Στο τελευταίο μας άρθρο του 2021 αναφέραμε τους πιθανούς κινδύνους που θα μας τρομοκρατούσαν και θα επέφεραν σημαντικό πλήγμα στην ανοδική κίνηση των τελευταίων ετών στις μεγάλες χρηματαγορές του πλανήτη. Όπως τόνισα το μοναδικό στοιχείο που θα με τρόμαζε θα ήταν το εξής:«Παρόλο που υπάρχει μία πιθανότητα να συμβούν, αυτό που θα με τρόμαζε, ως πιθανή έκπληξη για το 2022, θα ήταν η επέλαση ενός ψυχρού κύματος χειμώνα που σε συνδυασμό με την ψυχροπολεμική κατάσταση στην Ουκρανία, θα γονάτιζε την Ευρώπη και την οικονομία της.»
Τελικά, ο χειμώνας δεν ήταν τόσο ψυχρός αλλά η κρίση στην Ουκρανία αποδεικνύεται ικανή να οδηγήσει τις αγορές σε σημαντική διόρθωση έπειτα και από τη χθεσινή επέλαση των Ρώσων στην Ουκρανία. Στο άρθρο μας με τίτλο ‘Πάμε προς έναν νέο ψυχρό πόλεμο, αναφέρουμε: «Η ιστορία επαναλαμβάνεται, ελπίζουμε ως φάρσα, καθώς πλέον οι Ουκρανία βρίσκεται στη θέση της Κούβας και ίσως οι Αμερικάνοι θεωρούν ότι μπορούν με αυτόν τον τρόπο να πάρουν μία άτυπη ρεβάνς από τους Ρώσους! Αν η κρίση στην Ουκρανία κρατήσει και τις επόμενες ημέρες και λάβει μεγάλες διαστάσεις, που θα προκαλέσουν και τον αντίστοιχο φόβο για γενικότερη σύρραξη, τότε η διόρθωση θα είναι μεγαλύτερη και φυσικά οι συνέπειες της κρίσης θα φανούν περισσότερο στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας με τις εικόνες που αναφέραμε ως ακραίο σενάριο! (στο συγκεκριμένο άρθρο υπάρχει και η αντίδραση των αγορών την περίοδο της κρίσης της Κούβας).
Όπως ανέφερα και στο προηγούμενο μου άρθρο, οι επόμενοι μήνες θα κρίνουν την πορεία της ανθρωπότητας προς το επόμενο στάδιο. Σε λίγα χρόνια δε νομίζω ότι θα μας απασχολεί τόσο εάν θα βγάλουμε αποδόσεις από τα παράγωγα ή τις αγορές, καθώς η ανθρωπότητα θα βρεθεί αντιμέτωπη με μεγαλύτερα προβλήματα που θα έχουν σχέση με τη σίτιση των λαών, την ενεργειακή τους αυτονομία, την υγειονομική ασφάλεια των πολιτών και τη διαβίωση τους σε ένα τραυματισμένο περιβάλλον που δε θα μπορεί να δώσει τα αγαθά που μέχρι σήμερα θεωρούμε αυτονόητα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα θα το αντιμετωπίσει για ακόμη μία φορά η Ε.Ε.. Η Ευρώπη μας έφτασε σε βαθμό πλήρης εξάρτησης από τρεις μεγάλες δυνάμεις από τη Ρωσία ενεργειακά, από τις ΗΠΑ αμυντικά και από την Κίνα εμπορικά, τι άλλο μας έμεινε;
Όπως και στην ελληνική κρίση έτσι και σήμερα αποδεικνύεται η έλλειψη ηγεσίας της Ε.Ε. και η απομάκρυνση της από το όραμα των ηγετών της την περίοδο μετά της λήξης του Β’Παγκοσμίου πολέμου. Μια Ε.Ε. που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ούτε ως “γίγαντας με πήλινα πόδια”, καθώς η ανεπάρκεια της σε γρήγορες και καθοριστικές αποφάσεις την οδηγούν σε πλήρη μαρασμό και σε έναν μεγαλύτερο κίνδυνο που βρίσκεται προ των πυλών. Εάν δεν κινηθεί άμεσα και αποφασιστικά πολύ φοβάμαι ότι η οικονομική κρίση ως εξέλιξη της ενεργειακής θα οδηγήσει σε μεγάλες λαϊκές εξεγέρσεις και φυσικά στην άνοδο ακραίων στοιχείων στην κεφαλή της εξουσίας, με όποιες συνέπειες αυτό συνεπάγεται. Το βλέπουν και πάλι αλλά το μόνο που κάνουν είναι μια διπλωματία του καναπέ, βάζοντας κυρώσεις στη Ρωσία οι οποίες γυρίζουν μπούμερανγκ προς την ίδια.
Σε παλαιότερο μας άρθρο “Η FED, το Bitcoin, ο Gates, ο Musk και η Γη μας”τονίσαμε χαρακτηριστικά: “Το μεγάλο πρόβλημα αποτελεί η άνοδος των βασικών αγαθών απαραίτητων για τη διαβίωση του παγκοσμίου πληθυσμού. Χώρες που μαστίζονται από την πανδημία, όπως τελευταία η Ινδία και άλλες φτωχότερες, οι οποίες αποτελούν και τους μεγαλύτερους προμηθευτές πρώτων υλών και αγαθών στις ανεπτυγμένες χώρες, θα δουν τους πληθυσμούς τους να υποσιτίζονται, καθώς οι τιμές των βασικών αγαθών θα εκτοξευτούν!Οι ελλείψεις νερού και τροφίμων τη δεδομένη στιγμή θα δώσουν τη χαριστική βολή και θα αποτελειώσουν τις εν λόγω αναπτυσσόμενες οικονομίες με αποτέλεσμα τη ραγδαία άνοδο των πρώτων υλών παγκοσμίως και φυσικά του πληθωρισμού.
Στο παιχνίδι θα μπουν φυσικά και οι παίκτες των παραγώγων (έχουν τώρα και το νερό μαζί τους), που ως αντισταθμιστές θα ωθήσουν ακόμα πιο υψηλά τις τιμές (λόγω της επικείμενης έλλειψης των φυσικών πόρων και αγαθών) με αποτέλεσμα οι Γερμανοί και όχι μόνο, να θυμηθούν ξανά την εποχή που αγόραζαν με 1.000.000 μάρκα ένα ψωμί! Φυσικά, αυτοί που θα χάσουν τον ύπνο τους θα είναι και οι κρατούντες το χρέος αυτών των χωρών και όχι μόνο.
”Ενεργειακή και υγειονομική κρίση θα μας ταλαιπωρήσουν για ακόμη ένα χειμώνα. Ας ελπίσουμε τον τελευταίο! Το τι θα αφήσουν πίσω τους θα αποτελέσει αντικείμενο μελέτης για τις μελλοντικές γενεές. Στην αντιμετώπιση τους δε θα αλλάξει κάτι ουσιαστικά, καθώς το φάρμακο εδώ και χρόνια παραμένει το ίδιο. Το πρόβλημα θα προκύψει από μια πιθανή μετάλλαξη τους! Η οποία θα χρειαστεί νέο φάρμακο. Για την πανδημία οι επιστήμονες θα δουλέψουν να βρουν κάτι ισχυρότερο από το προηγούμενο. Για την ενεργειακή κρίση υπάρχει ένα μόνο φάρμακο. Κι όπως έλεγε ένα πρωτοσέλιδο του 1974,«Ο τελευταίος κλείνει τα φώτα: Don't be Fuelish».
Με τις τιμές ενέργειας να πλησιάζουν στα ύψη η φτωχοποίηση των λαών βρίσκεται προ των πυλών. Πλέον οι μισθοί και οι συντάξεις δεν είναι ικανοί να στηρίξουν τις οικογένειες, καθώς το μεγαλύτερο τους μέρος πηγαίνει στην πληρωμή των λογαριασμών. Οι τιμές των υπόλοιπων εμπορευμάτων που έχουν άμεση σχέση με την πολεμική εικόνα των ημερών εκτοξεύονται, ενώ την αντίστοιχη δραματική εικόνα ακολουθούν και οι τιμές των τροφίμων. Σίγουρα οδηγούμαστε άνετα προς μια εικόνα πλήρης κατάρρευσης του οικονομικού οικοδομήματος, για άλλη μια φορά μέσα σε δύο χρόνια.
Ο κίνδυνος της διατήρησης της ψυχροπολεμικής εικόνας για μεγάλο χρονικό διάστημα και οι υψηλές τιμές ενέργειας που θα διατηρήσουν τον πληθωρισμό σε υψηλά επίπεδα και τις κεντρικές τράπεζες σε νευρική κρίση, θα οδηγήσει σε πλήρη διχασμό για σημαντικές αποφάσεις της ηγεσίας, καθώς οι λαοί θα φωνάζουν για ενίσχυση των επιδομάτων και οι τραπεζίτες θα φωνάζουν για άνοδο των επιτοκίων, λόγω του υψηλού πληθωρισμού. Δε θα ήθελα να αναλύσω μια διαφορετική εικόνα από την ψυχροπολεμική, καθώς θεωρώ ότι η ανθρωπότητα δε θα οδηγηθεί σε λάθη του παρελθόντος και σε μονοπάτια που γνωρίζει! Η Ε.Ε. βρίσκεται μπροστά σε τεράστιο δίλημμα, καθώς η ενέργεια αποτελεί ταυτόχρονα και ζήτημα εθνικής ασφάλειας. Η οικονομική ανάλυση αποκαλύπτει ότι καμία μεμονωμένη στρατηγική δεν αρκεί για να λύσει ταυτόχρονα το πρόβλημα της εθνικής ασφάλειας και της αυτονομίας των ενεργειακών πόρων.
Με απλά λόγια οι κυβερνήσεις βρίσκονται σε δίλημμα για το εάν θα πρέπει να εξαντλήσουν τα εγχώρια αποθέματα ενέργειας (όσες έχουν αρκετά), για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των ψηφοφόρων τους και να μην ανέβουν περαιτέρω οι τιμές, (ενώ συγχρόνως θα γίνουν πιο ευάλωτες σε μελλοντικές εξαρτήσεις από τρίτους ενεργειακούς παίκτες του πλανήτη βλ. Ρωσία) ή εάν θα πρέπει να εισάγουν ενέργεια από τρίτους ώστε να διατηρήσουν τα εγχώρια αποθέματα αλλά επιβαρύνοντας με φόρους τους καταναλωτές (επιχειρήσεις, πολίτες κ.ο.κ.). Και στην πρώτη και στη δεύτερη περίπτωση, όπου οι ελλείψεις θα καλυφθούν από Αμερικάνους και άραβες, το πρόβλημα για την Ε.Ε. θα παραμείνει και θα την ακολουθεί έως ότου καταφέρει να αυτονομηθεί ενεργειακά. Το κακό το βλέπει να έρχεται και να προελαύνει, οι αποφάσεις έχουν ληφθεί... οι ελέφαντες ξεκίνησαν να χορεύουν... και όταν χορεύουν οι ελέφαντες πάντα την πληρώνουν τα μυρμήγκια!
“ Ο Τάσος έβλεπε το κακό να προελαύνει. Μες στην εφημερίδα και στην αγορά άκουγε την καρδιά της πόλης. Όποιος είχε μάτια έβλεπε. Οι αποφάσεις είχαν ληφθεί κι αυτοί που τις έλαβαν βρίσκονταν χιλιόμετρα μακριά, έπαιζαν Monopoly και Stratego, είχαν απλώσει τα πιόνια κι έριχναν τη ζαριά”. (Από το βιβλίο: Χορεύουν οι ελέφαντες, Σοφία Νικολαΐδου).
* Ο Μιχάλης Τουτζιάρης είναι χρηματιστηριακός αναλυτής
