Της Μαίρης Βενέτη*
Οι ανησυχίες για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας μπορεί να παραμένουν, ειδικά μετά την πρόσφατη εμπλοκή στις συνομιλίες μεταξύ ΗΠΑ - Κίνας, όμως ο Απρίλης πρόσφερε κάποια ψήγματα αισιοδοξίας, καθώς τα στοιχεία για την άνοδο της απασχόλησης στις ΗΠΑ και τα βελτιωμένα στοιχεία για την κινεζική βιομηχανία λείαναν αρκετά τις ανησυχίες, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.
Το πρώτο τετράμηνο του έτους, εκτός από τους δείκτες των χρηματιστηριακών αγορών, ανοδικά αντέδρασαν και οι τιμές του πετρελαίου. Όμως η ανακούφιση από την πλευρά της ζήτησης δεν ήταν ο μόνος λόγος που ώθησε τις πετρελαϊκές τιμές προς τα επάνω. Η εξίσωση από την πλευρά της προσφοράς είχε μεγαλύτερη επίδραση τις τελευταίες εβδομάδες στις τιμές του μαύρου χρυσού.
Γι'αυτό άλλωστε και παρά την επαναφορά των φόβων ότι η αναζωπύρωση της εμπορικής διαμάχης μπορεί να επηρεάσει την παγκόσμια ζήτηση στα επόμενα τρίμηνα, οι τιμές δεν έχασαν την επαφή τους με τα κρίσιμα σημεία στήριξης, ήτοι τα 70 δολάρια για το Brent και τα 60,80 δολάρια για το αμερικανικό αργό.
Ο παράγοντας Λιβύη
Η προσφορά του πετρελαίου καθορίζεται από πλήθος παραγόντων, η πλειοψηφία των οποίων έχει συγκλίνει τη δεδομένη χρονική στιγμή υπέρ της ανόδου της τιμής.
Οι συγκρούσεις στη Λιβύη αποτελούν βασικό συντελεστή στην εξέλιξη των τιμών του πετρελαίου, καθώς πρόκειται για μια χώρα με τεράστια αποθέματα πετρελαίου, εξαιρετική ευκολία άντλησης και με μικρό κόστος μεταφοράς του προς την Ευρώπη. Όλα αυτά καθιστούν τη Λιβύη όχι απλά μια σημαντική πετρελαιοπαραγωγό χώρα με παραγωγή 1,1 εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως, αλλά και έναν από τους σημαντικότερους προμηθευτές πετρελαίου της Γηραιάς Ηπείρου.
Όμως η χώρα, οκτώ χρόνια μετά την λεγόμενη «Αραβική Άνοιξη» και την έναρξη του αιματηρού εμφυλίου πολέμου που οδήγησε στην πτώση του καθεστώτος Καντάφι, βιώνει στην ουσία έναν δεύτερο εμφύλιο.
Μπορεί οι δύο ξεχωριστές κυβερνήσεις που έχουν συγκροτηθεί στη χώρα, το Κοινοβούλιο του Τομπρούκ και η Κυβέρνηση Εθνικής Συνεννόησης της Τρίπολης, να βρίσκονται μετά το 2015 σε πορεία σύγκρουσης μεταξύ τους, ταυτόχρονα όμως μάχονταν κατά της ισλαμιστικής τρομοκρατίας. Το τελευταίο διάστημα τα πράγματα περιπλάκηκαν και οι μεταξύ τους συγκρούσεις εντάθηκαν και γενικεύτηκαν. Η ισχυροποίηση του αρχηγού των δυνάμεων του Εθνικού Λυβικού Στρατού, στρατηγού Χαλίφα Χάφταρ, με έδρα το Τομπρούκ, οδήγησε στην κατάληψη των σημαντικότερων πετρελαιοπηγών και εδαφών της χώρας και στη διεκδίκηση της εξουσίας. Μαζί με τους συμμάχους του εξαπέλυσε τον τελευταίο μήνα μια γενικευμένη επίθεση με στόχο την κατάληψη της πρωτεύουσας της χώρας, της Τρίπολης, που είναι και η έδρα της διεθνούς αναγνωρισμένης Κυβέρνησης Εθνικής Συνεννόησης της χώρας, με πρωθυπουργό τον επιχειρηματία Φαγέζ Σαράζ. Παρά τις εκκλήσεις των Ηνωμένων Εθνών για ανακωχή, οι μάχες συνεχίζονται, θέτοντας σε κίνδυνο τις συνομιλίες για έναν οδικό χάρτη με στόχο την προκήρυξη εκλογών.
Στη Δύση εκφράζονται φόβοι ότι η Λιβύη βρίσκεται στα πρόθυρα ενός νέου εμφυλίου, ενώ ταυτόχρονα η Ευρώπη ανησυχεί για τη στάση των ΗΠΑ, καθώς βρέθηκε προ εκπλήξεως μπροστά στη στήριξη που πρόσφερε ξαφνικά ο Ντόναλντ Τραμπ στον Χαλίφα Χάφταρ, χαρακτηρίζοντάς τον «σημαντικό παράγοντα στην προσπάθεια για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την προστασία των πετρελαιοπηγών της Λιβύης».
Ο Χάφταρ όμως, για τη Βρετανία, τις Βρυξέλλες, αλλά και τον ΟΗΕ είναι ο επιτιθέμενος στη κρίση της Λιβύης και θεωρούν ότι οι ΗΠΑ πρέπει να διασαφηνίσουν τη θέση τους, ώστε να δημιουργηθεί διεθνής συναίνεση για την αντιμετώπιση της κρίσης.
Καθώς η σύγκρουση στην αφρικανική χώρα δείχνει να επεκτείνεται πέραν της Τρίπολης, κρίνεται απαραίτητη η κοινή στάση της διεθνούς κοινότητας ώστε να αποτραπεί ένας εμφύλιος πόλεμος μακράς διάρκειας.
Αυτή τη στιγμή όμως κοινό μέτωπο δεν φαίνεται να υπάρχει και ως εκ τούτου, οι ανησυχίες για την προσφορά πετρελαίου από την Λιβύη δεν αναμένεται να κατευναστούν άμεσα.
Το τρίγωνο ΗΠΑ - Τεχεράνη - Κίνα
Η στάση των ΗΠΑ όσον αφορά τα τεκταινόμενα στη Λιβύη, δεν αποτελεί τη μόνη παρέμβαση του Αμερικανού Προέδρου που πριμοδοτεί στην ουσία τις τιμές του μαύρου χρυσού.
Ο Ντόναλτ Τραμπ έχει εξελιχθεί σε έναν σημαντικό εν τέλει παράγοντα καθορισμού των τιμών του πετρελαίου. Παρά τις κατά καιρούς παρεμβάσεις του μέσω twitter για χαμηλές τιμές πετρελαίου, εντούτοις οι πράξεις του κινούνται ακριβώς προς το αντίθετο αποτέλεσμα.
Λαμπρό παράδειγμα η απόφαση του να βάλει τέλος από τις 2 Μαΐου στις εξαιρέσεις που επέτρεπαν σε οκτώ χώρες ,Κίνα, Ινδία, Τουρκία, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Ταϊβάν, Ιταλία και Ελλάδα, να εισάγουν ιρανικό πετρέλαιο. Ο στόχος είναι «να εκμηδενισθούν οι εξαγωγές» και να «στερήσει από το καθεστώς την κύρια πηγή εσόδων του», σύμφωνα με την ανακοίνωση του Λευκού Οίκου.
Η απόφαση για ολικό εμπάργκο στο πετρέλαιο της Τεχεράνης από τις αρχές Μαΐου άναψε φωτιές στην αγορά, με «άμεση» απάντηση των τιμών που εκτοξεύτηκαν πάνω από τα 74,50 δολάρια για το Brent και πάνω από τα 66,50 δολάρια για το αμερικανικό αργό. Εξέλιξη λογική αν σκεφτεί κανείς ότι σύμφωνα με το εξειδικευμένο πρακτορείο S&P Global Platts, το Ιράν είναι η τέταρτη πετρελαιοπαραγωγός χώρα του OPEC και εξήγε κατά μέσο όρο 1,7 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα τον Μάρτιο, από τα οποία σχεδόν 628.000 κατευθύνθηκαν στην Κίνα.
Η τελευταία, ως ένας από τους μεγαλύτερους πελάτες της Τεχεράνης, αλλά και ως ο μεγαλύτερος καταναλωτής ενέργειας παγκοσμίως, μόνο χαρούμενη δεν μπορεί να είναι με τις εξελίξεις.
Γι' αυτό και πολλοί αναλυτές εκφράζουν την ανησυχία τους, όχι μόνο για το αν θα συμμορφωθεί πλήρως η Κίνα με την απόφαση των ΗΠΑ, αλλά και κατά πόσον η όλη κατάσταση μπορεί να αναστρέψει ακόμα και την πρόοδο που έγινε μεταξύ των δύο χωρών στον τομέα των εμπορικών συνομιλιών.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι ΗΠΑ έχουν «πολιτικοποιήσει» το πετρέλαιο χρησιμοποιώντας το ως όπλο και δεν φαίνονται διατεθειμένες να αλλάξουν την πολιτική τους στο άμεσο μέλλον, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα προβλήματα στη Μέση Ανατολή, αλλά και τη διεθνή ενεργειακή αγορά.
Βλέπετε, η Τεχεράνη διαθέτει πολλές τακτικές για να υπερασπιστεί τον εαυτό της. Μια από αυτές θα μπορούσε να είναι το κλείσιμο του Στενού του Χορμούζ, που αποτελεί τον πέμπτο μεγαλύτερο δίαυλο μεταφοράς πετρελαίου.
Ο διττός ρόλος της Σαουδικής Αραβίας
Το γεγονός ότι δεν είναι σαφές σε ποιο βαθμό η Σαουδική Αραβία θα θελήσει να καλύψει το ιρανικό κενό για να αποτρέψει περαιτέρω ανατιμήσεις, ρίχνει λάδι στη φωτιά των ανησυχιών για περιορισμένη προσφορά πετρελαίου.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας υποστήριξε πλήρως την απόφαση της κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ χαρακτηρίζοντας την ως «απαραίτητο βήμα» για να σταματήσει η πολιτική αστάθειας που ασκεί η Τεχεράνη στην περιοχή.
Επανέλαβε μάλιστα την δήλωση του Υπουργού Ενέργειας της χώρας σε ότι αφορά την πρόθεση της Σαουδικής Αραβίας να συνεργαστεί με τις υπόλοιπες χώρες -παραγωγούς πετρελαίου, προκειμένου να διασφαλιστεί η ισορροπία των αγορών μετά την ανακοίνωση της Ουάσιγκτον.
Υπάρχει όμως μια λεπτομέρεια. Ναι μεν το Ριάντ διαβεβαίωσε ότι μπορεί να παρέμβει για να καλύψει το ιρανικό κενό, αλλά θα το πράξει αφού εξετάσει πρώτα τον αντίκτυπο στην αγορά.
Η λεπτομέρεια αυτή μπορεί να πέρασε στα «ψιλά γράμματα» των ειδήσεων, αλλά οι αγορές της έδωσαν την πρέπουσα σημασία, με νέα άνοδο των πετρελαϊκών τιμών. Για όσους αναρωτιούνται για τη διττή στάση της Σαουδικής Αραβίας, να αναφέρουμε ότι είναι λογικό από μια άποψη να επιθυμεί να δει τις τιμές του πετρελαίου να συνεχίζουν την κούρσα τους.
Μια τέτοια εξέλιξη θα τη βοηθούσε να κλείσει τις τρύπες στον προϋπολογισμό, αλλά και να αποκτήσει ένα ισχυρό πλεονέκτημα ενόψει της αρχικής δημόσιας εγγραφής της Aramco. Από την άλλη βέβαια, είναι πολύ μεγάλο το δέλεαρ να δει το Ιράν να λυγίζει και να χάνει την επιρροή του στην περιοχή.
Μέσα από αυτό το πρίσμα, δεν θα μας έκανε εντύπωση οι πράξεις της να μη συντονιστούν άμεσα με τις δηλώσεις της, έναντι να αντλήσει τα περισσότερα και από τα δύο σενάρια.
Επιπλέον θα πρέπει να έχουμε στο νου μας ότι πέραν της ποσότητας, είναι και η ποιότητα του πετρελαίου που έχει σημασία. Τα διυλιστήρια Κίνας και Ινδίας εισάγουν μεγάλες ποσότητες από το «βαρύ» ιρανικό πετρέλαιο. Το «ελαφρύ» πετρέλαιο της Σαουδικής Αραβίας ενδεχομένως να μην καλύψει πλήρως τις ανάγκες τους. Αυτό και μόνο θα μπορούσε να δώσει έναν extra λόγο να παραμείνουν οι τιμές του πετρελαίου για καιρό πάνω από τα 70 δολάρια το βαρέλι.
Η τεχνική εικόνα επιστεγάζει την θεμελιώδη
Το πετρέλαιο έχει καταγράψει φέτος ισχυρά κέρδη. Η συγκεκριμένη απόδοση στην αγορά του πετρελαίου ξεκίνησε από τη δέσμευση των χωρών του OPEC να περιορίσουν την προσφορά πετρελαίου και ενισχύθηκε από τους παράγοντες που αναλύσαμε παραπάνω. Αν υπολογίσει κανείς και την πιθανή περαιτέρω πτώση στις εξαγωγές αργού από τη Βενεζουέλα, όπου η κυβέρνηση δυσκολεύεται να πληρώσει το ρεύμα και τις διαταραχές στη Νιγηρία, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η παγκόσμια προσφορά πετρελαίου θα παραμείνει τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα αρκετά σφιχτή.
Αυτό υποδεικνύει άλλωστε και η αγορά των παραγώγων. Οι traders πριν την εμπλοκή στις εμπορικές συνομιλίες ήταν διατεθειμένοι να πληρώσουν σχεδόν 2 δολάρια το βαρέλι περισσότερο για συμβόλαια άμεσης παράδοσης, σε σχέση με εκείνα τα οποία θα παραδοθούν στις αρχές του επόμενου έτους. Αυτό αποτελεί ένα κλασικό σημάδι ότι τα διυλιστήρια δυσκολεύονται να βρουν το αργό που χρειάζονται.
Ο φόβος της κρίσης εφοδιασμού έχει επανέλθει λοιπόν και όσο διατηρείται, είναι λογικό να ωθεί τις τιμές του πετρελαίου υψηλότερα ή έστω να τις συγκρατεί στα τρέχοντα επίπεδα, όσο συνεχίζονται οι κόντρες ΗΠΑ - Κίνας.
Το ερώτημα βέβαια είναι πόσο υψηλότερα θα μπορούσαν να πάνε οι τιμές του πετρελαίου αν απελευθερωθούν από το άγχος της εμπορικής διαμάχης.
Από τη στιγμή που ο OPEC και η Σαουδική Αραβία μπορούν να αυξήσουν την παροχή πετρελαίου κατά 1,5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως χωρίς κανένα κόπο, πιθανότατα η άνοδος να μην αποδειχθεί εντυπωσιακή, αλλά απλά ικανοποιητική.
Οι traders θα πρέπει επίσης να έχουν στο μυαλό τους ότι χρειαζόμαστε σημαντική υποστήριξη από την εξίσωση της ζήτησης, έναντι να συνεχίσουν οι τιμές να ανεβαίνουν ακάθεκτες. Αυτό όμως θα σήμαινε μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης από την Κίνα και τις ΗΠΑ, κάτι που προϋποθέτει σύντομη επίλυση της σινοαμερικανικής εμπορικής διαμάχης. Παραδοχή που, προς το παρόν, δεν μπορούμε να υιοθετήσουμε βάση των δεδομένων.
Επομένως, αισιοδοξία για την άνοδο των τιμών του πετρελαίου υπάρχει, αλλά έχει εκ των πραγμάτων μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.
Τα τεχνικά ορόσημα
Για το αργό, η τιμή θα χρειαστεί να έχει κάποια ορμή για να διασπάσει το επίπεδο αντίστασης των 68 δολαρίων. Σε περίπτωση που διασπάσει αυτό το επίπεδο αντίστασης, το επόμενο είναι τα 70,57 δολάρια.
Για να γίνει ανοδική διάσπαση του επιπέδου αυτού, θα πρέπει να προκύψει εκ νέου σημαντική ειδησεογραφική συνεισφορά, καθώς πρόκειται για αντίσταση μηνιαίου διαγράμματος που ανοίγει τον δρόμο για το επίπεδο των 74,22 δολαρίων.
Σχετικά με την τιμή του Βrent, από αρχές του μήνα κινείται πάνω από το μέσο κινητό των 200 ημερών, ήτοι τα 69,26 δολάρια, με πρώτο επίπεδο αντίστασης τα 78,11 δολάρια και δεύτερο τα 80 δολάρια. Αν το Brent χτίσει τιμές πάνω από αυτά τα επίπεδα, τότε και εδώ «ανοίγει» το μηνιαίο διάγραμμα, με στόχο τα 83,70 δολάρια.
Βασική συνισταμένη διατήρησης του ανοδικού chart είναι η διακράτηση των 69,26 δολαρίων για το Brent και των 60,80 δολαρίων για το αμερικανικό αργό.
* Η κ. Μαίρη Βενέτη είναι Πιστοποιημένη Διαχειριστής από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς
**Αποποίηση Ευθύνης: Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή, ή προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερομένων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται, βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δεν δίνεται ότι είναι ακριβείς ή πλήρεις και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες
