Θετική από κάθε άποψη κρίνεται η τρέχουσα χρονιά για τις επενδύσεις μέσω Αμοιβαίων Κεφαλαίων (ΑΚ). Το σύνολο του ενεργητικού των Αμοιβαίων Κεφαλαίων στην αρχή του έτους βρισκόταν στα 1,8 δισ. ευρώ, με 245 εκατ. μερίδια, ενώ σύμφωνα με τα χθεσινά κλεισίματα των χρηματιστηρίων, το σύνολο του ενεργητικού ανέρχεται πλέον στα 2,4 δισ. ευρώ και ο αριθμός των μεριδίων έφτασε στα 276 εκατ.
Με δεδομένο ότι ο Γενικός Δείκτης του Χρηματιστηρίου Αθηνών έχει δώσει αποδόσεις της τάξης του +10%, η αύξηση του ενεργητικού των ΑΚ που υπερβαίνει το 25% και η αύξηση των μεριδίων κατά σχεδόν 12,5%, αποδεικνύει ότι κάτι καλό συμβαίνει στον χώρο των θεσμικών επενδυτών. Ο αριθμός των Αμοιβαίων Κεφαλαίων ή ΟΣΕΚΑ, όπως είναι η επίσημη πλέον η ονομασία τους (Οργανισμοί Συλλογικών Επενδύσεων σε Κινητές Αξίες), έφτασε τα 51.
Τα 51 αυτά αμοιβαία κεφάλαια, ανάλογα με το καταστατικό τους και τον κανονισμό λειτουργίας τους, επενδύουν σε μετοχές και σε ομόλογα, τόσο στο εσωτερικό όσο και στις διεθνείς αγορές. Βέβαια αν σκεφτούμε ότι η κεφαλαιοποίηση του Χρηματιστηρίου Αθηνών, υπερβαίνει τα 60 δισ. ευρώ, η συνολική αξία του ενεργητικού των ΑΚ που ανέρχεται στα 2,4 δισ. και που περιλαμβάνει και επενδύσεις σε ομόλογα και μετοχές εξωτερικού, είναι ιδιαίτερα αδύναμη.
Η μεγάλη εικόνα δείχνει ότι παρά την άνοδο του ενεργητικού των ΑΚ και των μεριδίων, η παρέμβαση τους στα χρηματιστηριακά δρώμενα, παραμένει ασθενική. Αν μάλιστα λάβουμε υπ’ όψη μας ότι το Αμοιβαίο Κεφάλαιο Ασφαλιστικών Οργανισμών (Μικτό Εσωτερικού) έχει ενεργητικό 1,2 δισ. ευρώ και το Alpha Global Allocation (Μικτό Classic) έχει ενεργητικό 400 εκατ. ευρώ, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το 66% του αθροίσματος των ενεργητικών των Αμοιβαίων Κεφαλαίων της χώρας, ελέγχεται από δυο μόλις ΑΚ.
Άλλωστε αρκετά ΑΚ, είναι τόσο μικρά που θα μπορούσαν να αποτελούν ιδιωτικά ή οικογενειακά χαρτοφυλάκια. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια σε καμία περίπτωση, ότι δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους και ότι δεν προσφέρουν υπεραξίες στους μεριδιούχους που τα εμπιστεύονται.
Για παράδειγμα, υπάρχουν 15 ΑΚ που έχουν μικτό χαρακτήρα, δηλαδή επενδύουν τόσο σε μετοχές, όσο και σε ομόλογα, με αποδόσεις υψηλότερες του Γενικού Δείκτη του Χρηματιστηρίου Αθηνών, παρ’ όλο που από την διάρθρωση του χαρτοφυλακίου τους, ο βαθμός ρίσκου είναι αισθητά χαμηλότερος από τον αντίστοιχο των μετοχών. Και αυτό, διότι επενδύουν και σε τίτλους σταθερού εισοδήματος που προσφέρουν χαμηλότερες αποδόσεις, λαμβάνοντας χαμηλότερο ρίσκο.
Αντικατοπτρίζει το επίπεδο των αποδόσεων των ΑΚ, η αύξηση του ενεργητικού τους και η αύξηση των μεριδίων τους, τη δυναμική της ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς και τη δυναμική των εγχώριων επενδυτών; Ασφαλώς και όχι.
Οι εγχώριοι επενδυτές εξακολουθούν να παρουσιάζουν συμπτώματα δυσανεξίας απέναντι στους θεσμικούς επενδυτές, σε αντίθεση με την εικόνα που κυριαρχεί στο εξωτερικό. Ειδικότερα στις νεανικές ηλικίες, η συμμετοχή σε θεσμικά χαρτοφυλάκια και συνεπακόλουθα η ανάθεση της διαχείρισης χαρτοφυλακίου σε επαγγελματίες, είναι άγνωστη.
Η «μαγεία» που προσφέρει η οθόνη ενός υπολογιστή ή ενός κινητού τηλεφώνου, στα χέρια ενός ιδιώτη επενδυτή και ενός trader, η αδρεναλίνη και το συναίσθημα της «άμεσης συμμετοχής» στα χρηματιστηριακά δρώμενα, γοητεύει ολοένα και περισσότερους. Είναι όμως μια διαδικασία, που «απέχει παρασάγγας», από την επενδυτική ιδέα και από το κτίσιμο χαρτοφυλακίων για την επόμενη ημέρα.
Είναι φανερό ότι ο μέσος Έλληνας μικροεπενδυτής, δεν μπορεί παρά να κουβαλάει τα χαρακτηριστικά του μέσου Έλληνα. Που τα γνωρίζει όλα, που προτιμάει να είναι αφεντικό του εαυτού του και που δεν εμπιστεύεται την «τεχνογνωσία» τρίτων. Πέρα από αυτό, δεν έχει μια δομημένη αντίληψη για την επενδυτική του στρατηγική, για το πρόγραμμα προσαύξησης της περιουσίας του και για τη δημιουργία ενός χαρτοφυλακίου που θα τον υποστηρίξει μετά τη συνταξιοδότηση του.
Και επειδή αυτή η κουλτούρα δεν μεταβάλλεται εύκολα, θα μπορούσε η πολιτεία να αναλάβει πρωτοβουλίες για την εξάπλωση της μετοχικής και επενδυτικής ιδέας, όχι μόνο στη νεολαία μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αλλά και μέσω της παροχής φορολογικών και λοιπών κινήτρων που υπήρχε και παλαιότερα. Όπως ήταν για παράδειγμα, το αφορόλογητο όριο που εξασφάλιζαν οι επενδυτές από μερίσματα εισηγμένων εταιρειών.
Η μετοχική και επενδυτική ιδέα, μαζί με τη συμμετοχή σε μεγάλα επενδυτικά σχήματα που τα διαχειρίζονται επαγγελματίες διαχειριστές, πρέπει να διαχυθεί στη κοινωνία. Τα αποτελέσματα που φέρνουν τα Αμοιβαία Κεφάλαια είναι θετικότατα. Τι απουσιάζει για την εξάπλωση των ΑΚ σε όλη την επενδυτική κοινότητα; Η παροχή φορολογικών κινήτρων από την Πολιτεία και ένα επικοινωνιακό κρεσέντο, από τη πλευρά της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών.
