιολογικής ομάδας. Όταν κρίνουν πως είναι ασφαλές, ο μικρός ασθενής μεταφέρεται σε πιο οικείο περιβάλλον για να συνεχίσει την ανάρρωση του μαζί με τους οικείους του.
Πολλές φορές τα παιδιά εμφανίζουν έντονη ανησυχία για λίγη ώρα μετά την αφύπνισή τους, που αντιμετωπίζεται με τον καθησυχασμό των γονέων, την ενασχόληση με οικεία αντικείμενα και δραστηριότητες, και σπανιότερα φαρμακευτικά. Λίγη ώρα μετά μπορεί να αρχίσει να πίνει και να τρώει. Εάν παρατηρηθεί ναυτία ή έμετος ή παραπονεθεί για πόνο, γιατροί και νοσηλευτές τα εκτιμούν και τα αντιμετωπίζουν πριν την έξοδο από το νοσοκομείο.
Φτάνοντας στο σπίτι το παιδί, μπορεί να επανέλθει σταδιακά στις συνήθεις δραστηριότητές του, πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού.
Η εμπειρία μιας επέμβασης και της αναισθησίας που απαιτείται είναι σίγουρα αγχωτική και δύσκολη, ειδικά όταν αφορά ένα μικρό παιδί. Η αναισθησιολογική ομάδα είναι εκεί, ώστε να εξασφαλίσει ότι αυτό θα γίνει πρώτα απ’ όλα με ασφάλεια και όσο γίνεται πιο ομαλά, ώστε στη πόρτα του νοσοκομείου να μείνουν μόνο τα χαμόγελα των παιδιών και των γονιών τους.
