Η μεγάλη πτώση των διεθνών χρηματιστηριακών αγορών την 5η Αυγούστου, με τον βασικό χρηματιστηριακό δείκτη της Ιαπωνίας να καταγράφει πτώση ιστορικών διαστάσεων και πολλά άλλα χρηματιστήρια να υφίστανται πολύ σημαντικές απώλειες, αποδόθηκε σε έναν μεγάλο βαθμό στις παρενέργειες της ανόδου του ιαπωνικού νομίσματος απέναντι στα σημαντικά διεθνή νομίσματα.
Όπως γράφτηκε τότε σε όλον τον έντυπο και ηλεκτρονικό διεθνή Τύπο, η έναρξη της διαδικασίας αύξησης των επιτοκίων αναφοράς του ιαπωνικού γιεν, ύστερα από πολλά χρόνια παραμονής τους σε αρνητικό επίπεδο, είχε ως αποτέλεσμα και την αναγκαστική εγκατάλειψη μεγάλων επενδυτικών θέσεων που είχαν χρηματοδοτηθεί από το, περίφημο πλέον, carry trade.
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις και με βάση τις μαρτυρίες πολλών παραγόντων των διεθνών αγορών μετοχών, ομολόγων και εμπορευμάτων, πλήθος επενδυτικών θέσεων είχε χρηματοδοτηθεί μέσω δανείων σε ιαπωνικό γιεν. Οι επενδυτές που δανείζονταν το γιεν το μετέτρεπαν μετά σε άλλο νόμισμα και στη συνέχεια προχωρούσαν σε διάφορες επενδύσεις ανά τον κόσμο. Μερικές φορές, τα δάνεια σε γιεν απλώς χρηματοδοτούσαν κερδοσκοπικές κινήσεις εντός της Ιαπωνίας.
Δεν θα επιμείνουμε περισσότερο στην αναφορά στο carry trade και στα γεγονότα εκείνων των ημερών, αλλά θα επισημάνουμε πως με την πάροδο των ημερών και των εβδομάδων, όλο και λιγότεροι επενδυτές ασχολούνται με αυτό το ζήτημα. Όπως μας δείχνει και η ομαλή και γενικά ανοδική πορεία των διεθνών χρηματιστηριακών αγορών, το μεγαλύτερο μερίδιο των συναλλασσόμενων στις διεθνείς αγορές εκτιμά πως έχει περάσει πλέον ο κίνδυνος αναταραχής εξαιτίας του carry trade στο ιαπωνικό νόμισμα.
Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Έχει ξεπεραστεί ο κίνδυνος ή μπορεί σε μερικές εβδομάδες ή ημέρες να ζήσουμε μία επανάληψη της μεγάλης πτώσης της 5ης Αυγούστου ή κάτι παρόμοιο; Ο Arif Husain, επικεφαλής του τμήματος διαχείρισης προϊόντων σταθερού εισοδήματος στη μεγάλη αμερικανική επενδυτική εταιρεία T. Rowe Price, είναι πεπεισμένος πως υφίσταται ακόμα πολύ σοβαρός κίνδυνος. Όχι τόσο από το carry trade αλλά γενικότερα από την επίδραση της ανόδου των ιαπωνικών επιτοκίων στη ροή κεφαλαίων στις διεθνείς αγορές.
Πριν προχωρήσουμε περαιτέρω, με βάση το σχετικό ρεπορτάζ του Bloomberg της 3ης Σεπτεμβρίου, πρέπει να επισημάνουμε δύο πράγματα: πως η T. Rowe Price διαχειρίζεται κεφάλαια πάνω από 1,5 τρισεκατομμύριο δολάρια και πως ο Husain είχε αρχίσει τις προειδοποιήσεις για τους κινδύνους που θα συνόδευε η αύξηση των ιαπωνικών επιτοκίων. Μάλιστα, σε άρθρο του Bloomberg από τον Ιούνιο του 2023, ο Husain είχε αναφέρει πως η αύξηση των ιαπωνικών επιτοκίων αναφοράς (πιθανολογούμενη τότε) αποτελεί μία μεγάλη απειλή για τις διεθνείς αγορές, παραλληλίζοντάς την με το τεκτονικό «ρήγμα του Αγίου Ανδρέα» που απειλεί μονίμως την Καλιφόρνια με καταστροφικούς σεισμούς.
Όπως αναφέρεται στο πρόσφατο άρθρο του διεθνούς πρακτορείου, ο Husain δημοσίευσε πριν μερικές μέρες μία νέα έκθεση στην οποία επαναλαμβάνει την εκτίμησή του σχετικά με τις συνέπειες της εγκατάλειψης της πολιτικής των μηδενικών επιτοκίων από την ιαπωνική κεντρική τράπεζα. Ο Husain, ο οποίος εργάζεται στον χρηματιστηριακό τομέα εδώ και τριάντα περίπου χρόνια, πιστεύει πως το επεισόδιο της 5ης Αυγούστου, το οποίο οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στα προβλήματα του carry trade, αποτελεί μόνο την πρώτη κίνηση των τεκτονικών πλακών (επιστρέφοντας στην αναλογία με το ρήγμα του Αγίου Ανδρέα). Αυτό που φοβάται είναι πως η διαδικασία ανόδου των ιαπωνικών επιτοκίων θα αποτελέσει την αφορμή για το ξεκίνημα μίας μεγάλης και βαθιάς τάσης, η οποία θα προκαλέσει μεγάλη αναταραχή στις διεθνείς αγορές για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Αυτή η τάση θα είναι η επιστροφή πολλών επενδυτικών κεφαλαίων από τις διεθνείς αγορές προς την Ιαπωνία, καθώς τα τελευταία χρόνια πολλές εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια, ίσως και πάνω από τρισεκατομμύριο, έχουν φύγει από την χώρα αναζητώντας καλύτερες επιδόσεις, κυρίως σε τίτλους σταθερού εισοδήματος.
Ο Husain πιθανολογεί πως καθώς θα ανεβαίνουν τα ιαπωνικά επιτόκια, τα ιαπωνικά κρατικά ομόλογα θα γίνονται πιο ελκυστικά για τις ιαπωνικές ασφαλιστικές εταιρείες και τα συνταξιοδοτικά ταμεία που έχουν αγοράσει υψηλής ποιότητας κρατικά ομόλογα άλλων δυτικών χωρών. Κατά την άποψή του, αυτό θα προκαλέσει μεγάλη αναταραχή στις διεθνείς αγορές, καθώς θα αλλάξει εντελώς η δομή της επενδυτικής ζήτησης ανά τον κόσμο.
Ανεξάρτητα από το αν το carry trade σε μετοχές και ομόλογα αρχίσει και γίνεται και πάλι δημοφιλές, ανεβάζοντας τον κίνδυνο για την επανάληψη φαινομένων όπως αυτό της 5ης Αυγούστου, ο έμπειρος διαχειριστής περιμένει πως αν συνεχιστεί η άνοδος των ιαπωνικών επιτοκίων αναφοράς, σύντομα θα δούμε και άλλα επεισόδια αύξησης της μεταβλητότητας και έντονες αναταράξεις στις διεθνείς αγορές ομολόγων και μετοχών. Οι αναταράξεις αυτές θα είναι ακόμα πιο μεγάλες αν την ίδια στιγμή έχουμε και αντίστοιχες μειώσεις των επιτοκίων αναφοράς στις ΗΠΑ.
Κατά την άποψη του Husain, το γεγονός πως την ίδια στιγμή αλλάζει προς διαφορετική κατεύθυνση η νομισματική πολιτική στην Ιαπωνία και τις ΗΠΑ ενισχύει τις πιθανότητες για την εκδήλωση σοβαρών πιέσεων στις διεθνείς αγορές. Το πόσο σοβαρές και επικίνδυνες θα είναι αυτές οι αναταράξεις εξαρτάται από το ύψος των κεφαλαίων που θα «επιστρέψουν» στην Ιαπωνία καθώς το γιεν και τα επιτόκιά του θα ανεβαίνουν.
Σε περσινά άρθρα του Bloomberg διαβάζουμε πως περίπου 3,4 τρισεκατομμύρια δολάρια είχαν κατευθυνθεί από την Ιαπωνία προς πολλές άλλες αγορές κατά τη διάρκεια της θητείας του απελθόντος την άνοιξη του 2023 Haruhiko Kuroda, διοικητή της Τράπεζας της Ιαπωνίας για πολλά χρόνια. Σε άρθρο του διεθνούς πρακτορείου από το τέλος του περσινού Μαρτίου, μπορούσαμε να δούμε πως οι Ιάπωνες επενδυτές κατείχαν τότε σημαντικό μέρος του συνόλου της αγοράς μετοχών και ομολόγων σε διάφορες μεγάλες αγορές ανά τον κόσμο.
Μερίδια που ξεπερνούν σχεδόν παντού το 5% και σε μερικές περιπτώσεις, όπως στην Αυστραλία και την Ολλανδία το 10%. Συνολικά, σύμφωνα με εκείνο το ρεπορτάζ, η αξία των ιαπωνικών επενδυτικών χαρτοφυλακίων στις διεθνείς αγορές ήταν τότε της τάξης των 3,9 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Ακόμα και ένα ποσοστό 30% αυτών των κεφαλαίων να αποφασίσει να επιστρέψει στη χώρα του, είναι βέβαιο πως θα προκληθούν σοβαρές αναταράξεις στις διεθνείς αγορές, καθώς πολλές από αυτές πιθανότατα θα αντιμετωπίσουν ξαφνικά μία έντονη μείωση στη ζήτηση.
Ο Husain δεν είναι ο μόνος παράγων των διεθνών αγορών που προβληματίζεται από το τι θα γίνει με τις ιαπωνικές διεθνείς επενδύσεις. Αρκετοί ακόμα συμμερίζονται τις ανησυχίες του εδώ και καιρό, με την ίδια περίπου λογική. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως οπωσδήποτε θα γίνει αυτό που φοβούνται.
Έχουμε δει πολλές φορές στο παρελθόν διάφορες θεωρίες που βασίζονται σε πολύ λογικές θεωρίες πολύ έμπειρων ανθρώπων, να αποδεικνύονται εντελώς εκτός πραγματικότητας καθώς περνά ο χρόνος. Μπορεί και εδώ να γίνει κάτι τέτοιο. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως αυτά που μας λένε ο Arif Husain και οι διάφοροι συνάδελφοι του θα έχουν την ίδια τύχη. Καλό είναι να μην τα πάρουμε καθόλου αψήφιστα.
