Από τους… παραδοσιακούς influencers, τους «μαϊντανούς» της showbiz και τους παίκτες των reality που προωθούν κρέμες, αναψυκτικά και κάθε λογής προϊόντα και υπηρεσίες μέσω facebook και Instagram, περνάμε στους συμβουλάτορες του TikTok, που υπόσχονται εύκολα και γρήγορα κέρδη στους απανταχού ερασιτέχνες κερδοσκόπους του πλανήτη.
Οι «finfluencers» είναι οι influencers των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Νέοι στην πλειονότητά τους, ξεκίνησαν ως γνώστες του κλάδου που έδιναν συμβουλές για το πως να χρησιμοποιείς καλύτερα την πιστωτική σου ή πως να αξιοποιήσεις προς όφελός σου σύνθετα τραπεζικά προϊόντα. Ήρθε όμως η πανδημία, τα lockdown και τα επιδόματα, και κάποιοι βρήκαν μία τεράστια ευκαιρία: να «πουλήσουν» συμβουλές για το πως να επενδύσεις τα χρήματά σου σε κρυπτονομίσματα, μετοχές και άλλα assets, μέσω των αναρίθμητων ψηφιακών πλατφορμών που ξεπηδούν σαν τα μανιτάρια.
Για να γίνεις finfluencer δεν χρειάζεται να έχεις πτυχίο ή κάποια συγκεκριμένη εξειδίκευση. Αρκεί να είσαι καλός content creator, να ξέρεις να δημιουργείς δηλαδή… πιασάρικα βίντεο μικρής διάρκειας και να τα ανεβάζεις τακτικά σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως το TikTok, διαφημίζοντας συγκεκριμένες πλατφόρμες και υπηρεσίες.
Η μεγάλη άνοδος των χρηματιστηρίων μετά το κραχ του Μαρτίου 2020 συνέβαλε πολύ στην άνοδο των finfluencers, ενώ τα κρυπτονομίσματα και όλο το hype γύρω από τις meme stocks, όπως η Gamestop και η AMC, έδωσαν την ψευδαίσθηση ότι όλοι μπορούν να γίνουν ζάμπλουτοι σε λίγες μέρες, κάνοντας τίποτα άλλο από το να ακολουθούν την τάση που διαμορφώνεται στα social media.
Πριν από λίγες ημέρες, έγινε γνωστή μέσω του Bloomberg, η ιστορία του Όστιν Χάνκβιτζ από το Τενεσί, ο οποίος βγάζει πάνω από 500.000 δολάρια το χρόνο για να φιντάρει το TikTok με βιντεάκια που περιλαμβάνουν συμβουλές για επενδύσεις. Ο 24χρονος έχει πτυχίο στα Χρηματοοικονομικά και είναι ο πρώτος που έβαλε τον κόσμο των αγορών στο TikTok, προσφέροντας σύντομα μαθήματα για θέματα όπως τα μερίσματα, οι μακροπρόθεσμες επενδύσεις και το personal finance.
Όμως, όσο… καλές κι αν είναι οι προθέσεις του, στην προσπάθειά του να αυξήσει τους followers επιλέγει τίτλους όπως «Πως να επενδύσεις στην επόμενη Tesla» ή «Πως να βγεις στη σύνταξη όντας εκατομμυριούχος», με το τελευταίο βίντεο να έχει πάνω από 1 εκατομμύριο views. Στο συγκεκριμένο βίντεο ο Χάνκβιτζ διαφημίζει την πλατφόρμα Betterment και συμβουλεύει τους νέους 20-24 ετών να ανοίξουν έναν ειδικό αποταμιευτικό λογαριασμό (Roth IRA - στον οποίο πληρώνεις φόρους όταν βάζεις χρήματα και οι μελλοντικές αναλήψεις είναι αφορολόγητες) και να προσθέτουν σε αυτόν 250 δολάρια το μήνα για να λάβουν πάνω από 1 εκατ. δολάρια αφορολόγητα στα 65 τους.
Ο ίδιος ο Χάνκβιτζ, ο οποίος μετράει σήμερα 497 χιλ. ακολούθους στο TikTok, εξηγεί σε βίντεο το πως κατάφερε μέσα σε 12 μήνες να γίνει full time finfluencer. Ξεκίνησε από ένα μικρό και ευχάριστο βίντεο που εξηγούσε πως μπορεί κάποιος να αποκτήσει παθητικό εισόδημα μέσω μερισμάτων. Στη συνέχεια ανέβαζε ένα βίντεο κάθε μέρα για να ικανοποιήσει τον αλγόριθμο του TikTok και σύντομα μεγάλες εταιρείες του fintech του ζήτησαν να διαφημίσει τα επενδυτικά τους προϊόντα.
Το… αντίπαλο δέος του Χάνκβιτζ είναι η Χάλεϊ Σακς η οποία είναι γνωστή ως «Mrs Dow Jones». Αρκεί να πούμε ότι στον λογαριασμό της στο Instagram περιγράφει τον εαυτό της ως «Financial Pop Star». Η Σακς ανεβάζει φωτογραφίες και βιντεάκια με χρηματοοικονομικές συμβουλές συνδέοντας τον κόσμο των οικονομικών με τη showbiz. Για παράδειγμα, συγκρίνει τα κρυπτονομίσματα με τη σχέση της Τζένιφερ Λόπεζ και του Μπεν Άφλεκ. «Είναι συναρπαστική, όλοι μιλούν για αυτήν αλλά κανείς δεν είναι σίγουρος ότι είναι αληθινή», λέει η Σακς και μας προτείνει να επενδύσουμε στα crypto μέσω της Wealthfront, από την οποία βέβαια πληρώνεται.
Η Wealthfront είναι μία εταιρεία αυτοματοποιημένων επενδυτικών συμβουλών. Ένας «robo-advisor» που χρησιμοποιεί αλγόριθμους για να επενδύσει τα χρήματα των χρηστών της πλατφόρμας.
Είναι η νέα τάση που θα κυριαρχήσει στην ψηφιακή εποχή ή άλλη μία επικίνδυνη πτυχή του διαδικτύου και των νέων τρόπων εξαπάτησης που αυτό προσφέρει; Πόσο αξιόπιστος είναι ένας σύμβουλος του TikTok, όταν το μόνο κριτήριο που έχει κανείς είναι η δημοφιλία όπως αυτή αντανακλάται στον αριθμό των followers;
Κάπου εδώ το παιχνίδι αρχίζει να αλλάζει. Βλέποντας την επιτυχία του Χάνκβιτζ και της Σακς (οι οποίοι είναι ενδεχομένως τα καλύτερα παραδείγματα), πολλοί θέλουν να γίνουν finfluencers, ενώ και οι διάφορες start-ups ψηφιακών εφαρμογών θέλουν να δημιουργήσουν τους δικούς τους finfluencers που θα φέρουν νέους πελάτες. Μερικοί το κάνουν με κάθε κόστος, παραπλανώντας τους πιτσιρικάδες που δεν έχουν τις απαιτούμενες γνώσεις. Ποιος θα προστατεύσει τους χρήστες των social media που βλέπουν εύπεπτα βίντεο και μαθαίνουν να πιστεύουν στο εύκολο χρήμα;
Είναι προφανές πως το να έχεις πτυχίο δεν σου εξασφαλίζει ότι θα γίνεις πλούσιος, όμως αυτός που σου παρέχει επενδυτικές συμβουλές – και πολλές φορές σου υπόσχεται ότι θα γίνεις πλούσιος – πρέπει τουλάχιστον να έχει την απαιτούμενη πιστοποίηση και άδεια. Στις περισσότερες αγορές του κόσμου ισχύουν συγκεκριμένοι νόμοι και κανόνες που διέπουν τη λειτουργία των συμβουλευτικών υπηρεσιών και ρυθμίζουν τη συμπεριφορά όσων δίνουν επενδυτικές συμβουλές. Στην Αυστραλία για παράδειγμα, αν κάποιος δίνει χρηματοοικονομικές συμβουλές χωρίς να έχει άδεια, κινδυνεύει με πρόστιμο έως 133.200 δολαρίων Αυστραλίας και ποινή φυλάκισης 5 ετών.
