O S&P 500, έχει καταγράψει ήδη το χειρότερο Q1, από το 1939, δηλαδή εδώ και 83 χρόνια. Ο Nasdaq, έχει καταγράψει το χειρότερο Q1 στη ιστορία του, δηλαδή από το 1971. Οι παγκόσμιες χρηματιστηριακές αγορές που κατά καιρούς εύρισκαν διάφορες αφορμές κατά τη διάρκεια της τελευταίας διετίας, για να διορθώσουν και να αναζητήσουν μια νέα ώθηση, είτε με τον covid-19, είτε με την Evergrande, είτε με την μετάλλαξη Omicron, είτε με το ξέσπασμα της ενεργειακής κρίσης του καλοκαιριού του 2021, σήμερα ακολουθούν μια εξαντλητική υποχώρηση των τιμών τους, δίχως να αντλούν έστω και μια ελπίδα ανοδικής αντίδρασης από το ευρύτερο γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον.
Ζούμε ένα κραχ; Μια μεγάλη διόρθωση; Θα υποχωρήσουν κι άλλο οι αγορές; Από που θα έρθουν τα θετικά; Αυτές είναι μερικές μόνο από τις ερωτήσεις που απασχολούν την επενδυτική κοινότητα, που μπορεί κανείς να συναντήσει σε όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα εξειδικευμένα groups και τα χρηματιστηριακά fora. Στις 23 Φεβρουαρίου 2022, στο άρθρο «Τα χρηματιστήρια όχι μόνο επιζούν των πολέμων, αλλά και μεγαλουργούν - Τι δείχνει η ιστορία;», είχαμε αναφέρει μια σειρά από παραδείγματα πολέμων, εχθροπραξιών, τρομοκρατικών ενεργειών, πραξικοπημάτων, αναλύοντας τη πορεία των χρηματιστηρίων σε όλες αυτές τις περιπτώσεις.
Ωστόσο σήμερα δεν έχουμε να κάνουμε με ένα πόλεμο και ξεκίνησε και που περιμένουμε να τελειώσει. Έχουμε και μια ακολουθία από γεγονότα που συνθέτουν ένα ακόμα πολυπλοκότερο παζλ. Όπως είναι το ενεργειακό σοκ, το κύμα του πληθωρισμού, η επικείμενη επισιτιστική κρίση, η ασθενής προσφορά των απαραίτητων βιομηχανικών πρώτων υλών, ο πλήρης αποσυντονισμός της εφοδιαστικής αλυσίδας, η αύξηση των επιτοκίων, η ποσοτική σύσφιξη, η υιοθέτηση κυβερνητικών πρακτικών επιδότησης των νοικοκυριών και επιχειρήσεων και η αναρρίχηση της έννοιας το ρίσκου, πολύ υψηλά στην ατζέντα των επενδυτών.
Όπως είχαμε παρουσιάσει στο άρθρο «Τι μας δείχνουν οι αγορές μετά από ένα μήνα πολέμου», κατά τη διάρκεια των πρώτων 30 ημερών, στις χρηματιστηριακές αγορές της Νέας Υόρκης οι δείκτες όχι μόνο είχαν απορροφήσει τους κραδασμούς από τη Ρωσική εισβολή, την έκρηξη του πληθωρισμού και την αύξηση των επιτοκίων αλλά είχαν κινηθεί ανοδικά. Αλλά και τα μεγάλα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια είχαν αρχίσει να ξαναβρίσκουν το ρυθμό τους.
Η κατάσταση όμως τις τελευταίες εβδομάδες επιδεινώθηκε. Η Fed πήρε το όπλο της, το ισχυρό δολάριο προβληματίζει όχι μόνο την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αλλά και όλες τις αναδυόμενες οικονομίες, η Κίνα παρουσιάζει στοιχεία γενναίας επιβράδυνσης της οικονομίας της και μια ομίχλη αδυναμίας ασφαλών προβλέψεων καλύπτει τα πάντα.
Και τώρα τι κάνουμε;
Το μόνο σίγουρο είναι ότι η επενδυτική ψυχολογία έχει φύγει από το στάδιο του Fomo. Δηλαδή του «Fear of missing out», δηλαδή του φόβου του να βρεθείς έξω από αυτό που συμβαίνει. Και αυτό που συνέβαινε ήταν η ευτυχία, η ευημερία, τα εύκολα κέρδη και οι κρουνοί των υπεραξιών που χαρακτήριζαν το επενδυτικό οικοσύστημα.
Είναι επίσης σίγουρο ότι έχει ξεπεραστεί και το στάδιο του tTiD. Δηλαδή του «This time is different», δηλαδή η αίσθηση ότι αυτή τη φορά στις χρηματιστηριακές αγορές, δεν επικρατούσαν οι γνωστοί οικονομικοί κανόνες, οι κλασσικές μέθοδοι αποτίμησης, καθώς και οι επαναλαμβανόμενοι ψυχολογικοί κύκλοι, αλλά ότι βρισκόμασταν μπροστά σε κάτι το καινούργιο και το διαφορετικό.
Ο χρηματιστηριακός μου μέντορας έλεγε ότι η ανοδική περίοδος στα χρηματιστήρια, μοιάζει με τη ναυπήγηση ενός νέου πλοίου, με την πανηγυρική καθέλκυση του και τα θριαμβευτικά του πρώτα ταξίδια. Αντίθετα, η πτώση μοιάζει με ένα ναυάγιο που συντελείται ταχύτατα και αθόρυβα μέσα στο σκοτάδι, μετά από πρόσκρουση πάνω σε ένα παγόβουνο.
Τι επιλογές έχει ο ψύχραιμος επενδυτής, για να αποφύγει το ναυάγιο, όταν η αγορά γυρίζει και δίνει σήμα πώλησης; Και γιατί όχι, να κερδίσει κιόλας;
Η πρώτη και πιο εύκολη επιλογή, που έχουμε σήμερα είναι να ρευστοποιήσουμε τις θέσεις μας, πωλώντας τις μετοχές και τα μερίδια των αμοιβαίων κεφαλαίων που κατέχουμε, κατοχυρώνοντας τα κέρδη μας ή μετριάζοντας τις ζημιές μας. Και παραμένουμε εκτός αγοράς μέχρι να νοιώσουμε ότι αρχίζουν και πάλι να μεταβάλλονται οι συνθήκες και να ξεκαθαρίζει ο ορίζοντας.
Η δεύτερη επιλογή μας, είναι λίγο πιο σύνθετη, και αφορά στην αντιστάθμιση της πτώσης στο υπάρχον χαρτοφυλάκιο μας, «κλειδώνοντας τις αποτιμήσεις μας», με τη χρήση παράγωγων προϊόντων.
Η τρίτη επιλογή είναι να «βγούμε αγοραστές» στα εμπορεύματα και τις πρώτες ύλες, η άνοδος των οποίων έχει προκαλέσει όλη αυτήν τη ανισορροπία της παγκόσμιας οικονομίας. Να εκμεταλλευτούμε δηλαδή προς όφελος μας, την δυσαρμονία ανάμεσα στην προσφορά και στη ζήτηση και την πολιτική εκβιασμών πάνω στο εμπόριο των πρώτων υλών.
Η τέταρτη επιλογή είναι αυτή της προσφυγής στα παραδοσιακά κλασσικά καταφύγια όπως είναι το δολάριο και ο χρυσός.
Η πέμπτη επιλογή, είναι αυτή της λήψης θέσεων “short”, με σκοπό να ακολουθήσουμε την πτωτική τάση των αγορών και να κερδοσκοπήσουμε πάνω στις υποχώρηση των τιμών των μετοχών.
Και η έκτη επιλογή, είναι αυτή της σταδιακής αγοράς μετοχών αξίας, μετοχών που έχουν υποτιμηθεί υπέρμετρα, ή μετοχών που θα ευνοηθούν από τη συγκυρία, όπως είναι οι μετοχές εταιρειών της αμυντικής βιομηχανίας, της κυβερνοασφάλειας, αλλά και των φαρμακευτικών και βιοτεχνολογικών εταιρειών λόγω της πανδημίας που επανακάμπτει. Λαμβάνοντας πάντα υπ’ όψη μας, όχι μόνο το χρονικό επενδυτικό μας πλαίσιο και το επενδυτικό μας προφίλ, αλλά και τις αντοχές μας, απέναντι στην ψυχική καταπόνηση που προκαλεί η παρατεταμένη πτώση των μετοχικών αξιών.
Στις χρηματιστηριακές αγορές δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Υπάρχει πάντα η δυνατότητα κερδών. Αρκεί κάθε κίνηση να γίνεται συνειδητά και με ευθύνη.
