Οι χημικές ουσίες του καπνού μεταφέρονται από τους πνεύμονες σε ζωτικά όργανα, όπως τα μάτια, το στόμα, τη μύτη, το λαιμό, το δέρμα, τον στόμαχο, τον εγκέφαλο, τα δόντια και το νευρικό σύστημα. Ως συνέπεια αυξάνεται ο κίνδυνος για καρδιακή προσβολή, καρκίνο, εγκεφαλικό επεισόδιο, οδοντιατρικά προβλήματα και πεπτικά έλκη.
Η χρήση καπνού αποτελεί το βασικό αίτιο εμφάνισης καρκίνου – και μπορεί να αποφευχθεί. Δεν υπάρχει ασφαλής τρόπος χρήσης καπνού, και το κάπνισμα αποτελεί τον πλέον επικίνδυνο τρόπο χρήσης του, δεδομένου ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου προέρχεται από την καύση του καπνού ή από τον εκλυόμενο κατά την καύση καπνό, αφού οι περισσότερες τοξικές ουσίες, συμπεριλαμβανομένων των καρκινογόνων ουσιών, εκλύονται κατά τη φάση της καύσης. Ο καπνός προκαλεί διάφορα είδη καρκίνου, ιδίως όταν καπνίζεται. Το κάπνισμα προκαλεί επίσης καρκίνο σε μη καπνιστές που εισπνέουν τον καπνό των καπνιστών και σε παιδιά των οποίων οι γονείς καπνίζουν.
Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου των πνευμόνων είναι 20-25 φορές υψηλότερος σε άντρες και γυναίκες που καπνίζουν σε σύγκριση με εκείνους που δεν καπνίζουν. Ο κίνδυνος αυξάνεται όσο αυξάνεται ο αριθμός των ετών καπνίσματος, ο ημερήσιος αριθμός καταναλωθέντων τσιγάρων ή όσο μικρότερη ήταν η ηλικία κατά την οποία ξεκίνησαν το κάπνισμα. Στην Ευρώπη, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, στο κάπνισμα οφείλεται το 82% των περιπτώσεων καρκίνου των πνευμόνων.
Ο βαθμός μείωσης του κινδύνου θα εξαρτηθεί από το αν ο καπνιστής αντισταθμίζει τη μείωση της πρόσληψης νικοτίνης μέσω μεταβολής του τρόπου με τον οποίο καπνίζει, π.χ. εισπνέοντας βαθύτερα ή συχνότερα. Η χρήση θεραπείας αντικατάστασης νικοτίνης ή άλλων φαρμάκων αντιμετώπισης της εξάρτησης από τον καπνό, παράλληλα με την προσπάθεια μείωσης του καπνίσματος, μπορούν να βοηθήσουν στην αποφυγή του αντισταθμιστικού καπνίσματος και δίνουν περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας στην πλήρη διακοπή του καπνίσματος.
Είναι καλύτερα να τεθεί ως στόχος η πλήρης διακοπή του καπνίσματος εντός ορισμένου χρονικού διαστήματος, καθώς εξασφαλίζει τα μεγαλύτερα οφέλη για την υγεία. Η διακοπή του καπνίσματος σε οποιαδήποτε ηλικία μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου από οποιαδήποτε σοβαρή ασθένεια σχετίζεται με το κάπνισμα, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου, εν αντιθέσει με τη συνέχιση του καπνίσματος.
Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου καθορίζεται όχι μόνο από το πόσον καιρό καπνίζει ένα άτομο (δηλ. πόσα χρόνια) αλλά και από την ένταση του καπνίσματος (δηλ. τον αριθμό των τσιγάρων που καπνίζει ημερησίως). Η επιρροή που έχει η διάρκεια του καπνίσματος στον καθορισμό του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου θεωρείται μεγαλύτερη από την επιρροή που έχει η μείωση του αριθμού των τσιγάρων που καπνίζει κάποιος ημερησίως. Η διακοπή του καπνίσματος αποτελεί τον καλύτερο τρόπο ελάττωσης του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου.
Κάπνισμα και εγκέφαλος
Το κάπνισμα δεν είναι υπεύθυνο μόνο για καρδιαγγειακά επεισόδια αλλά επειδή η καρδιά συνδέεται άρρηκτα με τη λειτουργία του εγκεφάλου, η διακοπή του καπνίσματος, συμβάλλει επίσης στην καλή γνωσιακή υγεία.
«Αν η καρδιά δεν σπρώχνει αρκετά έντονα το αίμα ή τα αιμοφόρα αγγεία που οδηγούν στον εγκέφαλο δεν λειτουργούν σωστά, ο εγκέφαλος δεν θα πάρει αρκετό οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά τα οποία χρειάζεται για να λειτουργήσει», λέει ο Δρ. David B. Wheeler, από το Wyoming Medical Center.
Αυτόματα επηρεάζεται η μνήμη, η συγκέντρωσή μας και μειώνονται τα επίπεδα ενέργειας στον οργανισμό, αλλά και οι σωματικές λειτουργίες που τις ρυθμίζει το στρατηγείο του εγκεφάλου.
«Η διακοπή του καπνίσματος κάνει τόσο καλό στη μείωση του κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο και της άνοιας όσο σχεδόν όλες οι άλλες παρεμβάσεις μαζί», είπε.
Στατιστικά στοιχεία
Το κάπνισμα τριπλασιάζει τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο και αυξάνει από 2 έως 4 φορές τον κίνδυνο για αιφνίδιο θάνατο στο έμφραγμα, ανέφερε η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος στις 31 Μαΐου.
Οι καπνιστές σύμφωνα με τα στοιχεία παθαίνουν 4-5 φορές συχνότερα οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου σε σχέση με τους μη καπνιστές.
Το λυπηρό είναι ότι 3 στα 10 παιδιά έχουν δοκιμάσει τσιγάρο μέχρι τα 13 τους, ενώ σύμφωνα με τα στοιχεία του Γαλλικού Κέντρου Έρευνας και Πληροφοριών τα ελληνόπουλα καπνίζουν 2-3 φορές περισσότερο από τους συνομηλίκους τους των άλλων χωρών της Ε.Ε.
Κάθε μέρα 6.000 νέοι καπνιστές καπνίζουν το πρώτο τους τσιγάρο, πάνω από 1 εκατομμύριο νέοι καπνιστές κάθε χρόνο. Σήμερα στη χώρα μας και οι ενήλικοι καπνιστές είναι περισσότεροι κατ’ αναλογία από κάθε άλλο κράτος της Ευρώπης. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat δύο στους τρεις Έλληνες καπνίζουν κάθε μέρα και μία στις τρεις Ελληνίδες, ενώ συνολικά το 37,6% του πληθυσμού της χώρας είναι καπνιστές!
Η Ελλάδα έχει τον υψηλότερο αριθμό καταναλισκομένων τσιγάρων κατ’ άτομο στη Δυτική Ευρώπη. Μετά το 2000, ο μέσος ετήσιος κατά κεφαλή αριθμός τσιγάρων στην Ελλάδα είναι διπλάσιος από ότι στη Γερμανία, Γαλλία και Μ. Βρετανία και πενταπλάσιος από ότι στη Νορβηγία.
