Τι κάνουμε όταν πέφτουν οι αγορές; Να ένα ερώτημα, που ομολογουμένως είχα καιρό να ακούσω. Και είναι φυσικό να διερωτώνται τα μέλη της επενδυτικής κοινότητας, τον τρόπο με τον οποίο θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν το ενδεχόμενο μιας πτώσης. Μιας πτώσης, στην οποία όλοι λίγο – πολύ, αναφέρονται τον τελευταίο καιρό. Και είναι φυσικό, διότι από το 2008 μέχρι σήμερα, οι παγκόσμιες χρηματιστηριακές αγορές ακολουθούν απνευστί την πρωτοφανή ανοδική εκτόξευση των μητροπολιτικών Χρηματιστηρίων της Νέας Υόρκης.
Σήμερα δεν θα ασχοληθούμε με το «αν», το «πότε», το «γιατί» και το «πως», θα υποχωρήσουν οι αγορές, αλλά με τις μεθόδους και τα εργαλεία που είναι διαθέσιμα για τους επενδυτές, στην προσπάθεια αντιμετώπισης δυσάρεστων εξελίξεων. Και εδώ θα πρέπει να σημειωθεί, ότι η διαχείριση της πτώσης των αγορών, έχει 100% διαφορετικά χαρακτηριστικά από τη διαχείριση της ανόδου.
Στην άνοδο, ο χρόνος είναι σύμμαχος του επενδυτή. Αντίθετα, στην πτώση ο παράγοντας «χρόνος», είναι εχθρός. Στην άνοδο, ο επενδυτής έχει την πολυτέλεια να αφήσει τα δυνητικά κέρδη και τις υπεραξίες «να τρέχουν», όπως λέμε. Αντίθετα, στις πτώσεις οι ρευστοποιήσεις πρέπει να είναι άμεσες, διότι η παραμικρή καθυστέρηση, προκαλεί πραγματικές ζημίες και εξαϋλώνει χαρτοφυλάκια.
Όμως η βασική ειδοποιός διαφορά των δύο αντίθετων χρηματιστηριακών φάσεων είναι το βάθος και η ένταση της ψυχικής καταπόνησης που συνοδεύει τις πτώσεις. Στις ανόδους η ανησυχία των επενδυτών έχει να κάνει με τα λεγόμενα «διαφυγόντα» κέρδη, όπως είναι οι υπεραξίες που χάνονται όταν κάποιος ρευστοποιήσει νωρίς τις μετοχές του, ή όπως αν «χάσει μια μετοχή που τρέχει». Στις πτώσεις, η ψυχική καταπόνηση είναι αφάνταστη, αφού η ακολουθία των συναισθημάτων των επενδυτών είναι δεδομένη. Αποτελούμενη από τα στάδια της αγωνίας, της αμφισβήτησης, της ελπίδας, της άρνησης, του πανικού, του θυμού, της τελικής παράδοσης και της ψυχολογικής κατάρρευσης.
Ο χρηματιστηριακός μου μέντορας έλεγε ότι η ανοδική περίοδος στα χρηματιστήρια, μοιάζει με τη ναυπήγηση ενός νέου πλοίου, με την πανηγυρική καθέλκυση του και τα θριαμβευτικά του πρώτα ταξίδια. Αντίθετα, η πτώση μοιάζει με ένα ναυάγιο που συντελείται ταχύτατα και αθόρυβα μέσα στο σκοτάδι, μετά από πρόσκρουση πάνω σε ένα παγόβουνο.
Τι επιλογές έχει ο ψύχραιμος επενδυτής, για να αποφύγει το ναυάγιο, όταν η αγορά γυρίσει και δώσει σήμα πώλησης;
Η πρώτη και πιο εύκολη επιλογή, είναι ο επενδυτής να ρευστοποιήσει τη θέση του, πωλώντας τις μετοχές και τα μερίδια των αμοιβαίων κεφαλαίων που κατέχει, κατοχυρώνοντας έτσι τα κέρδη του. Και μένει εκτός αγοράς μέχρι τα μεταβληθούν οι συνθήκες.
Η δεύτερη επιλογή που είναι λίγο πιο σύνθετη, είναι η αντιστάθμιση της πτώσης στο υπάρχον χαρτοφυλάκιο. Δηλαδή η εξασφάλιση της αξίας και των υπεραξίας του χαρτοφυλακίου, χωρίς να χρειαστεί αυτό να ρευστοποιηθεί. Ο επενδυτής λαμβάνει μια ανάποδη (short) θέση προς το κεφάλαιο του, «κλειδώνοντας» με αυτόν τον τρόπο την αποτίμηση του χαρτοφυλακίου του. Μια θέση μικρής σχετικά αξίας μέσω των παράγωγων προϊόντων, που ενσωματώνει την εξασφάλιση της μη καταστροφής.
Η δεύτερη επιλογή είναι αδύνατη, σε χρηματιστήρια με ανύπαρκτη αγορά παραγώγων (futures & options), όπως είναι το Χρηματιστήριο Αθηνών. Διότι οι short θέσεις στο ελληνικό χρηματιστήριο μέσω παραγώγων ή δανεισμού τίτλων δεν συνιστώνται, καθώς η εγχώρια χρηματιστηριακή αγορά είναι αβαθής και ελέγχεται πλήρως από τους market makers. Αυτό σημαίνει πως δεν είναι πάντα εύκολο να ανοίξεις και να κλείσεις τις θέσεις σου, καθώς όλα εξαρτώνται από αυτούς που προσφέρουν τις τιμές και τη ρευστότητα το σύστημα.
Η τρίτη επιλογή των επενδυτών είναι και η πιο επιθετική. Οι επενδυτές όχι μόνο ρευστοποιούν το χαρτοφυλάκιο τους, αλλά επενδύουν πάνω στη πτώση, μέσω μιας σειράς από χρηματιστηριακά προϊόντα. Έτσι εκμεταλλεύονται την υποτιμητική κερδοσκοπία.
Πώς γίνεται αυτό; Με τρεις τρόπους. Είτε μέσω της χρήσης των συμβατικών παράγωγων προϊόντων, είτε μέσω της χρήσης εργαλείων αντιστάθμισης κινδύνου και υποτιμητικής κερδοσκοπίας που ακολουθούν την πορεία του VIX του ονομαζόμενου και Δείκτη Φόβου, είτε μέσω της αγοράς ειδικών ETFs που κινούνται κόντρα στους δείκτες.
Κλασσικά ETFs για short θέσεις είναι το “Rydex Inverse S&P 500 Strategy Fund (RYURX)”, που πραγματοποιεί την ακριβώς αντίθετη πορεία από τον δείκτη S&P 500. Όταν ο S&P 500 χάσει για παράδειγμα το 7% της αξίας του, τότε το RYURX κερδίζει 7%.
Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι το ETF “ProShares UltraShort S&P 500 (SDS)”, το οποίο προσφέρει διπλάσιες αντίθετες αποδόσεις από αυτές του S&P 5000. Η πτώση του S&P 500 κατά 5%, προσφέρει κέρδη της τάξης του 10%, λόγω της μόχλευσης. Ωστόσο, ο βαθμός ρίσκου που απορρέει από τη μόχλευση είναι σημαντικός.
Υπάρχει και το ETF “ProShares UltraShort Russell 2000 (SRTY)”, το οποίο είναι σημαντικά πιο επιθετικό στις πτωτικές συνεδριάσεις, αφού στο καλάθι του έχει μικρές εταιρίες που είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στο κακό κλίμα.
Η τρίτη επιλογή, η οποία υπόσχεται “πεδίον κερδοσκοπικής δόξης λαμπρόν”, προσφέρεται στις αγορές της Νέας Υόρκης, στις οποίες διαπραγματεύονται όλα τα προαναφερθέντα προϊόντα. Η βαθιά κατανόηση τους, η νουνεχής στρατηγική και η ψύχραιμη διαχείριση των χρηματιστηριακών πτώσεων, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικότατα κέρδη, εν μέσω παγκόσμιας κρίσης.
