Γράφει η Μαντώ Νικολαΐδη, Παθολόγος-Ογκολόγος, Αναπληρώτρια Διευθύντρια Ογκολογικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ
Η χορήγηση αντινεοπλασματικής θεραπείας (χημειοθεραπείας, ανοσοθεραπείας, ορμονοθεραπείας, στοχευτικής θεραπείας) είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη ανταπόκρισης της κακοήθους νόσου.
Η θεραπεία αυτή αποτελεί πλέον μία εξατομικευμένη προσέγγιση για κάθε ασθενή, κατά την οποία ο θεράπων ογκολόγος προσπαθεί να προσφέρει το βέλτιστο αποτέλεσμα με το μικρότερο κόστος σε ποιότητα ζωής.
Ανεπιθύμητες ενέργειες
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες μιας αντινεοπλασματικής θεραπείας ποικίλουν ανάλογα με τα χορηγούμενα φάρμακα, αλλά και ανάλογα με τον ασθενή, καθώς κάθε ασθενής αντιδρά με διαφορετικό τρόπο.
Χημειοθεραπεία
Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες από τη χημειοθεραπεία είναι:
-
η κόπωση
-
οι γαστρεντερικές διαταραχές, όπως η ναυτία, ο έμετος, η διάρροια
-
τα οιδήματα λόγω κατακράτησης υγρών
-
η αλωπεκία
-
η αιματολογική τοξικότητα (λευκοπενία, αναιμία, θρομβοπενία, τρανσαμινασαιμία)
Λιγότερο συχνή και ανάλογα με τα χρησιμοποιούμενα χημειοθεραπευτικά σκευάσματα είναι η περιφερική νευροπάθεια που εκδηλώνεται με αίσθημα αιμωδίας ή καυσαλγίας, αστάθειας ή δυσκολίας εκτέλεσης εργασιών που απαιτούν λεπτούς χειρισμούς.
Τα συμπτώματα αυτά είναι χειρότερα τις πρώτες μέρες μετά τη χορήγηση της θεραπείας και υποχωρούν στη συνέχεια, αλλά παρουσιάζουν αθροιστική επιβάρυνση. Πρέπει όμως να επισημάνουμε ότι δεν εμφανίζουν όλοι οι ασθενείς ανεπιθύμητες ενέργειες, κάποιοι ασθενείς δεν εμφανίζουν κανένα σύμπτωμα, κάποιοι εμφανίζουν ήπια ή και μεμονωμένα συμπτώματα και κάποιοι ταλαιπωρούνται περισσότερο. Δεν υπάρχει το «μαγικό φάρμακο» που μπορεί να εξαφανίσει τις παρενέργειες της χημειοθεραπείας, αλλά σίγουρα οι θεράποντες ογκολόγοι διαθέτουν μια σειρά φαρμάκων (αντιεμετικά, γαστροπροστατευτικά, αυξητικοί παράγοντες των λευκών κλπ.) που μπορούν να μετριάσουν ή και να ελέγξουν πλήρως τα συμπτώματα.
Ανοσοθεραπεία & στοχευμένες θεραπείες
Η είσοδος της ανοσοθεραπείας και των στοχευμένων θεραπειών μας έφερε αντιμέτωπους με μια σειρά νέων ανεπιθύμητων ενεργειών. Η ανοσοθεραπεία έχει αλλάξει το τοπίο της Ογκολογίας, καθώς προσφέρει εξαιρετικά αποτελέσματα σε μεγάλο αριθμό κακοήθων νοσημάτων, αλλά δυνητικά μπορούν να εμφανισθούν παρενέργειες απ’ όλα τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού, όπως για παράδειγμα ενδοκρινικές διαταραχές (υποθυρεοειδισμός, επινεφριδιακή ανεπάρκεια), πνευμονίτιδα, μυοκαρδίτιδα, κολίτιδα, επιδείνωση νεφρικής λειτουργίας, κνησμό και εξάνθημα. Είναι πολύ σημαντική η γρήγορη αναγνώριση και αντιμετώπιση αυτών των παρενεργειών, ώστε και οι ασθενείς να μην ταλαιπωρηθούν αλλά και η θεραπεία να μπορεί να συνεχισθεί.
Πέρα από την διαθέσιμη υποστηρικτική φαρμακευτική αγωγή, η ολιστική αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων ενεργειών φέρει εξαιρετικά αποτελέσματα. Η άσκηση, όπως pilates, yoga, περπάτημα, συναναστροφή με φίλους, ή απασχόληση με αγαπημένες δραστηριότητες, συμβάλλουν σημαντικά στην καλύτερη διαχείριση των παρενεργειών της θεραπείας.
Μερικές πρακτικές συμβουλές για τους ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία ή ανοσοθεραπεία / στοχευμένη θεραπεία θα ήταν:
-
Να φροντίζουν να λύνουν πριν ή κατά τη διάρκεια χορήγησης της θεραπείας όλες τις απορίες τους σχετικά με τη διαχείριση των όποιων αναμενόμενων παρενεργειών.
-
Να ζητούν περισσότερο χρόνο για συζήτηση και ενημέρωση από την ιατρική ομάδα που τους παρακολουθεί αν δεν έχουν λύσει όλες τις απορίες τους και να γίνονται μέρος της ομάδας έχοντας ενεργό ρόλο.
-
Να ενημερώνουν πάντα άμεσα τον ογκολόγο τους σχετικά με όποια ανεπιθύμητη ενέργεια εμφανίσουν. Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να κάνουν για να βοηθηθούν και να μετριασθούν ή να εξαφανισθούν τα συμπτώματα.
-
Να συζητούν τις διατροφικές τους συνήθειες και να δημιουργούν από κοινού ένα διατροφικό πρόγραμμα προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις της θεραπείας αλλά και στον τρόπο ζωής τους.
-
Να ζητούν ψυχολογική υποστήριξη για την αντιμετώπιση αυτής της νέας πραγματικότητας από εξειδικευμένο ψυχολόγο ή και ψυχίατρο αν είναι απαραίτητο, καθώς η συναισθηματική φόρτιση που συνοδεύει την έναρξη αλλά και τη συνέχιση της αντινεοπλασματικής θεραπείας μπορεί να ενισχύσει τις ανεπιθύμητες ενέργειες ιδίως την ναυτία και τον έμετο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε και τους συλλόγους ασθενών που προσφέρουν μια εξαιρετική διέξοδο, ιδίως προσφέροντας τη δυνατότητα της συναναστροφής με άλλους πάσχοντες και ανυψώνοντας το ηθικό των ασθενών.
-
Να προσπαθούν να αναβάλλουν δραστηριότητες που δεν είναι απολύτως αναγκαίες τις πρώτες 5-7 μέρες μετά τη χορήγηση της θεραπείας.
Γίνεται κατανοητό ότι το αντίδοτο στις ανεπιθύμητες ενέργειες της αντινεοπλασματικής θεραπείας είναι η ουσιαστική επαφή και συνεργασία ασθενούς με την ιατρική ομάδα.
