Το Κογκρέσο δια στόματος του γερουσιαστή Μπομπ Μενέντεζ στέλνει στην Τουρκία για μια ακόμη φορά ένα πολύ σαφές μήνυμα. Έτσι όπως συμπεριφέρεται, με τον τρόπο με τον οποίο απειλεί την Ελλάδα, μια χώρα σύμμαχο στο ΝΑΤΟ, είναι δύσκολο αν όχι αδύνατο να συναινέσει στην αγορά και αναβάθμιση των F-16.
Η γλώσσα του Μπομπ Μενέντεζ από το βήμα της Γερουσίας ήταν ασυνήθιστα σκληρή και απροκάλυπτη γλώσσα για Αμερικανό αξιωματούχο και εκτιμώ πως το επόμενο διάστημα είναι αποφασισμένος να μπλοκάρει κάθε ενίσχυση της τουρκικής αεροπορίας. Για να αλλάξει αυτή η κατάσταση υπέρ της Τουρκίας θα πρέπει η Άγκυρα να συμμορφωθεί. Δεν αναμένεται όμως να συμβεί κάτι τέτοιο μέχρι τις τουρκικές εκλογές.
Ο Μενέντεζ δεν πρόκειται να κάνει ένα τέτοιο δώρο στον Ερντογάν, αφού μια υποχώρηση του θα εκλαμβάνονταν στην Τουρκία ως νίκη του καθεστώτος.
Η πλειοψηφία που ελέγχει την επιτροπή Εξωτερικών και Άμυνας στην αμερικανική Γερουσία είναι αποφασισμένη να περιμένει την επόμενη μέρα και να δει ποιος θα κρατά για τα επόμενα χρόνια το τιμόνι στην γείτονα. Ποια θα είναι η αντίδραση της Άγκυρας στην επίθεση Μενέντεζ και στο διαφαινόμενο αδιέξοδο με τα F-16 μεχρι τις κάλπες;
Η τουρκική ηγεσία βρίσκεται επί της ουσίας – όχι επικοινωνιακά- σε δύσκολη θέση, καθώς γνωρίζει ότι δεν θα ήταν σοφή κίνηση να επιτεθεί κατά μέτωπο στις ΗΠΑ, παρά την απορριπτική προς αυτήν και αδιάλλακτη στάση του Αμερικανού γερουσιαστή.
Καλείται να ισορροπήσει από τη μια πλευρά ανάμεσα στην ανάγκη να διατηρηθεί η διαδικασία που «τρέχει» σε τεχνικό και υπηρεσιακό επίπεδο για τα F16 και από την άλλη στην προσπάθεια να φανεί ισχυρή και αλώβητη απέναντι στα τελεσίγραφα Μενέντεζ.
Κατά πάσα πιθανότητα τις επόμενες εβδομάδες θα ζήσουμε μια επανάληψη της επιθετικής ρητορικής που θα στοχοποιεί τον γερουσιαστή ως εχθρό της Τουρκίας, σε συνδυασμό με την προειδοποίηση ότι η Άγκυρα έχει εναλλακτικές λύσεις για την ενίσχυση της αεροπορίας της, και με κινήσεις επιτάχυνσης της ενίσχυσης και αναβάθμισης της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας.
Οι χθεσινές ανακοινώσεις της Επιτροπής Αμυντικής Βιομηχανίας που συνεδρίασε υπό τον Ταγίπ Ερντογάν, για νέα εξοπλιστικά προγράμματα και μαζική παραγωγή των πυραύλων Tayfun, δεν ήταν τυχαίες. Ο τούρκος πρόεδρος χρησιμοποιεί όλη αυτή την κατάσταση για να διακηρύξει ότι αποτελεί μονόδρομο η ανεξαρτησία και αυτονομία της χώρας από τους όποιους περιορισμούς και εκβιασμούς της Δύσης.
Εδώ ένα ερώτημα θα μπορούσε να είναι κατά πόσο η αμερικανική διοίκηση βρίσκεται σε κάποιου είδους παζάρι με την κυβέρνηση Ερντογάν, το οποίο και θα μπορούσε να επηρεάσει τις εξελίξεις γύρω από τα F-16. Δεν διαφαίνεται να συμβαίνει κάτι τέτοιο, τουλάχιστον στο προσκήνιο.
Απλώς η αμερικανική πλευρά δείχνει να υιοθετεί τελευταίως μια πιο προσεκτική γλώσσα απέναντι στην Άγκυρα, καθώς επιχειρεί να τη συγκρατήσει και να αποτρέψει μια μεγάλης κλίμακας επέμβαση στην Β.Συρία.
Από εκεί και πέρα δεν θα απέκλεια μια ακόμη μεγαλύτερη ένταση στα ελληνοτουρκικά, έτσι ώστε να σταλεί και ένα μήνυμα στην Ουάσινγκτον ότι η Άγκυρα δεν εκβιάζεται.
Αυτό ωστόσο θα αποτελούσε δίκοπο μαχαίρι, καθώς μια τέτοια αντίδραση θα δικαίωνε αυτόματα τον Μενέντεζ και θα του έλυνε τα χέρια ώστε να συνεχίσει να προωθεί την συγκεκριμένη ατζέντα στην αμερικανική Γερουσία, τουλάχιστον μέχρι τις τουρκικές εκλογές.
Ενδιαφέρον επίσης είναι ότι τις τελευταίες ημέρες υπάρχει ξανά σε εξέλιξη η προσπάθεια να αποκατασταθεί μια ελάχιστη επικοινωνία μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας, σε υψηλό επίπεδο, δηλαδή μέσω των επικεφαλής των γραφείων Μητσοτάκη και Ερντογάν.
Κάτι παρόμοιο είχε επιχειρηθεί και στο παρελθόν, συνέβη και τον Μάρτιο του 2022 πριν τη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν στο Βόσπορο, ωστόσο τα πάντα εξαρτώνται από το κατά πόσο η Τουρκία είναι διατεθειμένη να εγκαταλείψει την πολύ επιθετική ρητορική, ιδιαίτερα όσον αφορά την αποστρατικοποίηση και κυριαρχία των ελληνικών νησιών.
* Ο Κώστας Υφαντής είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Διευθυντής του ΙΔΙΣ, Πάντειο Πανεπιστήμιο
