Οι ισορροπίες στην Αν.Μεσόγειο έχουν αλλάξει, η Ελλάδα εξοπλίζεται, οι σχέσεις Τουρκίας - ΗΠΑ είναι κακές, ενώ ο «σύμμαχος» Πούτιν αποδυναμώνεται. Ο χρόνος δεν είναι με το μέρος της Αγκυρας, γι’ αυτό προκαλεί ολοένα και περισσότερο, τονίζει στο Liberal o επίτιμος αρχηγός ΓΕΣ, πρώην υφυπουργός Εθνικής Άμυνας και σύμβουλος του πρωθυπουργού για θέματα ακριτικών θεμάτων, Αλκιβιάδης Στεφανής.
Δηλώνει ότι αναμένει με ενδιαφέρον, τυχόν συνάντηση Μπάιντεν-Ερντογάν στην Σύνοδο Κορυφής των G20 στο Μπαλί της Ινδονησίας, όπως ανήγγειλε προχθες ο Καλίν, προσθέτωντας ότι η τουρκική ατζέντα βρίσκει απέναντι όλες τις χώρες της Αν.Μεσογείου και ότι με βάση τη λογική, δεν συμφέρει τον Ερντογάν η πρόκληση μιας κρίσης με την Ελλάδα.
«Η συγκυρία δεν προσφέρεται σε καθεστώτα, όπως αυτό του Ερντογάν, για να εκδηλώσουν τις αναθεωρητικές τους βλέψεις. Τα μηνύματα που έχει λάβει από τις ΗΠΑ είναι σαφή», όπως λέει. Σε κάθε περίπτωση, προσθέτει, η Ελλάδα έχει τις απαντήσεις απέναντι σε κάθε ενδεχόμενο.
Συνέντευξη στον Γ.Φιντικάκη.
Πώς βλέπετε να εξελίσσεται όλο αυτό το καθημερινό κρεσέντο των τουρκικών απειλών;
Η ένταση της τουρκικής ρητορικής, μαζί με τη γενικότερη στάση του Ερντογάν, δίνουν όντως συχνά την εντύπωση ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού. Έχει ωστόσο τη σημασία του ότι προς ώρας τουλάχιστον, η ρητορική αυτή τοξικότητα δεν συνοδεύονται από επιχειρησιακή τοξικότητα.
Η Τουρκία αντιδρά στην αλλαγή ύφους της Ελλάδας, ότι άλλαξε σελίδα στον τρόπο που διαχειρίζεται την εξωτερική της πολιτική και παρουσιάζεται ως μια δύναμη σταθερότητας αλλά και συνεργασίας στην περιοχή. Οι διμερείς σχέσεις και οι συμμαχίες, δεν θα είχαν έρθει αν η Δύση δεν αντιλαμβάνονταν το ρόλο που μπορεί να παίξει η Ελλάδα στην Αν.Μεσόγειο. Επίσης, η Τουρκία μπορεί να είναι μια ισχυρή δύναμη και να παίζει ρόλο διαμεσολαβητή στο Ουκρανικό, ωστόσο οι ισορροπίες στην Αν.Μεσόγειο έχουν αλλάξει σε βάρος της. Κανείς σχεδόν στην περιοχή δεν έχει συμφέρον να δει την Τουρκία να επιβάλει την ατζέντα της.
Εκτιμάτε ότι μια σειρά από παράγοντες, από την αμυντική ενίσχυση της Ελλάδας μέχρι την αλλαγή των γεωπολιτικών ισορροπιών, κάνουν την Άγκυρα να συνειδητοποιεί πως ο χρόνος δουλεύει σε βάρος της, γεγονός που με τη σειρά του, την καθιστά πιο επικίνδυνη;
Η ανάλυση είναι σωστή. Ίσως, η Άγκυρα κλιμακώνει επειδή βλέπει ότι ο χρόνος δεν είναι με το μέρος της. Οι ισορροπίες στην Αν.Μεσόγειο έχουν αλλάξει, η Ελλάδα εξοπλίζεται αμυντικά, με σταθερό ρυθμό, οι σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ είναι κακές, ενώ ο «σύμμαχος» Πούτιν αποδυναμώνεται. Αναμένω με ενδιαφέρον να δω αν όντως θα γίνει και τι αποτέλεσμα θα έχει, η συνάντηση Μπάιντεν-Ερντογάν στην Σύνοδο Κορυφής των G20 στο Μπαλί της Ινδονησίας (15-16 Νοεμβρίου), όπως ανήγγειλε ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας Ιμπραχίμ Καλίν.
Υπάρχει όμως και μια άλλη ανάγνωση. Η σθεναρή αντίδραση της Δύσης απέναντι στον Πούτιν στέλνει το μήνυμα στον Ερντογάν πως αν επιλέξει να μπει σε αναθεωρητικές περιπέτειες, ίσως αυτό του γυρίσει μπούμερανγκ. Η μαζική αποδοκιμασία της Δύσης απέναντι στο τουρκολιβυκό μνημόνιο δεν ήταν τυχαία. Η συγκυρία δεν προσφέρεται σε καθεστώτα, όπως αυτό του Ερντογάν, για να εκδηλώσουν τις αναθεωρητικές τους βλέψεις. Τα μηνύματα που έχει λάβει από τις ΗΠΑ είναι σαφή.
Συμφέρει τελικά την Άγκυρα να προκαλέσει μια ελεγχόμενη και διαχειρίσιμη κρίση μέσα από ένα επεισόδιο όπου θα επιχειρήσει να εκμεταλλευτεί την αντίδραση της Αθήνας, εμφανιζόμενη ως αμυνόμενη;
Δεν συμφέρει τον Ερντογάν η πρόκληση μιας κρίσης. Τυχόν αποτυχία στο επιχειρησιακό σκέλος θα είχε οδυνηρές συνέπειες για το τουρκικό καθεστώς. Είναι σίγουρο ότι η Τουρκία εξετάζει και αυτή τη πιθανότητα, και αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για τον οποίο τόσο καιρό μένει στην ρητορική τοξικότητα. Σας θυμίζω πόσο είχε εκπλαγεί η Άγκυρα από την αντίδραση της Ελλάδας στην κρίση του Έβρου.
Αν πάλι αναφερόμαστε σε επανάληψη περιστατικών, όπως το προ ημερών με την τουρκική ακταιωρό στην Σάμο ή εκείνο το καλοκαίρι του 2020 με την επακούμβηση από τη φρεγάτα Λήμνος στην φρεγάτα Kemal Reis, είναι μικρής τακτικής σημασίας. Δύσκολα τέτοια περιστατικά κλιμακώνονται.
Είναι λάθος πάντως να θεωρούμε ότι η Ελλάδα είναι ανίσχυρη και θα ισχυροποιηθεί μόνο έπειτα από την ολοκλήρωση της προμήθειας των αεροσκαφών Rafal, των φρεγατών Belhara και την αναβάθμιση των F16. Η Ελλάδα είναι ήδη ισχυρή αυτή τη στιγμή.
Σε αντίθεση με την Τουρκία, η διαφορά μας είναι ότι δεν κάνουμε εξαγωγή της επιχειρησιακής μας ετοιμότητας, αλλά επιλέγουμε να εξάγουμε την διπλωματική μας αναβάθμιση και την προφανή ενίσχυση της θέσης μας στην αρχιτεκτονική ασφάλειας της Αν.Μεσογείου, όπως δείχνει η αναβάθμιση βάσεων, όπως της Αλεξανδρούπολης και της Σούδας.
Ο Ερντογάν πάντως προανήγγειλε γεωτρήσεις με βάση το τουρκολιβυκό μνημόνιο, νοτίως της Κρήτης. Αν αποφασίσει να στείλει πλοία στην περιοχή του τουρκολιβυκού ή νοτίως της Κρήτης, τι πρέπει να κάνει η Αθήνα; Υπάρχει τρόπος αντιμετώπισης;
Σας θυμίζω τη καταδίκη από τον διεθνή παράγοντα του τουρκολιβυκού μνημονίου, με πιο πρόσφατες τις τοποθετήσεις του ΟΗΕ και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και ενώ το έχουν απορρίψει τόσο το Παρίσι και το Βερολίνο, όσο και ο διοικητής του Εθνικού Στρατού της Λιβύης Χαλίφα Χαφτάρ. Τοποθετήσεις οι οποίες έχουν δημιουργήσει έντονη νευρικότητα στην Τουρκία. Στο ερώτημα τι πρέπει να συμβεί επιχειρησιακά, η απάντηση είναι μια και μοναδική : Η Ελλάδα έχει τις απαντήσεις απέναντι στην Τουρκία.
Πως σχολιάζετε το γεγονός ότι η Τουρκία με την επιδίωξή της να παίξει ηγετικό ρόλο στην Αν.Μεσόγειο πυροδοτεί τη δυσφορία όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και σειράς χωρών, από την Αίγυπτο και το Ισραήλ μέχρι τη Σ.Αραβία, οι οποίες θέλουν να έχουν επιρροή στην περιοχή ;
Η προσπάθεια της Άγκυρας να δρομολογήσει εξελίξεις στην Αν.Μεσόγειο με βάση τη δική της ατζέντα προκαλεί πολλές χώρες της περιοχής. Καμία από αυτές δεν θα ήθελε να δει την τουρκική ατζέντα να γίνεται πράξη. Ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία είναι μια καθημερινή υπενθύμιση για όλο τον υπόλοιπο πλανήτη ως προς τις επιπτώσεις της αναθεωρητικής πολιτικής.
Στην πραγματικότητα, η Τουρκία έχει αυτοεγκλωβιστεί. Καθώς η κρίση με την εισβολή της Ρωσίας βρίσκεται σε πλήρες αδιέξοδο, κανείς όχι μόνο οι ΗΠΑ και η Ευρώπη, αλλά και οι δρώντες στην Αν.Μεσόγειο, δεν επιθυμούν το ξέσπασμα μιας νέας κρίσης. Ούτε οι χώρες της περιοχής, αλλά και του ευρύτερου μουσουλμανικού τόξου, έχουν τείνει ευήκοα ώτα στις προσπάθειες Ερντογάν να συμπαραταχθεί μαζί του ο μουσουλμανικός κόσμος απέναντι στις δήθεν ακρότητες της Ελλάδας που «καταπατά τα δικαιώματα των μεταναστών» (σσ: μέσω της επίδειξης φωτογραφιών νεκρών παιδιών από το βήμα του ΟΗΕ). Η τακτική αυτή μέχρι τώρα τουλάχιστον έχει πέσει στο κενό, καθώς η ακραία ρητορική της Τουρκίας ενοχλεί και τα επιχειρήματα της δεν πείθουν το διεθνές ακροατήριο. Στον αντίποδα, οι χώρες της περιοχής βλέπουν μια Ελλάδα που συμπεριφέρεται ως δύναμη σταθερότητας, όχι τυχοδιωκτικά. Αυτό αποτυπώνεται ήδη στην πράξη μέσω των συμμαχιών που έχει συνάψει η Αθήνα.
Στο εξοπλιστικό σκέλος, επικαλούμενος τη μακρά στρατιωτική σας εμπειρία, πείτε μας τη γνώμη σας για τον πύραυλο Typhoon, τον οποίο ο Ερντογάν παρουσιάζει ως ένα υπερόπλο ικανό να κάνει την ανατροπή. Έχουν περιεχόμενο οι απειλές Ερντογάν ή πρόκειται για επίδειξη ισχύος ;
Έχουμε μάθει να λειτουργούμε, εκτιμώντας πάντα το χειρότερο δυνατό σενάριο. Ποιό είναι αυτό; Ο πύραυλος να είναι υπαρκτός και να μπορεί να πλήξει στόχο στα 561 χλμ, όπως αναφέρει η τουρκική πλευρά, και ακόμη παραπάνω. Για κάθε σενάριο υπάρχουν αντίμετρα σε 9 διαφορετικά επίπεδα. Αυτά ως προς το επιχειρησιακό σκέλος.
Στο επικοινωνιακό σκέλος έχω να επισημάνω τα εξής: Αν και υπήρχαν πολλά πεδία βολής κοντά στο εργοστάσιο κατασκευής του πυραύλου, εντούτοις η τουρκική ηγεσία επέλεξε αυτός να διανύσει μια τεράστια απόσταση 772 χιλιομέτρων μέχρι τη γενέτειρα του Ερντογάν, απ’ όπου και εκτοξεύτηκε, δείγμα της επικοινωνιακής διάστασης που επιχειρήθηκε να δοθεί στο εγχείρημα. Μεσολάβησε δηλαδή μια ολόκληρη επιχείρηση για να πραγματοποιηθεί η εκτόξευση του πυραύλου την οποία μάλιστα είδαμε όχι μέσα από τα επίσημα τουρκικά μέσα και κανάλια επικοινωνίας, παρά μέσω του πρακτορείου Bloomberg. Επίσης, δεν μάθαμε ποτέ ούτε για τον στόχο που χτύπησε ο πύραυλος, τις συνθήκες πρόσκρουσης, ούτε για τα στοιχεία τηλεμετρίας του, ούτε για πολλές άλλες βασικές παραμέτρους.
Ένα άλλο θέμα που επίσης άπτεται των εξοπλισμών, αφορά τα περίφημα γερμανικά Marder. Το γεγονός ότι θα στελεχώσουν μονάδες στον Έβρο και όχι τα νησιά, τι σημαίνει για την άμυνα των τελευταίων; Η αντιπολίτευση επιμένει ότι με την παράδοση των θωρακισμένων BMP στην Ουκρανία, τα νησιά μένουν ανοχύρωτα…
Κατηγορηματικά όχι, είναι η απάντηση. Το γεγονός ότι η Ελλάδα αποφάσισε να διαχειριστεί ένα νέο οπλικό σύστημα για τις ένοπλες δυνάμεις και το συνδυάζει με τα τεθωρακισμένα Leopard, τα οποία βρίσκονται στον Έβρο, είναι η καλύτερη επιλογή που μπορούσε να γίνει. Και αυτή δεν είναι προϊόν κάποιας πολιτικής εκτίμησης, παρά επιλογή κατόπιν στρατιωτικών εισηγήσεων, οι οποίες αναλύουν τη σχετική μαχητική ισχύ, μετρούν το ισοζύγιο ισχύος, υπολογίζουν το σύνολο των όπλων στα νησιά και το συντελεστή βαρύτητας που έχει το καθένα, την ποιότητα, το προσωπικό, κοκ. Το μόνο που μπορώ να σας πω είναι ότι η επιλογή του Έβρου για τα Marder οδηγεί συνολικά σε καλύτερο αποτέλεσμα απ’ ότι πριν.
Προσθέτω το εξής σημαντικό: Θέλω να πιστεύω ότι όλοι οι Έλληνες αγαπάμε το ίδιο την πατρίδα, ανεξάρτητα από τις όποιες πολιτικές μας διαφορές. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε την άμυνα και υπεράσπιση της πατρίδας για λόγους άσχετους με την προάσπιση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών της δικαιωμάτων.
Ένα άλλο θέμα, αφορά την τύχη των S-300 και τις πληροφορίες που τους θέλουν να μεταφέρονται στην Ουκρανία. Σε αυτό το σενάριο, με τι θα μπορούσαν να αντικατασταθούν, ώστε να μην αποδυναμωθεί η αντιπυραυλική άμυνα της χώρας;
Οφείλω να πω κάτι που αφορά και την προηγούμενη σας ερώτηση. Αρκετές φορές εκφράζονται στο δημόσιο διάλογο απόψεις για θέματα άμυνας και εθνικής ασφάλειας οι οποίες είναι προσωπικές.
Οι απόψεις ωστόσο και οι προτάσεις, οι οποίες έρχονται από τα επιτελεία είναι αποτέλεσμα μελέτης, συλλογής στοιχείων, war gaming και αναλύσεων από ένα μεγάλο αριθμό εξειδικευμένων επαγγελματιών. Προκύπτουν έπειτα από συσκέψεις, θεωρίες παιγνίων και προσημειώσεις προτού καταλήξουν σε ένα αποτέλεσμα. Το κατά πόσο επομένως θα διατυπωθεί ένα τέτοιο αίτημα είναι αντικείμενο μιας ευρύτερης συζήτησης σε διακλαδικό επίπεδο, η οποία θα εξετάσει την ενοποιημένη άμυνα της χώρας και κατά πόσο από μια τέτοια συναλλαγή η Ελλάδα βγει πολύ πιο ενισχυμένη, παίρνοντας κάποιο πολύ πιο σύγχρονο οπλικό σύστημα (πχ Patriot). Αυτή τη στιγμή, τέτοιο ερώτημα επισήμως δεν έχει διατυπωθεί.
Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα είναι δυνατή, αποφασιστική και έτοιμη με βασικό γνώμονα την ευημερία στην περιοχή της Αν.Μεσογείου.
