To ενδεχόμενο να πέσει η αμερικανική οικονομία σε ύφεση «παίζει» πολύ τελευταία και η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολλές διαφορετικές εκτιμήσεις αναφορικά με τον αντίκτυπο που θα έχει ο εμπορικός πόλεμος, τόσο για τις ΗΠΑ, όσο και για την παγκόσμια οικονομία. Είναι, επίσης, σημαντικό ότι βλέπουμε τις τελευταίες ημέρες μία στροφή από πλευράς Τραμπ, η οποία οφείλεται πιθανότατα στις πιέσεις που ασκούν οι αγορές, παρ’ όλα αυτά οι εκτιμήσεις για ύφεση συνεχίζονται.
Η Goldman Sachs δίνει 45% πιθανότητες για ύφεση στις ΗΠΑ μέσα στο επόμενο 12μηνο, προβλέποντας ότι οι δασμοί θα περιορίσουν την ανάπτυξη του αμερικανικού ΑΕΠ στο 0,5% το 2025, ενώ η JPMorgan πρόσφατα αναβάθμισε τον κίνδυνο ύφεσης στο 60%. Όλοι ανεξαιρέτως οι αναλυτές συνδέουν την ύφεση με τον πόλεμο των δασμών και τις πολιτικές που εφαρμόζει ο Αμερικανός πρόεδρος.
Τι θα σημαίνει, λοιπόν, για τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου μία «εθελοντική», λόγω των δασμών που επιλέγει να επιβάλλει ο Τραμπ, ύφεση; Σύμφωνα με ένα από τα μεγαλύτερα funds του πλανήτη, οι δασμοί εφαρμόζονται με τρόπο που δεν είναι αποτελεσματικός. Γι’ αυτό το λόγο, ο επικεφαλής οικονομικός αναλυτής του Apollo, που διαχειρίζεται πάνω από 500 δισ. δολάρια, τοποθετεί πλέον στο 90% την πιθανότητα ύφεσης στις ΗΠΑ. Όπως σημειώνει ο Τόρστεν Σλοκ, η εν λόγω ύφεση μπορεί να χαρακτηριστεί «Ύφεση Εθελοντικής Εμπορικής Επανεκκίνησης» (Voluntary Trade Reset Recession - VTRR).
Ποιον θα πλήξει περισσότερο η ύφεση; Σύμφωνα με τον Σλοκ, η εφαρμογή υπερβολικά υψηλών δασμών επιφέρει πλήγμα σε πολλές επιχειρήσεις και κυρίως στις μικρομεσαίες. Διότι οι δασμοί πρέπει να πληρωθούν από τις επιχειρήσεις όταν τα εισαγόμενα αγαθά φτάνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι μεγάλες επιχειρήσεις διαθέτουν την ευελιξία και τους πόρους να διαχειριστούν αναπάντεχα έξοδα, αλλά για τις μικρές επιχειρήσεις όλο αυτό είναι μία τρέλα, προσθέτει ο αναλυτής του Apollo. Θα χτυπηθούν περισσότερο οι μικρές επιχειρήσεις οι οποίες για δεκαετίες βασίζονταν σε ένα σταθερό περιβάλλον και τώρα θα πρέπει άμεσα να προσαρμοστούν, ενώ δεν έχουν τα κεφάλαια να καλύψουν τους δασμούς.
Ο ίδιος προειδοποιεί ότι θα δούμε σκηνές που δεν φανταζόμασταν για τις ΗΠΑ, όπως πλοία να μένουν στα ανοιχτά, παραγγελίες να ακυρώνονται και επιχειρήσεις λιανεμπορίου που έχουν περάσει από γενιά σε γενιά, να χρεοκοπούν. Αρκεί να σκεφτούμε ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις ευθύνονται για πάνω από το 80% της απασχόλησης στις ΗΠΑ.
Ένας τρόπος να υπολογιστεί ποσοτικά ο αρνητικός αντίκτυπος των δασμών στο ΑΕΠ είναι η σύγκριση των υφιστάμενων δασμών με την αύξηση των δασμών που έγινε κατά τη διάρκεια του εμπορικού πολέμου του 2018. Τότε, οι μέσοι δασμοί των ΗΠΑ αυξήθηκαν από το 2% στο 3% και μελέτες έδειξαν ότι ο αντίκτυπος στο ΑΕΠ ήταν μεταξύ 0,25% και 0,7%.
Σήμερα οι μέσοι δασμοί αυξάνονται από το 3% στο 18% που συνεπάγεται πλήγμα της τάξης του 4% στο αμερικανικό ΑΕΠ, ή περίπου 1,2 τρισ. δολάρια, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται άλλοι παράγοντες όπως οι επιπτώσεις της αβεβαιότητας στην κατανάλωση και στις επενδύσεις των επιχειρήσεων.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα, εκτιμώντας ότι ο κίνδυνος για την παγκόσμια χρηματοπιστωτική σταθερότητα αυξάνεται, καθώς οι δασμοί του Τραμπ προκαλούν ένα μεγάλο αρνητικό σοκ στην παγκόσμια οικονομία. Για τις ΗΠΑ, το ΔΝΤ υποβαθμίζει την πρόβλεψη για ανάπτυξη στο 1,8% το 2025, από 2,7% προηγουμένως. Μόνο η αμερικανική οικονομία, δηλαδή, θα χάσει περίπου 300 δισ. δολάρια οικονομικής παραγωγής μέσα στο έτος και λόγω των δασμών.
Όπως σημειώνει ο νομπελίστας Πολ Κρούγκμαν, σε έκθεση που δημοσίευσε την περασμένη εβδομάδα η Goldman Sachs, δεν είναι τόσο το μέγεθος της αλλαγής που συντελείται στο παγκόσμιο εμπόριο αυτό που θα προκαλέσει ύφεση, αλλά η εκτίναξη της αβεβαιότητας. Στο ίδιο πλαίσιο, αν σημειωθεί νέα μεγάλη αλλαγή πολιτικής (π.χ. να πάρει πίσω τους δασμούς ο Τραμπ) αυτή ίσως να μη βοηθήσει όσο θα περιμέναμε γιατί θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο την αβεβαιότητα.
Από την πλευρά του, ο Γιαν Χάτζιους, επικεφαλής αναλυτής της Goldman, εκτιμά πως όντως η αβεβαιότητα μπορεί να επιφέρει μεγάλο πλήγμα στην οικονομία, ωστόσο διαφωνεί με τον Κρούγκμαν, λέγοντας ότι μία στροφή 180 μοιρών στους δασμούς θα συνέβαλε στην εξομάλυνση των συνθηκών.
Σύμφωνα με την JPMorgan, οι δασμοί 145% στα κινεζικά προϊόντα και 10% σε όλα τα υπόλοιπα, είναι μία πολιτική επιλογή που αυξάνει την πιθανότητα ύφεσης στο 60%, τόσο για την αμερικανική, όσο και για την παγκόσμια οικονομία. Η JPMorgan πιστεύει ότι η Fed θα αρχίσει να μειώνει τα επιτόκια από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, με διαδοχικές μειώσεις να λαμβάνουν χώρα έως τον Ιανουάριο του 2026, που σημαίνει ότι τα επιτόκια στις ΗΠΑ θα μειωθούν στο 3%.
Σε κάθε περίπτωση, βλέπουμε ότι η έκρηξη της αβεβαιότητας μόνο καλό δεν κάνει και όλες οι αναλύσεις προβλέπουν μεγάλα δεινά για την παγκόσμια οικονομία. Και μπορεί η Ελλάδα να μην είναι από τις χώρες που πλήττονται άμεσα, όμως θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι μία μεγάλη επιδείνωση του επιχειρηματικού και επενδυτικού κλίματος θα είχε σοβαρές επιπτώσεις για την ελληνική οικονομία, σε μία συγκυρία μάλιστα, που η ανάγκη για διατήρηση υψηλών ρυθμών ανάπτυξης είναι επιτακτική.
