Photo by Dave Kellam - Flickr: Flagging Support
Του Αθανάσιου Πίτατζη*
Ένα ενδεχόμενο Brexit θα είχε αρκετές επιπτώσεις στον ενεργειακό τομέα της Μεγάλης Βρετανίας, αλλά όχι μη αναστρέψιμες. Όσον αφορά την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια, πιστεύουμε ότι σε περίπτωση Brexit θα ενισχυόταν η συνεργασία της Αγγλίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, λόγω της αλληλεξάρτησης. Αυτό που θέλουμε να τονίσουμε είναι ότι ακόμη και σε περίπτωση Brexit η Μεγάλη Βρετανία θα επέλεγε να παραμείνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Ένωσης βασισμένη ίσως στο νορβηγικό ή το ελβετικό μοντέλο.
Ενεργειακή Ασφάλεια της Μεγάλης Βρετανίας – Brexit
Ενεργειακό Μίγμα της Μεγάλης Βρετανίας για το 2015
Πηγή: Έκθεση UK Unplugged? The Impacts of Brexit on Energy and Climate Policy, By Antony Froggatt, Thomas Raines and Shane Tomlinson, Chatham House, May 2016, https://www.chathamhouse.org
Όπως διαπιστώνουμε από το παραπάνω διάγραμμα, το ενεργειακό μείγμα της Μεγάλης Βρετανίας βασίζεται κυρίως στα ορυκτά καύσιμα και πιο συγκεκριμένα:
- 34% στο Πετρέλαιο
- 34.1% στο Φυσικό Αέριο
- 16.4% στο Λιγνίτη/Κάρβουνο
- 7.2% στην Πυρηνική ενέργεια
- 7.4% στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας
- 0.9% στις εισαγωγές ηλεκτρισμού από γειτονικές χώρες
Τρεις μελλοντικές ενεργειακές στρατηγικές για το Ηνωμένο Βασίλειο θα ήταν να:
- αντικαταστήσει το κάρβουνο με φυσικό αέριο, το οποίο μπορεί να εισάγει σε μορφή υγροποιημένου φυσικού αερίου - LNG από διάφορες πηγές, όπως οι ΗΠΑ. Η εισαγωγή σε μορφή LNG είναι συμφέρουσα, γιατί αναμένεται μέχρι και το 2025 οι παγκόσμιες τιμές LNG να κυμαίνονται περίπου στα 4 – 6$/BBtu, επειδή υπάρχει υπερπροσφορά από ΗΠΑ και Αυστραλία. Μέσω αυτής της στρατηγικής, η χώρα θα πετύχει και τους περιβαλλοντικούς της στόχους.
- ενισχύσει τον ρόλο της πυρηνικής ενέργειας και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο μελλοντικό ενεργειακό της μείγμα
- δώσει περαιτέρω κίνητρα και να ανοίξει νέες περιοχές σε αγγλικές, ευρωπαϊκές και ξένες εταιρείες για έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων.
Επίσης είναι φανερό και από την παρακάτω εικόνα ότι η Μεγάλη Βρετανία έχει ανάγκη την Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Ένωση για να εξασφαλίσει σίγουρα τις ενεργειακές της ανάγκες σε συνεργασία με τους Ευρωπαίους γείτονες της, δηλαδή τη Νορβηγία, τη Γαλλία και την Ολλανδία κυρίως.
Κύριες Εισαγωγές Ηλεκτρισμού και Φυσικού αερίου για την Μεγάλη Βρετανία για το έτος 2014
Πηγή: Έκθεση UK Unplugged? The Impacts of Brexit on Energy and Climate Policy, By Antony Froggatt, Thomas Raines and Shane Tomlinson, Chatham House, May 2016, https://www.chathamhouse.org
Επίσης, είναι δεδομένο ότι η Μεγάλη Βρετανία, όπως και η Ε.Ε., είναι εξαρτημένες από τις μεγάλες εισαγωγές υδρογονανθράκων. Βέβαια είναι αξιοσημείωτο να σημειώσουμε ότι η Μεγάλη Βρετανία είναι η μεγαλύτερη παραγωγός πετρελαίου και ο δεύτερος παραγωγός φυσικού αερίου μέσα στην Ε.Ε. των 28 κρατών.
Ενεργειακή εξάρτηση Ε.Ε. και Μεγάλης Βρετανίας
Πηγή: Έκθεση UK Unplugged? The Impacts of Brexit on Energy and Climate Policy, By Antony Froggatt, Thomas Raines and Shane Tomlinson, Chatham House, May 2016, https://www.chathamhouse.org
Η ενεργειακή εξάρτηση της Μεγάλης Βρετανίας, σύμφωνα με το παραπάνω διάγραμμα, είναι:
- κατά 40% περίπου όσον αφορά την κατανάλωση πετρελαίου
- κατά 45% περίπου όσον αφορά την κατανάλωση φυσικού αερίου και
- κατά 90% περίπου όσον αφορά την κατανάλωση Κάρβουνου.
Σε περίπτωση Brexit, υπάρχουν δύσκολες επιλογές των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ενεργειακή και κλιματική πολιτική της Μεγάλης Βρετανίας. Τα καίρια ερωτήματα όσον αφορά την ενεργειακή πολιτική της Μεγάλης Βρετανίας σε περίπτωση Brexit, σύμφωνα με το Chatham House, είναι:
- ο βαθμός πρόσβασης στις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας της Αγγλίας
- ο βαθμός στον οποίο το Ηνωμένο Βασίλειο θα χάσει την ικανότητα να επηρεάσουν λήψης αποφάσεων της Ε.Ε. σχετικά με την ενεργειακή πολιτική. Επίσης σε ποιο βαθμό θα είναι κερδισμένη η χώρα να σχεδιάζει την ενεργειακή της πολίτικη χωρίς παρεμβάσεις από την Ε.Ε., ουσιαστικά άσκηση ανεξάρτητης ενεργειακής πολιτικής και τα οφέλη της και
- η ευκολία με την οποία μια συμφωνία θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τα άλλα κράτη και τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε.
Ακόμη σε περίπτωση Brexit, η Μεγάλη Βρετανία θα μπορούσε να ακολουθήσει ένα από τα παρακάτω μοντέλα όσον αφορά τις ενεργειακές της συμφωνίες με την Ε.Ε. Αυτά τα μοντέλα είναι:
- το Νορβηγικό Μοντέλο
- το μοντέλο της Ενεργειακής Ένωσης
- το Ελβετικό Μοντέλο
συμφωνία Ελεύθερων Εμπορικών Συναλλαγών με την Ε.Ε. – Καναδικό Μοντέλο - μη συμφωνία – Μοντέλο σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου
- παραμονή στην Ε.Ε.
Συνολικός Πίνακας όλων των Μοντέλων που μπορεί να ακολουθήσει η Αγγλία σε περίπτωση Brexit
| Μοντέλα | Βασικά Χαρακτηριστικά |
|---|---|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
Πηγή: Έκθεση UK Unplugged? The Impacts of Brexit on Energy and Climate Policy, By Antony Froggatt, Thomas Raines and Shane Tomlinson, Chatham House, May 2016, https://www.chathamhouse.org
Όπως φαίνεται από τα παραπάνω αλλά και από πολλές αναλύσεις που δημοσιεύτηκαν τους τελευταίους μήνες σε περίπτωση Brexit, οι αλλαγές στον ενεργειακό τομέα της Μεγάλης Βρετανίας θα είναι μικρές ως και ανύπαρκτες και θα συνεχίσουν να ακολουθούν σε μεγάλο βαθμό την Ευρωπαϊκή Ενεργειακή νομοθεσία.
Συνολικά οφέλη και ρίσκα για όλα τα πιθανά μοντέλα μετά το δημοψήφισμα στην Αγγλία όσον αφορά την ενέργεια
Πηγή: Έκθεση UK Unplugged? The Impacts of Brexit on Energy and Climate Policy, By Antony Froggatt, Thomas Raines and Shane Tomlinson, Chatham House, May 2016, https://www.chathamhouse.org
Ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια και Brexit
Όπως αναφέραμε και πιο πάνω, η Μεγάλη Βρετανία είναι εξαρτημένη από μεγάλες εισαγωγές ενέργειας, όποτε λογικά θα επιλέξει κάποιο από τα παραπάνω μοντέλα τα οποία την καθιστούν μέλος της ευρωπαϊκής ενεργειακής ένωσης. Όσον αφορά την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια ένα ενδεχόμενο Brexit δεν θα επηρεάσει τους υπόλοιπους 27. Τέλος να αναφέρουμε ότι τα τωρινά και μελλοντικά «hot spot» σημεία για την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια είναι:
- ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου (αγωγοί TAP και TANAP)
- Ουκρανία και οι αγωγοί που διαπερνάν από το έδαφος της
- πλωτοί σταθμοί εισαγωγής LNG σε Κροατία και Ελλάδα (Αλεξανδρούπολη)
- αγωγός Nord Stream II
- οι interconnectors αγωγοί φυσικού αερίου ανάμεσα στα κράτη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και
- οι μελλοντικές εισαγωγές φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο
Είναι εμφανές από τα παραπάνω ότι ένα Brexit είναι συνδεδεμένο με την Ε.Ε. όσον αφορά γεωπολιτικά και οικονομικά θέματα και δευτερευόντως τα ενεργειακά.
Γεωπολιτική Παράμετρος και Brexit
Ποιον μπορεί να συμφέρει ένα Brexit, αλλά δεν το φωνάζει δυνατά, αλλά λέει το ακριβώς αντίθετο, είναι από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Τα τελευταία χρόνια οι συσφίξεις σχέσεων πολλών χώρων της Ε.Ε. και κυρίως της Γερμανίας με τη Μόσχα έχει αρχίσει να τροποποιεί την πολιτική του θείου Σαμ όσον αφορά την Ευρώπη, βλέπε Ουκρανία και επιμονή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής για διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας. Ακόμη οποιαδήποτε αναφορά σε νέους ρωσικούς αγωγούς αντιμετωπίζεται από τους υπεύθυνους της Ουάσιγκτον σαν πράξη πολέμου, δες δηλώσεις για αγωγούς Μπουργκάζ - Αλεξανδρούπολη, South Stream και ITGI. Ένα σενάριο πολύ πιθανό με ορίζοντα 5 - 10 χρόνων που θα μπορούσε να ξεκινήσει με ένα Brexit είτε μέσω πίεσης αυτού του γεγονότος είναι η διάλυση της Ε.Ε. και ειδικά της Ευρωζώνης. Αυτές οι δύο γεωπολιτικές αλλαγές θα έφερναν στο προσκήνιο το ΝΑΤΟ και τη χρησιμότητα του σαν τον μόνο διεθνή οργανισμό που μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια στην Ευρώπη. Σε αυτό το γεωπολιτικό σενάριο θα προσθέσουμε και 3 ακόμη παραμέτρους:
- Μια πιθανή παγκόσμια κρίση χρεών μετά από ενδεχόμενη μελλοντική αύξηση των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες είτε από το σκάσιμο μεγάλων οικονομικών φουσκών σε πολλές χώρες ταυτόχρονα (Κίνα, Νότιο Κορέα, Δανία, Ολλανδία και τα λοιπά).
- Ο μέγιστος γεωπολιτικός στόχος των θαλασσινών δυνάμεων (των ΗΠΑ κυρίως και δευτερευόντως της Μ. Βρετανίας) είναι να μην υπάρξει ποτέ σύζευξη των δυνάμεων στην Ευρασία (είτε Ρωσία με Κίνα και Ιράν, είτε Ε.Ε. με Ρωσία).
- Οι ΗΠΑ έχουν φροντίσει για τη μελλοντική τους ενεργειακή τροφοδοσία (σχιστολιθικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο, Καναδάς, Μεξικό και Βενεζουέλα). Αντίθετα η Ε.Ε. βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη Ρωσία και στη Μέση Ανατολή για εισαγωγές σε φυσικό αέριο και πετρέλαιο).
Διάλυση της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης θα είχε τα παρακάτω οφέλη για τον θείο Σαμ:
- Διάλυση του ευρώ και εδραίωση του δολαρίου σαν παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.
- Ευκολότερη χειραγώγηση των Ευρωπαϊκών κρατών.
- Μόνο το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ μπορούν να εγγυηθούν την ενότητα και την ασφάλεια στην Ευρώπη, όπως έγινε μετά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
- Μετά την υπογραφή και της συμφωνίας TTIP μεταξύ Ε.Ε. και ΗΠΑ, ο θείος Σαμ θα μπορούσε είτε να συγκεντρώσει στις ΗΠΑ την αφρόκρεμα των ευρωπαϊκών εταιρειών, επιστημόνων και φυσικά τις καταθέσεις του, είτε μέσω επιθετικών εξαγορών οι μεγάλες εταιρείες των ΗΠΑ να εδραιωθούν στην Ευρώπη για τις επόμενες δεκαετίες.
Το τελικό σενάριο θα είχε σαν στόχο μελλοντικά και το μόνο βαρίδι για τον θείο Σαμ που είναι το κρατικό χρέος των ΗΠΑ, το οποίο μέσα σε ένα τέτοιο παγκόσμιο χάος είτε να κουρευτεί, είτε να πληθωριστεί μέσω του κοψίματος χρήματος. Τέλος να αναφέρουμε ότι δεν θα μπούμε σε περαιτέρω λεπτομέρειες, αλλά να επισημάνουμε ότι η χώρα μας θεωρείται θαλασσινή δύναμή και ένα τέτοιο σενάριο να πρόσφερε τεράστιες ευκαιρίες για τη χώρα μας, αν υπάρξει σωστός σχεδιασμός.
«Καμιά φορά σε συμφέρει να διαλύσεις τους συμμάχους σου για να εξασφαλίσεις την απόλυτη κυριαρχία σου επί του πλανήτη μας για αυτόν τον αιώνα.»
Συμπέρασμα
Ίσως πίσω από ένα δημοψήφισμα κρύβονται περισσότερα από τι κάποιος νομίζει. Καλώς ήρθατε στο παγκόσμιο χωριό μας.
* Ο κ. Αθανάσιος Πίτατζης είναι Μηχανικός Παραγωγής και Διοίκησης με Μεταπτυχιακό στην Τεχνολογία Φυσικού Αερίου και Πετρελαίου, Μέλος του Greek Energy Forum. Το Greek Energy Forum είναι σύνδεσμος Ελλήνων και Κυπρίων επαγγελματιών στο χώρο της ενέργειας.
