Του Νίκου Μελέτη
Με ισχυρό επιχείρημα, όχι μόνο την κακοποίηση της γεωγραφίας που συνιστά ο χάρτης που δημοσιοποίησε την Δευτέρα η Άγκυρα και ήδη δημιουργεί νέα εστία σοβαρών εντάσεων στην ευαίσθητη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και τις αποσταθεροποιητικές συνέπειες για την ειρηνευτική διαδικασία στην Λιβύη, η Αθήνα θα επιχειρήσει να πείσει εταίρους και συμμάχους για την ανάγκη αποδοκιμασίας και ακύρωσης του Μνημονίου που υπέγραψε ο Τ. Ερντογαν με τον Φ.Σαράζ.
Ένα Μνημόνιο που εκτός των άλλων υπονομεύει και κάθε προσπάθεια αναθέρμανσης των διερευνητικών επαφών που ίσως είχαν στο σχεδιασμό τους οι δυο κυβερνήσεις πριν το επεισόδιο του Μνημονίου με την Λιβύη.
Λίγες ώρες πριν από την κρίσιμη συνάντηση του Κ. Μητσοτάκη με τον τούρκο πρόεδρο αλλά και πριν έχει την ευκαιρία ο Έλληνας πρωθυπουργός να συναντηθεί με τον Ντ. Τραμπ στο πλαίσιο του γεύματος με την συμμετοχή και των ηγετών της Εσθονίας, Λετονίας, Πολωνίας, Ρουμανίας, Λιθουανίας Βουλγαρίας και Βρετανίας, η δήλωση του εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που χαρακτήρισε προκλητική και αχρείαστη την ανακοίνωση υπογραφής του Μνημονίου, αλλά και εντάσεις που έχει προκαλέσει στο εσωτερικό της Λιβύης είναι ένα πρόσθετο επιχείρημα στήριξης των ελληνικών θέσεων.
Ήδη ο εκπρόσωπος του ΟΗΕ για την ειρηνευτική διαδικασία στην Λιβύη Χασαν Σαλαμέ δήλωσε ότι η ένταση που έχει προκαλέσει στο εσωτερικό της Λιβύης η υπογραφή των δυο Μνημονίων με την Τουρκία υπονομεύουν την συνάντηση της 10ης Δεκεμβρίου στο Βερολίνο η οποία είχε προγραμματισθεί για να ανοίξει τον δρόμο για την Διάσκεψη του Βερολίνου για την Λιβύη τον Ιανουάριο του 2020.
Μια τέτοια εξέλιξη θα αποτελέσει σοβαρό πισωγύρισμα των προσπαθειών για επίλυση της κρίσης, αφήνοντας την Λιβύη, μια επικίνδυνη «μαύρη τρύπα» στην Αφρική, μόνιμη πηγή αστάθειας, προσφέροντας καταφύγιο σε τζιχαντιστές και «πύλες εξόδου» των μεταναστών της Κεντρικής Αφρικής προς την Ευρώπη. Και σε ό,τι αφορά στο ΝΑΤΟ θα πρέπει να επισημανθεί και ο ρόλος που πλέον διεκδικεί με αξιώσεις η Ρωσία, στην Λιβύη.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην δήλωση του πήρε ξεκάθαρη θέση:
«Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν παίρνουν γενικά θέση στις διαφωνίες για τα θαλάσσια σύνορα άλλων κρατών, καλούμε όλες τις πλευρές να απέχουν από ενέργειες που ενέχουν τον κίνδυνο να αυξήσουν τις εντάσεις στην ανατολική Μεσόγειο σε μια ευαίσθητη χρονικά στιγμή. Αυτές οι εξελίξεις δείχνουν τον κίνδυνο η σύγκρουση στη Λιβύη να λάβει ευρύτερες περιφερειακές διαστάσεις και την επείγουσα ανάγκη να εργαστούν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη μέσω διαπραγματεύσεων για την επίτευξη μιας λύσης. Ειδικότερα, η ανακοίνωση ενός υπογεγραμμένου μνημονίου κατανόησης για την οριοθέτηση μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης Εθνικής Συμφιλίωσης της Λιβύης (GNA) έχει προκαλέσει εντάσεις στην περιοχή, δεν είναι χρήσιμη και είναι προκλητική».
Βεβαίως την ίδια ώρα στο Λονδίνο ο κ.Τραμπ για μια ακόμη φορά έπλεκε το εγκώμιο του τούρκου προέδρου και της Τουρκίας ως Συμμάχου χώρας επιβεβαιώνοντας την ανησυχία που υπάρχει, ότι άλλα συζητούνται και συμφωνούνται με την γραφειοκρατία του Στειτ Ντιπάρτμεντ και του Πενταγώνου και άλλα τελικά αποφασίζει ο κ.Τραμπ. Και αυτό πλέον τείνει να αποτελέσει τον κανόνα σε ότι αφορά τις σχέσεις των ΗΠΑ με τον Τ.Ερντογάν.
Η συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς ο τούρκος ηγέτης δεν έχει δείξει φυσικά καμιά διάθεση να μαλακώσει την ρητορική του ή πολύ περισσότερο να αποσύρει και να παγώσει το Μνημόνιο που υπέγραψε με τον Φ. Σαραζ. Όπως όλα δείχνουν η Τουρκία ,πριν ακόμη τεθούν ζητήματα ακυρότητας στην Λιβύη λόγω μη εξουσιοδότησης του κ.Σαραζ να υπογράψει από μόνος του τέτοιες συμφωνίες, θα προωθήσει στην Εθνοσυνέλευση το Μνημόνιο αυτό προκειμένου να αποκτήσει όπως θεωρεί και θεσμικό περίβλημα ώστε να κατατεθεί στον ΟΗΕ.
Επομένως η συζήτηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον τούρκο πρόεδρο είναι εκ των πραγμάτων υπονομευμένη καθώς ούτε συζήτηση για την «θετική ατζέντα» μπορεί να γίνει αγνοώντας την μείζονα πρόκληση αμφισβήτησης της ελληνικής υφαλοκρηπίδας ,ούτε μπορεί να υπάρξει η εύκολη διέξοδος της επανάληψης των διερευνητικών επαφών, οι οποίες με την τελευταία εξέλιξη και εφόσον μάλιστα το Μνημόνιο κατατεθεί στον ΟΗΕ, θα στερούνται περιεχομένου.
Γιατί μετά από 18 χρόνια διερευνητικών επαφών που «κόλλαγαν» είτε στις «γκρίζες ζώνες» είτε στην απαίτηση για μειωμένη επήρεια νησιών και διαμόρφωση του εύρους των ελληνικών χωρικών υδάτων κατόπιν έγκρισης της Τουρκίας, τώρα θα πρέπει να προστεθεί στην συζήτηση το τετελεσμένο που επιδιώκει η Τουρκία.
Και καθώς η Ελλάδα παγίως υποστηρίζει ότι οι Διερευνητικές επαφές για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας αφορούν ολο το μήκος των θαλασσίων συνόρων από την εκβολή του Έβρου μέχρι το Καστελόριζο, η Τουρκία θέλοντας να αποκόψει την διαπραγμάτευση σε Μεσόγειο και Αιγαίο, πλέον και με το Μνημόνιο που υπέγραψε με την Λιβύη επιχειρεί ακριβώς αυτόν τον διαχωρισμό που είναι μη αποδεκτός από την Αθήνα και δεν πρέπει να αποτελέσει ούτε καν αφετηρία συζήτησης.
Η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να περιμένει ότι σε μια συνολική οριοθέτηση ακόμη και αν το Δ.Δ της Χάγης υιοθετήσει στην περίπτωση του Καστελόριζου την Αρχή της Αναλογικότητας δίνοντας περιορισμένη επήρεια σε θαλάσσιες ζώνες ,αυτό θα αντισταθμιστεί στο τόξο Ρόδου, Καρπάθου, Κάσου, Κρήτης αλλά και στο Αιγαίο που η γεωγραφία ευνοεί την Ελλάδα.
Η επανάληψη των διερευνητικών επαφών θα είχε περιεχόμενο μόνο εφόσον αφορά όλη την υφαλοκρηπίδα μεταξύ των δυο χωρών και για να γίνει αυτό προϋπόθεση είναι να «σβηστεί» το συγκεκριμένο Μνημόνιο.
