Με ιλιγγιώδη ταχύτητα προχωρούν οι εξελίξεις αναφορικά με το μέλλον του χρήματος καθώς οι κεντρικές τράπεζες ετοιμάζουν τα δικά τους ψηφιακά νομίσματα ως απάντηση στα χιλιάδες κρυπτονομίσματα που έχουν κατακλύσει τις αγορές και προκαλούν αναταραχή στον χρηματοοικονομικό τομέα. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, η Τράπεζα της Ιαπωνίας, η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας και η Τράπεζα της Αγγλίας είναι οι μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες του πλανήτη που σχεδιάζουν ήδη τα ψηφιακά ευρώ, δολάρια, γεν, γουάν και στερλίνες.
Πόσο κοντά, όμως, είμαστε σε μία νέα πραγματικότητα που το παραστατικό χρήμα θα δώσει τη θέση του σε ψηφιακά νομίσματα τα οποία δεν θα είναι προϊόντα εξόρυξης αλλά θα έχουν την εγγύηση των κεντρικών τραπεζών; Πόσο εύκολο είναι να αλλάξει η αγορά του χρήματος και να συνυπάρχουν τα ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών με τα κρυπτονομίσματα;
Καλώς ή κακώς, τα πρώτα βήματα των κεντρικών τραπεζών θα είναι προσεχτικά και οι ειδικοί εκτιμούν ότι την επόμενη πενταετία οι καταναλωτές δεν θα δουν μεγάλες αλλαγές στην καθημερινότητά τους, σε σύγκριση με τα ψηφιακά πορτοφόλια που ήδη χρησιμοποιούν για τις συναλλαγές τους.
Δεν αποκλείεται επίσης να υπάρξουν περιορισμοί στη χρήση των ψηφιακών νομισμάτων κεντρικών τραπεζών, των επονομαζόμενων CBDCs (από το Central Bank Digital Currency), για καταθέσεις και συναλλαγές. Τουλάχιστον για μία μεταβατική περίοδο, με στόχο να περιοριστεί ο κίνδυνος μεγάλης μείωσης των τραπεζικών καταθέσεων.
Στην πορεία, ωστόσο, ο ρόλος τους αναμένεται να αλλάξει. Σύμφωνα με την Capital Economics, όσο θα εξοικειώνεται ο κόσμος και η χρήση των μετρητών θα περιορίζεται, τόσο θα γίνονται βήματα προόδου. Η ευρεία αποδοχή των stablecoins (κρυπτονομίσματα που συνδέονται με παραδοσιακά νομίσματα) ή άλλων συστημάτων πληρωμών μπορεί να οδηγήσει ταχύτερα στη δημιουργία δικτύων από τις ίδιες τις κεντρικές τράπεζες. Το σενάριο καθολικής χρήσης των CBDCs θα κριθεί και από τον τρόπο που θα λειτουργήσουν σε μελλοντικές οικονομικές κρίσεις.
Όπως εκτιμά η Capital Economics, οι πρώτες κεντρικές τράπεζες που θα εκδώσουν ψηφιακά νομίσματα θα είναι αυτές που στις οικονομίες τους τα μετρητά χρησιμοποιούνται λιγότερο. Τα πρώτης γενιάς CBDCs θα αποτελέσουν σημαντικό εργαλείο για τις κεντρικές τράπεζες, αλλά δεν θα είναι σχεδιασμένα για να ανατρέψουν τα καθιερωμένα.
Την ίδια όμως στιγμή, η Capital Economics τονίζει ότι θα πρέπει κανείς να είναι αφελής για να πιστεύει ότι τα CBDCs αργά ή γρήγορα δεν θα χρησιμοποιηθούν κανονικά ως χρήμα.
Η ψηφιακή έκδοση του δολαρίου ή του ευρώ θα συνδυάζει την ασφάλεια των μετρητών (σε φυσική μορφή), υπό την έννοια ότι θα φέρουν μηδενικό πιστωτικό κίνδυνο, με την ευκολία των ηλεκτρονικών καταθέσεων.
Από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες, αυτή που οδηγεί την κούρσα για το πρώτο CBDC είναι η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας γιατί η μετάβαση προς το ηλεκτρονικό χρήμα έχει προχωρήσει περισσότερο από άλλες οικονομίες. Ταυτόχρονα, οι κινεζικές αρχές ανησυχούν διότι δύο ιδιωτικές εταιρείες, οι Alipay και Wechat, ελέγχουν την πλειονότητα των καθημερινών συναλλαγών στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.
Από τις χώρες του G10, η Riskbank, η κεντρική τράπεζα της Σουηδίας, είναι αυτή που έχει προχωρήσει περισσότερο σε ό,τι αφορά την έκδοση ψηφιακού νομίσματος, καθώς τα μετρητά αποτελούν… είδος προς εξαφάνιση στη χώρα. Τόσο στην Κίνα, όσο και στη Σουηδία, αναμένεται να δούμε πολλά πιλοτικά προγράμματα για τα CBDCs τα επόμενα χρόνια, όμως η εκτίμηση της Capital Economics είναι ότι δεν θα δούμε ευρεία χρήση των ψηφιακών νομισμάτων πριν το 2025.
Η Fed, η ΕΚΤ και η Bank of Japan, κινούνται ακόμη πιο αργά, που σημαίνει ότι για να υπάρξει ένα λειτουργικό σύστημα CBDCs θα φτάσουμε πολύ αργότερα προς το τέλος της δεκαετίας.
Οι δύο βασικοί λόγοι που ωθούν τις κεντρικές τράπεζες στα CBDCs είναι η συνεχιζόμενη τάση μείωσης της χρήσης των μετρητών και η κυριαρχία των ιδιωτικών εταιρειών που διαχειρίζονται τις ηλεκτρονικές πληρωμές. Σε αυτούς έρχονται να προστεθούν τα κρυπτονομίσματα που αλλάζουν τον τρόπο που λειτουργεί η αγορά του χρήματος παγκοσμίως.
Οι κεντρικές τράπεζες ανησυχούν ότι η μετάβαση των συναλλαγών σε ιδιωτικά δίκτυα πληρωμών καθιστά ευάλωτες τις συναλλαγές σε καταχρηστικές ενέργειες, τεχνικά προβλήματα και κυβερνοεπιθέσεις.
Η ευρύτερη χρήση των CBDCs θα είναι προϊόν πολιτικής απόφασης, όμως οι μελλοντικές γενιές των ψηφιακών νομισμάτων θα συμβάλλουν στην πραγματοποίηση σημαντικών αλλαγών, τόσο στον τρόπο που εφαρμόζεται η νομισματική πολιτική όσο και στη δομή των χρηματοπιστωτικών συστημάτων.
