Ένα βήμα πιο κοντά στο υπερ-εμβόλιο της γρίπης φαίνεται πως έκανε η επιστημονική κοινότητα, ξεκινώντας δοκιμές για ένα εμβόλιο που προστατεύει από 20 διαφορετικά στελέχη του ιού της γρίπης. Το υπερ-εμβόλιο μπορεί να είναι η απάντηση σε μια μελλοντική πανδημία γρίπης.
Την ώρα που όλο το βόρειο ημισφαίριο προετοιμάζεται για έναν χειμώνα με ταυτόχρονη έξαρση κορονοϊού, γρίπης και άλλων ιών, οι επιστήμονες ανακινούν τη συζήτηση για το «καθολικό» εμβόλιο που θα έχει τη λογική των παιδικών εμβολίων: θα χορηγείται μια φορά στην παιδική ηλικία και θα παρέχει δια βίου προστασία.
Η συζήτηση αναζωπυρώθηκε από μια νέα μελέτη που δημοσιεύει το γνωστό περιοδικό Science, περιγράφει επιτυχημένες δοκιμές ενός τέτοιου εμβολίου. Όπως τα εμβόλια κατά της νόσου Covid-19, το πειραματικό εμβόλιο της γρίπης βασίζεται στην τεχνολογία mRNA.
Σύμφωνα με το Science, οι δοκιμές είναι ακόμη σε αρχικό στάδιο (το εμβόλιο έχει δοκιμαστεί μόνο σε ποντίκια και κουνάβια) αλλά υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ενάντια σε μια ολόκληρη οικογένεια ιών της γρίπης. Εάν το εμβόλιο αποδειχθεί αποτελεσματικό και ασφαλές για τους ανθρώπους, η τεχνολογία του θα μπορούσε στο απώτερο μέλλον να οδηγήσει ακόμη και σε εμβόλια για περισσότερες από μια οικογένειες ιών.
Όπως σημειώνεται στη μελέτη, το εμβόλιο δεν θα αντικαταστήσει τα ετήσια εμβόλια κατά της εποχικής γρίπης, αλλά μπορεί να αποτελέσει «ασπίδα» ενάντια σε ένα πανδημικό στέλεχος γρίπης, προστατεύοντας από τη βαριά νόσο και το θάνατο.
«Εάν υπάρχει ένα εμβόλιο που χορηγείται στην παιδική ηλικία και μπορεί να προφυλάξει τον πληθυσμό σε μια πανδημία, ίσως μπορεί σε ένα βαθμό να αποτρέψει το lockdown και τους αυστηρούς περιορισμούς», δηλώνει ο Scott Hensley, ανοσολόγος στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια επικεφαλής ερευνητής στη σχετική μελέτη.
Τα ετήσια εμβόλια προστατεύουν από την εποχική γρίπη, αλλά θα είναι αναποτελεσματικά μπροστά σε ένα πανδημικό στέλεχος. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας γρίπης H1N1, το 2009, το συμβατικό εμβόλιο προσέφερε ελάχιστη άμυνα κατά του ιού.
Υπάρχουν 20 υποομάδες γρίπης η καθεμία από τις οποίες αντιπροσωπεύει χιλιάδες στελέχη του ιού. Τα τρέχοντα εμβόλια μπορούν να στοχεύουν τέσσερις υποομάδες το πολύ. Αλλά το πειραματικό εμβόλιο περιέχει και τις 20 και τα πειράματα έδειξαν ότι η χορήγησή του οδήγησε σε υψηλά επίπεδα αντισωμάτων και για τους 20 υποτύπους γρίπης.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, εάν το εμβόλιο έχει παρόμοια δράση και στους ανθρώπους, μπορεί να προσφέρει ευρύτερη κάλυψη των ιών της γρίπης, όχι μόνο αυτών που κυκλοφορούν, αλλά και εκείνων που μπορεί να προκύψουν από ζώα, με κίνδυνο να προκαλέσουν την επόμενη πανδημία.
Βέβαια, οι ερευνητές αναγνωρίζουν ότι το 20απλο εμβόλιο παράγει λιγότερα αντισώματα από όσα παράγουν τα εμβόλια για κάθε μεμονωμένη ομάδα ιών της γρίπης. Ωστόσο, τα αντισώματα που αναπτύχθηκαν στα πειραματόζωα ήταν αρκετά για να καταπολεμήσουν τον ιό.
Οι επιστήμονες, μάλιστα, προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα δοκιμάζοντας το εμβόλιο ακόμη και σε στελέχη του ιού που δεν εντάσσονταν απόλυτα σε καμιά από τις 20 υποομάδες. Και διαπίστωσαν ότι ήταν επίσης αποτελεσματικό. Αν η συνέχεια των δοκιμών καταλήξει στα ίδια συμπεράσματα, οι ερευνητές θα μπορούν να ισχυριστούν ότι το «καθολικό» εμβόλιο μπορεί να προστατεύσει ακόμη και από άγνωστα μέχρι σήμερα στελέχη της γρίπης.
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει σήμερα με τα επικαιροποιημένα εμβόλια κατά του κορονοϊού τα οποία προσφέρουν προστασία και απέναντι στις νέες υποπαραλλαγές της Όμικρον, αποτρέποντας σε σημαντικό βαθμό τη βαριά νόσο και το θάνατο.
Αυτό φαίνεται να είναι το «ατού» των εμβολίων mRNA: φαίνεται να βοηθούν στην ανάπτυξη αντισωμάτων που προστατεύουν τον οργανισμό έναντι ενός ευρύτερου φάσματος ιών από αυτούς που περιλαμβάνουν.
Το πειραματικό υπερ-εμβόλιο δοκιμάστηκε σε πειραματόζωα που δεν είχαν προηγουμένως εκτεθεί σε ιούς της γρίπης, είχαν δηλαδή πλήρη έλλειψη ανοσίας. Μια τέτοια πλήρης έλλειψη ανοσίας κατά της γρίπης ισχύει μόνο για τα πολύ μικρά παιδιά, γι’ αυτό και οι επιστήμονες μιλούν για ένα εμβόλιο που θα μπορούσε να χορηγηθεί στην παιδική ηλικία, όπως χορηγούνται σήμερα εμβόλια για μια σειρά από νοσήματα και προστατεύουν εφ’ όρου ζωής.
Για την ώρα δεν είναι σαφές το πόσο διαρκεί η προστασία του πειραματικού εμβολίου, ενώ χρειάζεται βέβαια ακόμη πολλή έρευνα ωσότου το «καθολικό» εμβόλιο δοκιμαστεί στον άνθρωπο.
