O έντονες διακυμάνσεις των τιμών που παρατηρούνται τις τελευταίες δεκαετίες στις χρηματοοικονομικές αγορές, έκαναν εντονότερη την ανάγκη αλλά και τη ζήτηση των επενδυτών για οργανωμένες συναλλαγές σε παράγωγα προϊόντα με την απαραίτητη εμπιστοσύνη των εποπτικών αρχών και όλων εμπλεκομένων.
Η αγορά παραγώγων στην Ελλάδα με το ξεκίνημα της λειτουργίας της τον Αύγουστο του 1999 βάσει του νόμου 2533/1997 ήρθε να καλύψει αυτό ακριβώς το κενό. Έτσι, Έλληνες και ξένοι επενδυτές απέκτησαν τη δυνατότητα να αντισταθμίσουν τον κίνδυνο των επενδύσεών τους στη χρηματαγορά χρησιμοποιώντας τυποποιημένα και διαφανή χρηματοοικονομικά εργαλεία με διαφανείς διαδικασίες συναλλαγών.
Τα παράγωγα μέσα είναι χρηματοοικονομικά εργαλεία που δημιουργούνται από συμμετέχοντες στην αγορά έτσι ώστε να μπορούν να διαπραγματευτούν και να διαχειριστούν πιο αποτελεσματικά το περιουσιακό στοιχείο επάνω στο οποίο είναι βασισμένα.
Η αξία των παραγώγων προϊόντων προκύπτει από την αξία των πρωτογενών υφιστάμενων τίτλων και η μεταβολή της αξίας τους έχει άμεση σχέση και ακολουθεί την μεταβολή της αξίας των υποκείμενων προϊόντων.
Τα δυο βασικότερα παράγωγα προϊόντα είναι τα Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης ( futures) και τα δικαιώματα προαίρεσης (options).
Στη χώρα μας τα ΣΜΕ είναι σαφώς δημοφιλέστερα και οι επενδυτές είναι πιο εξοικειωμένοι με αυτά, σε αντίθεση με τα options.
Το Συμβόλαιο μελλοντικής εκπλήρωσης (ΣΜΕ) είναι ένα προθεσμιακό συμβόλαιο, δηλαδή μία δεσμευτική συμφωνία και υποχρέωση για αγοραπωλησία ενός περιουσιακού στοιχείου, μεταξύ ενός αγοραστή και ενός πωλητή, σε προκαθορισμένη μελλοντική χρονική στιγμή (maturity) και σε προκαθορισμένη τιμή (delivery price). Υποκείμενη αξία μπορεί να είναι μετοχή, δείκτης, oμολογία, νόμισμα η και επιτόκιο.
Στα δικαιώματα προαίρεσης (Options Contracts), ο αγοραστής (holder) αποκτά το δικαίωμα να αγοράσει ή να πουλήσει έναν υποκείμενο τίτλο σε μία συγκεκριμένη μελλοντική στιγμή και για προκαθορισμένη τιμή (τιμή εξάσκησης), πληρώνοντας την τιμή του δικαιώματος (option premium) χωρίς να έχει καμία άλλη υποχρέωση.
Ως παράδειγμα, ένας επενδυτής αναμένει αύξηση της τιμής μιας συγκεκριμένης μετοχής στο μέλλον, αλλά δεν επιθυμεί να επενδύσει ένα μεγάλο ποσό σε μετοχές.
Αποφασίζει να αγοράσει ένα δικαίωμα αγοράς μιας μετοχής στη σημερινή τιμή των 20 ευρώ. Το δικαίωμα αυτό κοστίζει 1 ευρώ ανά μετοχή. Στην περίπτωση που η τιμή της μετοχής αυξηθεί στα 25 ευρώ ο αγοραστής θα εξασκήσει το δικαίωμά του, δηλαδή θα αγοράσει τη μετοχή στα 20 ευρώ την οποία αμέσως μετά θα πωλήσει στο χρηματιστήριο παραγώγων προς 25 ευρώ. Θα κερδίσει 25 – 20 – 1 = 4 ευρώ.
Αν η τιμή της μετοχής πέσει κάτω από τα 20 ευρώ (πχ στα 15 ευρώ) τότε ο αγοραστής δεν θα ασκήσει το δικαίωμά του και θα επιβαρυνθεί μόνο με την τιμή του δικαιώματος που πλήρωσε, δηλαδή 1 ευρώ.
Ποια είναι όμως τα πλεονεκτήματα των options και γιατί είναι «παραγκωνισμένα» στην Ελλάδα; Γιατί στις διεθνείς αγορές οι όγκοι συναλλαγών είναι μεγαλύτεροι σε αυτά σε σχέση με τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης;
Ο επενδυτής μπορεί να πάρει θέση προς συγκεκριμένη κατεύθυνση της αγοράς χρησιμοποιώντας μόχλευση και γνωρίζοντας ακριβώς τις μέγιστες πιθανές απώλειες της θέσης του εκ των προτέρων, ιδιαίτερα σημαντικό πλεονέκτημα σε σχέση με τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης.
Μπορεί να εκμεταλλευθεί τη μεταβλητότητα της αγοράς προς κάποια συγκεκριμένη κατεύθυνση ή την απουσία κατεύθυνσης γενικότερα. Μπορεί να αντισταθμίσει τον κίνδυνο κάποιου χαρτοφυλακίου (hedging). Και μπορεί να ενισχύσει το εισόδημα κάποιου χαρτοφυλακίου πουλώντας (γράφοντας) options και λαμβάνοντας το premium.
Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις κατά τις οποίες ο Έλληνας επενδυτής θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί, είτε κακές φάσεις της αγοράς, είτε καλές, με αυξημένη μόχλευση (με μικρό σχετικά κεφάλαιο) ρισκάροντας μόνο την αρχική του τοποθέτηση, με ταυτόχρονη πιθανότητα εξαιρετικών κερδών εφόσον η εκτίμησή του εκπληρωθεί.
Σε μια φάση κατά την οποία αυξάνεται ο όγκος συναλλαγών στην spot αγορά και δημιουργούνται προϋποθέσεις για προεξόφληση προσδοκιών για την πορεία της οικονομίας και των επιχειρήσεων, είναι στρέβλωσηνα πραγματοποιούνται μόνο 357 συμβόλαια δικαιωμάτων κατά την χθεσινή συνεδρίαση, ενώ κατ ΄αντιστοιχία στα ΣΜΕ να γίνονται 22.167 συμβόλαια.
Οι θεσμικοί παράγοντες γνωρίζουν ότι αναπτύσσοντας προηγμένες αρχές διαχείρισης η αγορά των options , βοηθά στην διαχείριση και στη μετάθεση κινδύνου απότομης διακύμανσης των τιμών στην τρέχουσα αγορά, στη ρευστότητα της αγοράς και την αξιοπιστία των συναλλαγών.
Έχει αποδειχθεί ότι είναι χρήσιμο εργαλείο σταθεροποίησης, καλύπτοντας σημαντικές ανάγκες όλων, επενδυτών, επιχειρήσεων ,επενδυτικών εταιρειών και φυσικά των ίδιων των Ελληνικών Χρηματιστηρίων.
Για αυτό άλλωστε το λόγο στις διεθνείς αγορές οι όγκοι συναλλαγών στα options είναι πολύ μεγαλύτεροι από αυτούς των Συμβολαίων Μελλοντικής Εκπλήρωσης.
Η ανάδειξη των δικαιωμάτων προαίρεσης και η αναζωογόνησή του θεσμού είναι επιτακτική ανάγκη για τους θεσμικούς ιθύνοντες της αγοράς. Να διαφημίσουν το προϊόν, να δημιουργήσουν σεμινάρια, να «εκλαϊκεύσουν» την γνώση και τη χρήση τους, ανοίγοντας ένα ακόμη ορίζοντα στους επενδυτές. Είναι ίδιον μιας ανεπτυγμένης αγοράς και θα βοηθήσει όλους τους εμπλεκομένους.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
