Δεν έχουν τελειωμό οι αντιδράσεις για την απόφαση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σχετικά με τη μετατροπή του παγκόσμιου μνημείου πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco, τη Μονή της Χώρας από μουσείο σε τζαμί.
Αυτή τη φορά εκτός από την αντίδραση της Ελλάδος και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο Τούρκος επικεφαλής του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS) Μπουρτσίν Αλτινσάι Οζγκιουνέρ, δήλωσε στο Reuters ότι «τα αντικείμενα στη Μονή της Χώρας είναι μοναδικά και ο καλύτερος τρόπος για να διατεθούν στους ερευνητές είναι να διατηρηθεί το κτίριο ως μουσείο».
«Φυσικά, υπάρχουν πολιτικά οφέλη πίσω από αυτό», αναγνώρισε, προσθέτοντας ότι τόσο στην περίπτωση της Αγίας Σοφίας, όσο και της Μονής της Χώρας, δεν υπήρχε «προφανής ανάγκη» για ένα τζαμί, με τζαμιά ακριβώς δίπλα τους.
Έπειτα από 70 χρόνια λειτουργίας του ναού ως μουσείο, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποφάσισε να ανοίξει τη Μονή της Χώρας στους μουσουλμάνους πιστούς. Η κίνηση αυτή έρχεται μετά τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί το 2020, που είχε προκαλέσει παγκόσμια κατακραυγή.
Η εκκλησία του Αγίου Σωτήρος εν τη Χώρα, το καθολικό του πάλαι ποτέ μοναστικού συγκροτήματος, χρονολογείται από τον 6ο αιώνα μ.Χ., ενώ τα μοναδικά ψηφιδωτά και τοιχογραφίες της φιλοτεχνήθηκαν τον 14ο αιώνα, από το 1305 έως το 1320, επί βασιλείας Παλαιολόγων.
Πρόκειται για το μνημείο με τα περισσότερα και πλέον περίτεχνα βυζαντινά ψηφιδωτά που διασώζεται στην Κωνσταντινούπολη, μαζί με την Αγία Σοφία και τη Μονή της Παμμακάριστου, που επίσης λειτουργεί ως τέμενος με την ονομασία Φετχιγέ. Η Αγία Σοφία είχε επίσης αποδοθεί στη μουσουλμανική θρησκευτική λατρεία το 2020.
Η Μονή της Χώρας μετατράπηκε σε τζαμί το 1511, 58 χρόνια μετά την Άλωση της Πόλης. Ωστόσο, με απόφαση του υπουργικού συμβουλίου της Τουρκίας, το 1945 έγινε μουσείο.
Μετά την απόφαση αυτή, ειδικοί από τις ΗΠΑ εκτέλεσαν τεράστιο έργο αποκατάστασης και συντήρησης των ψηφιδωτών και νωπογραφιών, ξηλώνοντας σοβάδες που τα κάλυπταν. Οι εργασίες, που ξεκίνησαν το 1948, ολοκληρώθηκαν δέκα χρόνια αργότερα, το 1958.
Όμως το 2019 το Συμβούλιο της Επικρατείας (Danistay) της Τουρκίας ακύρωσε την απόφαση του 1945 και, έναν χρόνο αργότερα, ο πρόεδρος Ερντογάν ανακοίνωσε ότι το μνημείο θα λειτουργήσει ξανά ως τζαμί.
