(Φωτ. Ένας στρατιώτης του ΟΗΕ περιπολεί στην «ουδέτερη ζώνη», στη Λευκωσία. Photo by Andrew Caballero-Reynolds/Getty Images/Ideal Image).
Του Γιάννου Κ. Ιωάννου
Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη εισαγωγή. Η διαδικασία διαπραγματεύσεων προχωρεί (ναι υπάρχουν δυσκολίες και δεν μπορεί κανείς να εγγυηθεί θετικό αποτέλεσμα), αλλά το σενάριο στο οποίο όλο και περισσότεροι ποντάρουν, είναι πως θα έχουμε τελικό, συμφωνημένο (σε αντίθεση με το 2004) σχέδιο εντός του έτους και διπλό δημοψήφισμα στο πρώτο τρίμηνο του 2017. Οι ενδείξεις για όσα έχουν συμφωνηθεί, προβάλλουν ένα σχέδιο καλύτερο από το απορριφθέν σχέδιο Ανάν. Μένει να δούμε τι θα γίνει και στο εδαφικό.
Ενώ όμως συμβαίνουν αυτά σε επίπεδο ηγεσιών των δυο κοινοτήτων, συμβαίνουν άλλα τόσα σε επίπεδο κομμάτων και δυστυχώς πολύ λιγότερα στην κοινωνία των πολιτών – όπου το κλίμα είναι πολύ διαφορετικό από το 2004. Και όταν λέμε «κομμάτων» εννοούμε βασικά τα κόμματα του λεγόμενου κέντρου, το εθνικιστικό/λυσοφοβικό δηλαδή κομμάτι του ελληνοκυπριακού πολιτικού φάσματος. Τα μεγάλα κόμματα, που εκπροσωπούν και την πλειοψηφία των ψηφοφόρων και που στηρίζουν την προσπάθεια λύσης, μένουν δυστυχώς στο ρόλο του παρατηρητή με πολύ λίγες παρεμβάσεις.
Το αποτέλεσμα είναι ετεροβαρές. Τα 6 εθνικιστικά κόμματα έχουν 6 φορές το λόγο, και μάλιστα *επιδιώκουν* να έχουν έξι φορές το λόγο (και είναι δικαίωμα τους), ενώ τα δυο κόμματα όχι μόνο δεν τον διεκδικούν πάντα, αλλά δεν έχουν καν περισσότερο βάρος στο χρόνο που τους δίνεται ως μεγαλύτερα κόμματα.
Ακούμε λοιπόν ή βλέπουμε κάθε μέρα 6 εκπροσώπους να μας διαβάζουν παραμύθια, να διηγούνται τρελά, φανταστικά σενάρια, φόβους τραβηγμένους από τα μαλλιά, αλλά και ψέματα, πολλά ψέματα για την τρέχουσα διαπραγματευτική διαδικασία. Και όπως είναι γνωστό, όσο περισσότερο επαναλάβεις ένα ψέμα, τόσο περισσότερο θα κολλήσει.
Και η προσωπική μου εμπειρία είναι πως τα ψέματα έχουν κολλήσει πολύ και σε πολλούς. Ενώ είναι τόσο εύκολο να εκτεθούν ως αυτό που είναι: ψέματα.
Ψέμα νούμερο ένα: με λύση ΔΔΟ, η Κύπρος τουρκοποιείται. Η αλήθεια: με λύση ΔΔΟ, η Τουρκία γίνεται τρίτη χώρα. Καλό είναι φυσικά να δούμε πρώτα την άβολη λεπτομέρεια πως όσοι έχουν αυτή την ανησυχία, δεν φαίνεται να ανησυχούν ποσώς για το γεγονός πως η βόρεια Κύπρος *ήδη* κατέχεται και θα αφεθεί πλήρως στην μοίρα της τουρκοποίησης *χωρίς* λύση. Μετά τη λύση ΔΔΟ λοιπόν, η Τουρκία αποχωρεί, γίνεται «τρίτη» χώρα σε σχέση με την Κύπρο, θα έχει δηλαδή την ίδια σχέση που έχει με όλες τις άλλες χώρες της ΕΕ. Δεν υπάρχει τρόπος να λειτουργήσει αυτή η σχέση αλλιώς, συνεπώς καλό είναι να αντιληφθούν όσοι χρησιμοποιούν το επιχείρημα της δήθεν «τουρκοποίησης» πως αυτό καθίσταται άκυρο εκ των πραγμάτων. (Άχρηστη λεπτομέρεια: ακόμη και στο καταραμένο σχέδιο Ανάν, υπήρχε γραπτή σαφής αναφορά για το θέμα: ακόμη και τότε, η Τουρκία καθοριζόταν ως «τρίτη» χώρα).
Ψέμα νούμερο δυο: με λύση ΔΔΟ νομιμοποιείται η κατοχή μέρους της Κύπρου. Η αλήθεια: με λύση ΔΔΟ, θα έχουμε πλήρη απελευθέρωση. Κάποιοι μένουν στα τραγούδια. Και νομίζουν πως το βουνό θα τους ανασηκώσει και θα καθαρίσουμε. Κάποιοι είναι πιο παραγωγικοί, και πιο τολμηροί και πιο αγωνιστές (δεν λέω πατριώτες, γιατί θα θυμώσετε). Αυτό που έχει σημασία είναι πως με τη ΔΔΟ το *σύνολο* των εδαφών της Κύπρου απελευθερώνονται και η κατοχή τερματίζεται παντού. Αυτό που συζητάμε είναι αν *μετά* την αποχώρηση, ο Κυπραίος «μουχτάρης» θα ονομάζεται Γιάννος ή Αχμέτ. Και αυτό – επίσης-, δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Εννοείται, πως έχουν σημασία και τα ποσοστά εδαφών που θα ελέγχει ο κάθε «μουχτάρης», εννοείται φυσικά πως είναι άλλο θέμα το πιο δύσκολο περιουσιακό, αλλά όταν καταλήξουμε σε τελική συμφωνία, αυτό θα είναι το αποτέλεσμα: η πλήρης απόδοση των κατεχομένων από την Τουρκία εδαφών στην ΚΔ. Τα σύνορα μας ήταν και θα συνεχίσουν να βρίσκονται στην Κερύνεια (όχι στο μέσο της οδού Λήδρας).
Ψέμα νούμερο τρία: με λύση ΔΔΟ η Τουρκία θα συνεχίσει να μας ελέγχει μέσω του όποιου συστήματος ασφαλείας συμφωνηθεί. Η αλήθεια: Εγγυήσεις ισχύουν τώρα. Φυσικά και δεν θέλουμε εγγυήσεις! Φυσικά και είναι αχρείαστα βαρίδια του παρελθόντος οι εγγυήσεις. Δεν ξέρω τι θα καταφέρουμε στο τέλος αφού δεν καταλήξαμε ακόμη, αλλά καλό είναι να θυμόμαστε όλοι: χωρίς λύση, παραμένουν οι εγγυήσεις του 1960 που βρίσκονται ακόμη και τώρα σε πλήρη ισχύ, και αφορούν ολόκληρο το νησί από Καρπασία μέχρι Ακάμα. Την ώρα που θα αποφασίζουμε λοιπόν το μεγάλο ΝΑΙ ή το μεγάλο ΟΧΙ ας συγκρίνουμε αυτό το υπαρκτό δεδομένο με την όποια νέα συνολική πρόταση θα έχουμε μπροστά μας.
Ψέμα νούμερο τέσσερα: με λύση ΔΔΟ οι ΤΚ αποκτούν «υπερβολικά» δικαιώματα. Η αλήθεια: Το σύνταγμα της ΚΔ βρίσκεται εν ισχύι και εξ εκείνου προκύπτουν τα δικαιώματα των ΤΚ – συν φυσικά τα 50 χρόνια ιστορίας που έχουν παρέλθει. Το σύνταγμα είναι η κατοχυρωμένη ταυτότητα με την οποία εισήλθαμε στην ΕΕ, είναι εκείνο το κείμενο που καθορίζει τη χώρα στην οποία ζούμε, είναι επίσης εκείνο το κείμενο που οχυρώνει το δικαίωμα μας στο να κρατούμε το κοτσάνι της ΚΔ από το 1964. Και είναι ακριβώς αυτό το σύνταγμα που από τότε δεν δουλεύει σωστά. Η ΚΔ είναι η μόνη χώρα στον κόσμο που λειτουργεί στο πλαίσιο του λεγόμενου «δικαίου της ανάγκης» – όχι για λίγο δικαιολογημένο χρόνο, αλλά για 5+ δεκαετίες. Ζούμε σε ένα μη – φυσιολογικό κράτος που προσπαθεί να ξεπεράσει αυτό και τα άλλα του προβλήματα μέσω των διαπραγματεύσεων.
Ψέμα νούμερο πέντε: το Κυπριακό είναι θέμα εισβολής κατοχής. Η αλήθεια: Οι συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού, θυμίζω, ξεκίνησαν μόλις το ….1968. Αυτό να το θυμάστε την επόμενη φορά που θα πέσει το σύνθημα «Το Κυπριακό είναι θέμα εισβολής και κατοχής». Λάθος. Το Κυπριακό είναι *και* θέμα εισβολής και κατοχής.
Ψέμα νούμερο έξι: η λύση ΔΔΟ είναι αντίθετη με αρχές με τον ΟΗΕ κλπ. Η αλήθεια: Μια και ασχολούμαστε με ιστορία, καλό είναι να θυμόμαστε πως ο ΟΗΕ βρίσκεται στο νησί από το 1964. Ε, ναι, έχετε δίκιο, δεν είχαν έρθει εδώ για διακοπές. Ήρθαν εδώ γιατί το κράτος είχε καταρρεύσει, το σύνταγμα δεν λειτουργούσε υπήρχαν σκοτωμένοι, εκτοπισμένοι, αγνοούμενοι και έπρεπε να μπει μια τάξη. Η ΚΔ που γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή *δεν* είναι η «κανονική» ή «φυσιολογική» . Η μη λύση δεν συνεπάγεται κανονικότητα. Αυτά τα ζητήματα για τα οποία είχε έρθει ο ΟΗΕ στο νησί το 1964 παραμένουν σε εκκρεμότητα (συν πολλά άλλα που ακολούθησαν φυσικά).
Ψέμα νούμερο εφτά: Θα μας φάνε τις δουλειές μας οι Τούρκοι και οι μεγάλες τους εταιρείες μετά τη λύση λένε πάλι κάποιοι. Φυσικά, ακόμη και στην όποια λύση προτείνουν οι «πατριώτες» μας, πάλι θα υπάρχει η μετά τη λύση σχέση με την Τουρκία, δεν θα ταράξει το νησί από τη θέση του και ναι, για άλλη μια φορά δεν γίνεται αλλιώς. Και ναι, οι οικονομικές και άλλες σχέσεις με μια μεγάλη χώρα δίνουν και ευκαιρίες έχουν όμως πράγματι και κινδύνους. Να θυμάστε όμως κάτι: όσο η Τουρκία βρίσκεται εκτός ΕΕ, θα έχουμε εμείς να κερδίσουμε από εκείνη, ως η πιο κοντινή της χώρα της ΕΕ. Θα μας αξιοποιεί όπως όλες οι άλλες χώρες εκτός ΕΕ έχουν σχέση με την Κύπρο. Όλοι γνωρίζουμε ακόμη τις ενέσεις που ήδη παίρνει η Ελλάδα από Τούρκους τουρίστες, αλλά υπάρχει ακόμη κάτι: τα τούρκικα προϊόντα θα υπόκεινται σε ΦΠΑ στην εισαγωγή τους στην Κύπρο, όπως συμβαίνει με όλες τις τρίτες χώρες. Το εμπόριο θα είναι φυσικά νόμιμο και θεμιτό, αλλά θα υπόκειται στους κανονισμούς της ΕΕ και θα είναι έτσι λιγότερο ανταγωνιστικό σε σχέση με την ΕΕ.
Ψέμα νούμερο οκτώ: Διαλύεται η ΚΔ λένε πάλι. Αυτό το προσβλητικό επιχείρημα θεωρεί πως λίγο πολύ όσοι επιθυμούμε τη λύση είμαστε είτε βλάκες είτε προδότες. Ε, ούτε το ένα συμβαίνει, ούτε το άλλο. Άστε που ένα σχέδιο λύσης που προβλέπει τη διάλυση της ΚΔ δεν υπάρχει η παραμικρή περίπτωση να περάσει από δημοψήφισμα. Εδώ, δεν περνά ούτε από εμένα. Η υφιστάμενη ΚΔ θα μεταλλαχθεί σε μια διοικητική δομή που θα έχει τρία μέρη: το ομοσπονδιακό, με τις όποιες εξουσίες και αρμοδιότητες, και τις δύο συνιστώσες πολιτείες. Ναι, φυσικά και θα υπάρχουν δομές της ΤΔΒΚ που θα ενταχθούν μετά τη λύση στα όργανα της ΚΔ, αλλά δεν βλέπω εδώ κάτι μεμπτό. Στην πραγματικότητα δεν συμφέρει σε *κανένα* η διάλυση της ΚΔ εκτός φυσικά και αν δεν καταλήξουμε. Ούτε καν στην Τουρκία – η προδιαγραφόμενη λύση θα είναι ένα καθεστώς win – win –win – win – win situation. Βάλτε εσείς τα ονόματα που λείπουν.
Ψέμα νούμερο εννιά: οι έποικοι που θα μείνουν θα λειτουργούν πάντα υπέρ της Τουρκίας και θα δημιουργούν προβλήματα. Χμμμ, όσοι και να είναι τελικά οι έποικοι που θα μείνουν, είναι κυρίως πλάσματα που βρίσκονται εδώ για πολλά χρόνια, ίσως και δεκαετίες. Οι πρώτοι, έχουν ήδη «κυπριοποιηθεί», εκείνοι των τελευταίων 20 χρόνων είναι πιο δύσκολοι, πολλοί από αυτούς ζουν σε απομακρυσμένα χωρά και λίγες συνήθειες άλλαξαν από τον καιρό που μεταφέρθηκαν εδώ. Το θέμα είναι πως με λύση γίνονται ξαφνικά *όλοι* Ευρωπαίοι. Θα μπορούν να ταξιδεύουν παντού χωρίς βίζα, θα μπορούν να πάνε στον ξάδελφο στη Γερμανία, τα κοπελλούθκια να σπουδάζουν στη Γαλλία ή την Ολλανδία, θεωρώ πως θα έχουν κάθε *συμφέρον* να προστατεύσουν το κράτος στο οποίο θα ζουν, θα στηρίζουν την ΚΔ θα στηρίζουν την ΕΕ. Νομίζω δεν χρειάζεται μεγάλη ανάλυση για να δούμε τι θα προτιμούν οι ίδιοι, οι τουρκοκύπριοι.
Και ένα σύνθημα. Είστε ηττοπαθείς, είστε ενδοτικοί, δεν το πολεμάτε μας λένε. Θα μας γελάσουν, θα μας πιέσουν, άλλα θα μα δείξουν άλλα θα μας μπήξουν, πως είναι δυνατόν να εμπιστευτούμε τους Τούρκους, δεν τηρούν ποτέ τις συμφωνίες οι Τούρκοι. Το τελευταίο φυσικά είναι ένα πολύ βολικό ψέμα, τα άλλα είναι υπαρκτοί κίνδυνοι. Που ισχύουν κάθε φορά που κάποιος πάει να διαπραγματευτεί κάτι. Όλοι αγωνίζονται για το συμφέρον τους, με όλα τα μέσα που κατέχουν. Αυτό, είναι θεμιτό, και είναι και το πιο φυσικό. Το ίδιο θα κάνουμε και εμείς και έχουμε καλές πιθανότητες να το πετύχουμε. Η βολική συνταγή του να μην κάνουμε τίποτα, να μην αλλάξουμε τίποτα είναι η αγία γραφή των συντηρητικών, η στασιμότητα η μοιρολατρία και η απόρριψη των πάντων είναι αυτό που χαρακτηρίζει τα ηττημένα μυαλά όπως θάλεγε και ο παλιόφιλος ο Λάζαρος.
Δεν αμφιβάλλω πως υπάρχουν και άλλες ερμηνείες των ανωτέρω, δεν αποκλείω τον αντίλογο. Η αλήθεια όμως είναι πως στις ατέλειωτες συζητήσεις που κάνω κατά καιρούς, διαπιστώνω πως πράγματα που θα έπρεπε να ήταν αυτονόητα, δεν είναι. Ούτε για τους αγωνιστές της λύσης, ούτε για τους ηττοπαθείς της μη λύσης.
Γι' αυτό, μοιραστείτε, διαδώστε, κυκλοφορείστε αυτό το κείμενο. Καλό θα κάνει, ό,τι και να γίνει στο τέλος. Να επαναλάβω, πως ούτε προδότες είμαστε ούτε παλαβοί και για αυτό ακριβώς το λόγο κανείς μας δε δέχεται «λύση ότι νάναι». Όταν θα έρθει η ώρα να ψηφίσουμε όμως, να γνωρίζουμε γεγονότα, όχι συνθήματα.
