Στις 28 Ιανουαρίου ένας μικροσκοπικός σε μέγεθος, αλλά διόλου ευκαταφρόνητος σε τιμή Ρέμπραντ, δημοπραττείται από τον οίκο Sotheby’s στη Νέα Υόρκη. Το έργο με τίτλο «Ο Αβραάμ και οι άγγελοι» (1646) είχε πουληθεί το 1848 για 64 λίρες, ενώ τώρα η αξία του αναμένεται να ξεπεράσει τα 20 εκατ. δολάρια. Στις μέρες μας όλο και πιο σπάνια εμφανίζεται έργο του Ρέμπραντ ή κάποιου άλλου κλασικού ζωγράφου που ανήκει στην κατηγορία «Old Masters» (αφορά καλλιτέχνες της περιόδου μεταξύ του 14ου και 18ου αιώνα). Όσα έργα είναι εκτός μουσείων, βρίσκονται σε μεγάλες ιδιωτικές συλλογές. Έτσι, όταν βγαίνει σε δημοπρασία ένας «Λεονάρντο», ένας «Ραφαήλ» ή ένας «Ρούμπενς», η ζήτηση για αυτά τα ονόματα έχει οδηγήσει τις προσφορές σε αστρονομικά ύψη.
Το 2019, ο δισεκατομμυριούχος J. Tomilson Hill, πρώην πρόεδρος του ομίλου Blackstone, αποκαλύφθηκε ως ο αγοραστής του δραματικού έργου «Η Ιουδήθ αποκεφαλίζει τον Ολοφέρνη» (περίπου 1607) από τον θρυλικό Καραβάτζιο. Σε μια αγορά της τελευταίας στιγμής που πραγματοποιήθηκε λίγο πριν βγει σε δημοπρασία στην Τουλούζη, το έργο εκτιμήθηκε για 170 εκατ. δολάρια. Η τιμή που πλήρωσε ο Hill δεν έγινε γνωστή ποτέ. Και το 2003, ένα πορτρέτο του Τιτσιάνο για τον στρατηγό Alfonso d'Avalos (1533), αγόρασε για 70 εκατ. δολάρια το Μουσείο Getty του Λος Άντζελες από την «Axa Insurance Group». Προτού περάσει τον Ατλαντικό, το έργο βρισκόταν ως δάνειο στο Λούβρο για περισσότερο από μια δεκαετία.
Σήμερα η κατηγορία Old Masters βρίσκεται ξανά στο προσκήνιο. Ένα πορτρέτο του Μποτιτσέλι από τη συλλογή του κτηματομεσίτη Sheldon Solow οδηγείται στο σφυράκι του οίκου Sotheby's στη Νέα Υόρκη (28/1), με εκτιμώμενη αξία τα 80 εκατ. δολάρια. Οι γνώστες λένε ότι θα γίνει ένα από τα πιο ακριβά έργα της κατηγορίας, που έχουν πουληθεί ποτέ. Δείτε ποιες δημιουργίες καθορίζουν τα ρεκόρ των καλλιτεχνών σε πλειστηριασμούς που έμειναν ιστορικοί.
Ρέμπραντ «Πορτρέτο άνδρα με όπλα Akimbo» (1658)
«Το πορτρέτο άνδρα με όπλα Akimbo», παλαιότερα γνωστό ως πορτρέτο Ολλανδού ναύαρχου, είναι ένα λάδι του Ρέμπραντ που χρονολογείται από το 1658. Φιλοτεχνημένο στην ύστερη φάση του ζωγράφου, όταν δεν είχε μεγάλη παραγωγή, το έργο πουλήθηκε στον οίκο Christie's τον Δεκέμβριο του 2009, καταγράφοντας ρεκόρ δημοπρασίας για το δημιουργό. Στο παρελθόν ανήκε στο Πανεπιστήμιο Columbia και αργότερα πέρασε στα χέρια του περίφημου Νεοϋορκέζου εμπόρου και συλλέκτη, Harold Diamond. Σήμερα το έργο υπόκειται στο Πανεπιστήμιο Queen του Οντάριο, γενναία δωρεά από τους περίφημους συλλέκτες έργων Old Masters, Alfred και Isabel Bader. Το ζεύγος Bader αγόρασε τον πίνακα για 33,2 εκατ. δολάρια.
Φραντσέσκο Γκουάρντι «Βενετία, άποψη γέφυρας του Ριάλτο» (1760)
Το 2011, μια μνημειακή ζωγραφική του 18ου αιώνα με θέα στη Βενετία από τον Ιταλό ζωγράφο Φραντσέσκο Γκουάρντι, κατακυρώθηκε σε ανώνυμο πλειοδότη στην τιμή ρεκόρ των 26,7 εκατομμυρίων λιρών (43 εκατ. δολάρια) από τους Sotheby's του Λονδίνου. Ζωγραφισμένος στα μέσα της δεκαετίας του 1760, ο καμβάς βρισκόταν στα χέρια της οικογένειας Guinness για πολλές γενιές. Η όμορφη τοπιογραφία ξεπέρασε την πιο υψηλή εκτίμηση και έθεσε νέο ρεκόρ για τον Γκουάρντι.
Τέρνερ «Modern Rome - Campo Vaccino» (1839)
Κοσμούσε την οικογενειακή συλλογή των Ρότσιλντ επί πολλά χρόνια, καθώς είχε εμφανιστεί στην αγορά μόνο μία φορά πριν από την πώλησή του στον οίκο Sotheby’s το 2010. Το έργο απεικονίζει τη διαχρονία της αιώνιας πόλης (Modern Rome – Campo Vaccino) κι απηχεί μοναδικά τη μαστοριά του Τέρνερ. Πουλήθηκε για 29,7 εκατομμύρια λίρες, πετυχαίνοντας τη δεύτερη υψηλότερη τιμή που έχει σημειωθεί ποτέ για τον Βρετανό σε δημοπρασία. «Νικητής» ο έμπορος Hazlitt της Gooden & Fox, ο οποίος υπέβαλε προσφορά για λογαριασμό του Μουσείου Getty στο Λος Άντζελες. Ο Scott J. Schaefer, επιμελητής του Γκετί εκείνη την εποχή, με την ευκαιρία της αγοράς τον χαρακτήρισε στους New York Times ως «τον καλύτερο Turner όλων των εποχών».
Τέρνερ «Ρώμη, από το Όρος Αβεντίν» (1836)
Τον Δεκέμβριο του 2014, το έργο του Βρετανού Turner με τίτλο «Ρώμη από το Όρος Αβεντίν» έφερε τον δημιουργό του στην κορυφή, όταν πουλήθηκε για 30,3 εκατομμύρια λίρες (47,6 εκατομμύρια δολάρια) από τον Sotheby's του Λονδίνου. Αρχικά ζωγραφισμένο για τον φίλο του καλλιτέχνη, τον εκδότη John Pye, το έργο κατακυρώθηκε σε τιμή που έκανε τον ζωγράφο τον πιο ακριβό βρετανό πριν από τον 20ο αιώνα (ο νεότερος είναι ο Ντέιβιντ Χόκνει).
Ραφαήλ «Κεφάλι νεαρού Απόστολου» περ. 1519-21
Λονδίνο, 2012. Όσοι βρέθηκαν εκείνη τη μέρα στους Sotheby’s, θα τη θυμούνται όσο ζουν. Ένα σχέδιο του 16ου αιώνα από τον αναγεννησιακό τιτάνα Ραφαήλ πουλήθηκε για 47,8 εκατομμύρια δολάρια μετά από αδυσώπητη μάχη που κράτησε 17 λεπτά ανάμεσα σε τέσσερις διεκδικητές. Η δραματική πώληση έθεσε ρεκόρ δημοπρασίας για τον καλλιτέχνη, διπλασιάζοντας την αρχική εκτίμηση. Πουλήθηκε από την περίφημη συλλογή Devonshire στο Chatsworth House της Αγγλίας, όπου το έργο βρισκόταν από τις αρχές του 18ου αιώνα. Σχεδιάστηκε ως μελέτη για τον τελευταίο πίνακα του Ραφαήλ με θέμα τη βιβλική σκηνή «Η Μεταμόρφωση» που σήμερα απόκειται στο Μουσείο του Βατικανού.
Ραφαήλ «κεφάλι μούσας» περ. 1510
Στις αρχές του 16ου αιώνα, ο Πάπας Ιούλιος Β΄ ανέθεσε στο Ραφαήλ τον ζωγραφικό διάκοσμο της Stanza Della Segnatura, όπου βρισκόταν η βιβλιοθήκη και το γραφείο του ποντίφικα. Η μελέτη ολοκληρώθηκε ως προσχέδιο κατά την προετοιμασία του Ραφαήλ για ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της Αναγέννησης με θέμα τον «Παρνασσό», μια τοιχογραφία που απεικονίζει τη μυθική ιστορία του όρους, όπου ο θεός Απόλλωνας ζούσε με τις εννέα Μούσες. Ο πρώτος γνωστός ιδιοκτήτης του ήταν το 1725 ο Ολλανδός συλλέκτης Gosuinus Uilenbroeck. Αργότερα, πέρασε στα χέρια του Sir Thomas Lawrence, κάτοχο μιας εξέχουσας συλλογής ιστορικών σχεδίων και στη συνέχεια, στο βασιλιά William II της Ολλανδίας. Το έργο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην αγορά το 2009 από τους Christie's. Πουλήθηκε για 29 εκατομμύρια λίρες σε ανώνυμο πλειοδότη για το διπλάσιο σχεδόν από την αρχική εκτίμηση των 16 εκατομμυρίων £.
Ρούμπενς «ο Λωτ και οι κόρες του» περ. 1613–14
Το εκκωφαντικό «χτύπημα» για τα χυμώδη κορίτσια του Peter Paul Rubens από τη βιβλική σκηνή με την αποπλάνηση του Λωτ, κατέγραψε το ποσό των 44,9 εκατομμυρίων λιρών. Το έργο το οποίο ανήκε σε ιδιωτική συλλογή για περισσότερο από έναν αιώνα, κοσμούσε στο παρελθόν σπουδαία σπίτια όπως αυτό του Δούκα του Μάρλμπορο, Τζον Τσόρτσιλ. Το αριστούργημα του Ρούμπενς αγοράστηκε το 2016 στους Christie's του Λονδίνου από φιλανθρωπικό ίδρυμα και σήμερα παρουσιάζεται ως δάνειο διαρκείας στο Metropolitan της Νέας Υόρκης.
Ρούμπενς «η Σφαγή των αθώων» 1611–12.
Το μνημειακό έργο του Ρούμπενς πουλήθηκε από τον οίκο Sotheby's τον Ιούλιο του 2002 στην «πληθωρική» τιμή των 49,5 εκατομμυρίων £ (76,5 εκατομμύρια δολάρια). Στο παρελθόν αποδόθηκε στον φλαμανδό ζωγράφο Jan van den Hoecke. Εκτιμήθηκε για 4 έως 6 εκατομμύρια λίρες και χτυπήθηκε στην τιμή ρεκόρ των 45 εκατομμυρίων λιρών από τον Καναδό επιχειρηματία και Κένεθ Τόμσον. Προς ευχαρίστηση του φιλότεχνου κοινού, ο μεγαλοσυλλέκτης το δώρισε στην Πινακοθήκη του Τορόντο στο Οντάριο.
Ρέμπραντ «πορτρέτα των Maerten Soolmans και Oopjen Coppit» 1634
Ζωγραφίστηκαν για να είναι μαζί κι έτσι συνεχίζουν ως τις μέρες μας. Τα δύο ολόσωμα πορτρέτα κράτησε μια αγορά με ξεχωριστό συμβολισμό για την πολιτιστική ταυτότητα της Ευρώπης. Από κοινού, η ολλανδική και η γαλλική κυβέρνηση, για λογαριασμό του Rijksmuseum στο Άμστερνταμ και του Λούβρου στο Παρίσι, προχώρησαν στην αγορά των δύο πορτρέτων του Ρέμπραντ που απεικονίζουν το νιόπαντρο ζευγάρι των Ολλανδών Maerten Soolmans και το Oopjen Coppit. Με τη διευκόλυνση του οίκου Christie's, τα έργα αγοράστηκαν μέσω ιδιωτικής συμφωνίας για 80 εκατομμύρια ευρώ το καθένα. Όταν ο Ρέμπραντ μετέφερε το ζευγάρι στην αθανασία, ήταν μόλις 28 χρόνων. Τα μοναδικά πορτρέτα ανήκαν στην περίφημη συλλογή Ρότσιλντ. Τα δύο μουσεία έχουν δεσμευτεί ότι το ζευγάρι θα εμφανίζεται πάντα μαζί.
Λεονάρντο «Salvator Mundi» περ. 1500
Αναμφισβήτητα η πιο δημοσιευμένη πώληση έργου τέχνης ήταν αυτή του Salvator Mundi από τον Leonardo da Vinci, η οποία συγκέντρωσε περισσότερα από 450 εκατομμύρια δολάρια στον οίκο Christie's της Νέας Υόρκης το 2016. Μετά από έναν «πόλεμο» διάρκειας 19 λεπτών, ο «Σωτήρας» έγινε το πιο ακριβό έργο που δόθηκε ποτέ σε δημοπρασία. Πουλήθηκε από ιδιωτική ευρωπαϊκή συλλογή στο Σαουδάραβα Πρίγκιπα, Mohammed bin Salman. Το έργο απεικονίζει τον Χριστό να ευλογεί με το δεξί του χέρι και να κρατά μια ημιδιαφανή σφαίρα στα αριστερά του. Είναι μόλις ένα από τα είκοσι διασωθέντα έργα του κορυφαίου αναγεννησιακού καλλιτέχνη και το μοναδικό που είναι ιδιόκτητο. Πιστεύεται ότι είναι ένα από τα τελευταία έργα του δημιουργού και πως ζωγραφίστηκε κάποια στιγμή μετά το 1505, κάποια χρόνια πριν από τον θάνατο του. Παλιά θεωρείτο αντίγραφο χαμένου έργου του Λεονάρντο και πολλοί ιστορικοί εξακολουθούν να εκφράζουν αμφιβολίες για το αν πράγματι προέρχεται από το χέρι του ζωγράφου.
