Νέα υγειονομικά δεδομένα δημιουργεί η απόφαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) να κηρύξει «παγκόσμια κατάσταση έκτακτης υγειονομικής ανάγκης» στην Αφρική λόγω της επιδημίας ευλογιάς των πιθήκων που πλήττει πολλές αφρικανικές χώρες, με ένα νέο στέλεχος του ιού να εξαπλώνεται ταχύτατα. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το ποσοστό αύξησης κατά 160% στα κρούσματα φέτος, ενώ οι θάνατοι έχουν αυξηθεί κατά 19% περίπου.
Υπενθυμίζεται ότι ο διεθνής οργανισμός κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία σε μια προσπάθεια να περιορίσει τις λοιμώξεις, αρχικά στην Αφρική καθώς φέτος μόνο έχουν καταγραφεί περισσότερα από 17.000 κρούσματα και 517 θάνατοι.
Ωστόσο, η απόφαση του ΠΟΥ να αναβαθμίσει το επίπεδο του συναγερμού, είναι ενδεικτική της ανησυχίας που εκφράζεται εξαιτίας της ταχύτατης εξάπλωσης που εμφανίζει η ευλογιά των πιθήκων ειδικά στην Αφρική.
Τι είναι η ευλογιά των πιθήκων
Η mpox ή ευλογιά των πιθήκων είναι μια ιογενής ασθένεια που μεταδίδεται από τα ζώα στους ανθρώπους. Μπορεί επίσης να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο με τη στενή σωματική επαφή.
Αρχικά η νόσος έγινε γνωστή ως monkeypox (ευλογιά των πιθήκων), αλλά μετονομάστηκε το 2022 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) μετά από καταγγελίες ότι το αρχικό όνομα ήταν «ρατσιστικό».
Οι περισσότερες περιπτώσεις είναι ήπιες αλλά μπορεί να αποβεί συχνά θανατηφόρος.
Τις τελευταίες εβδομάδες, υπήρξε μια άνευ προηγουμένου αύξηση στον αριθμό των χωρών στην Αφρικανική Περιφέρεια του ΠΟΥ που ανέφεραν κρούσματα της ευλογιάς των πιθήκων. Το Μπουρούντι, η Κένυα, η Ρουάντα και η Ουγκάντα ήταν οι πρώτες χώρες που ανέφεραν κρούσματα mpox. Η παρουσία του ιού της ευλογιάς των πιθήκων με την ονομασία «clade 1b» (MPXV) έχει επιβεβαιωθεί σε κάθε χώρα.
Μετά από αυτό, ήταν ζήτημα χρόνου η υπηρεσία ελέγχου ασθενειών της Αφρικανικής Ένωσης, η Africa CDC, να κηρύξει «κατάσταση έκτακτης υγειονομικής ανάγκης» λόγω της επιδημίας ευλογιάς των πιθήκων που πλήττει πολλές χώρες της ηπείρου, όπως ανακοίνωσε χθες ο διευθυντής της.
Υπενθυμίζεται ότι σχεδόν ένα εικοσιτετράωρο νωρίτερα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε το Κονγκό και άλλες χώρες της Αφρικής σε παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, με επιβεβαιωμένα κρούσματα σε παιδιά και ενήλικες σε περισσότερες από δώδεκα χώρες και μια νέα μορφή του ιού να εξαπλώνεται ταχύτατα πλέον.
Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση σύγκλησης συνεδρίασης της επιτροπής του ΠΟΥ υπογραμμίζει τη σοβαρότητα της κατάστασης και την ανάγκη για διεθνή συνεργασία και συντονισμό στην αντιμετώπιση της εξάπλωσης του ιού mpox. Εκείνο που φαίνεται να προβληματίζει έντονα τις υγειονομικές αρχές είναι το νέο στέλεχος του ιού που προκαλεί την mpox, που βαφτίστηκε «clade 1b» («παραλλαγή 1β») και εντοπίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2023 στη Λαϊκή Δημοκρατία Κονγκό. Έπειτα, καταγράφηκε σε γειτονικές χώρες, εγείροντας ανησυχία για την εξάπλωσή του.
Πώς μεταδίδεται ο ιός
Ο ιός Mpox μεταδίδεται από τα ζώα στον άνθρωπο και μεταξύ των ανθρώπων μέσω στενής επαφής με κάποιον που έχει μολυνθεί - μεταξύ άλλων μέσω της σεξουαλικής επαφής, της επαφής δέρμα με δέρμα και της ομιλίας ή της αναπνοής κοντά σε ένα άλλο άτομο. Μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως πυρετό, μυϊκούς πόνους και βλάβες σε όλο το σώμα. Εάν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να αποβεί θανατηφόρος.
Η νέα παραλλαγή που εμφανίστηκε, η Clade 1b, φαίνεται να εξαπλώνεται πιο εύκολα μέσω στενής επαφής, ιδιαίτερα μεταξύ των παιδιών. Όπως δήλωσε ο Ζαν - Κλοντ Ουνταχεμούκα, από το Πανεπιστήμιο της Ρουάντα, το Clade 1b είναι «αναμφίβολα το πιο επικίνδυνο μέχρι στιγμής από όλα τα γνωστά στελέχη mpox».
Υπάρχουν δύο κύρια στελέχη του ιού που είναι γνωστά. Το ηπιότερο προκάλεσε την παγκόσμια επιδημία το 2022 που επηρέασε την Ευρώπη, την Αυστραλία, τις ΗΠΑ και πολλές άλλες χώρες - και μεταδόθηκε κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής.
Το δεύτερο πιο θανατηφόρο στέλεχος, που ενδημεί στην κεντρική Αφρική, βρίσκεται πίσω από τη νέα παραλλαγή που ανακαλύφθηκε πρόσφατα στη ΛΔ Κονγκό.
Συμπτώματα
- Πυρετός >38οC
- Κεφαλαλγία
- Μυαλγίες
- Ραχιαλγία / Οσφυαλγία
- Διογκωμένοι λεμφαδένες (χαρακτηριστικό σημείο διαφορικής διάγνωσης από την ευλογιά)
- Ρίγος
- Καταβολή δυνάμεων
Εξάνθημα που συνήθως παρουσιάζεται 1 με 3 ημέρες μετά την εμφάνιση του πυρετού. Συχνά προηγείται το δερματικού εξανθήματος, εμφάνιση βλαβών σε βλεννογόνους (π.χ. στοματικής κοιλότητας). Το εξάνθημα εντοπίζεται αρχικά στο κεφάλι και στο πρόσωπο και στη συνέχεια επεκτείνεται σε άλλα σημεία του σώματος συμπεριλαμβανομένων των παλαμών, των πελμάτων και των γεννητικών οργάνων.
Οι δερματικές βλάβες αρχικά εμφανίζονται με τη μορφή κηλίδων (επίπεδες βλάβες) αλλάζουν σε βλατίδες (ανυψωμένες βλάβες) οι οποίες εξελίσσονται σε μικρές βλατίδες κυστίδια (φουσκάλες με υγρό), φλύκταινες (φουσκάλες με πύον) και στη συνέχεια σε κρούστες που τελικά υποχωρούν μόνες τους. Το εξάνθημα αυτό μερικές φορές συγχέεται με το εξάνθημα της ανεμοβλογιάς.
Πρόληψη
Είναι απαραίτητο να τηρείτε τα βασικά μέτρα ατομικής υγιεινής:
- πλένετε τα χέρια σας με σαπούνι και νερό τακτικά ή χρησιμοποιείτε αλκοολούχο αντισηπτικό
- καταναλώνετε κρέας μόνο αν έχει μαγειρευτεί επαρκώς
- μην πλησιάζετε άγρια ζώα, συμπεριλαμβανομένων νεκρών ζώων
- μην έρχεστε σε στενή επαφή και μην μοιράζεστε ρούχα με άτομα που δεν αισθάνονται καλά και παρουσιάζουν δερματικές βλάβες.
Πώς αντιμετωπίζεται;
Επί του παρόντος, δεν υπάρχει εγκεκριμένη θεραπεία ειδικά για λοιμώξεις από mpox, σύμφωνα με το CDC.
Για τους περισσότερους ασθενείς με mpox που έχουν καλό ανοσοποιητικό σύστημα και δεν έχουν εμφανίσει δερματική νόσο, η υποστηρικτική φροντίδα και ο έλεγχος του πόνου θα βοηθήσουν να αναρρώσουν χωρίς ιατρική θεραπεία.
Ωστόσο, έχει αναπτυχθεί ένα εμβόλιο δύο δόσεων για την προστασία από τον ιό, το οποίο είναι ευρέως διαθέσιμο στις δυτικές χώρες αλλά όχι στην Αφρική.
Επιστήμονες από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Αφρικής (Africa CDC) αναφέρουν ότι χρειάζονται περισσότερες από 10 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων, αλλά μόνο 200.000 είναι διαθέσιμα.
