Του Νίκου Μελέτη
Σοβαρός προβληματισμός υπάρχει στις ΗΠΑ για την τροπή που παίρνουν οι σχέσεις με την Τουρκιά καθώς εδραιώνεται η αντίληψη ότι δεν είναι συγκυριακό το φαινόμενο της έντασης αλλά συνδέεται με την γενικότερη πολιτική προσέγγιση του Ερντογάν, στην διεκδίκηση εκ μέρους της Τουρκίας περιφερειακού ρόλου και ηγέτιδας δύναμης του μουσουλμανικού κόσμου. Μια προσέγγιση η οποία θέτει όμως σε κίνδυνο στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ αλλά και την αποτελεσματικότητα των στρατηγικών παρεμβάσεων της στην Μέση Ανατολή, καθώς όλο και πιο συχνά όχι μόνο η κυβέρνηση αλλά και η αντιπολίτευση επιχειρούν να βάλουν στο παζάρι και την βάση του Ιντσιρλίκ.
Τελευταίο περιστατικό, η δήλωση του κ. Τσαβούσογλου που με αφορμή την υπόθεση των F-35, δήλωσε ότι εάν οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις οδηγηθούν σε ρήξη τότε θα περιορισθεί η πρόσβαση στην βάση του Ιντσιρλίκ.
Οι αμερικανικές δυνάμεις πάντως δεν δείχνουν διατεθειμένες να υποκύψουν στον εκβιασμό της Τουρκίας. Το τελευταίο διάστημα υιοθετούν όλο και περισσότερο μια διαφορετική τακτική πραγματοποιώντας πλήγματα εναντίον στόχων της Συρίας είτε από πολεμικά σκάφη στην Ανατολική Μεσόγειο είτε με βομβαρδιστικά από τα αεροπλανοφόρα που εντάσσονται στον 6ο Στόλο, θέλοντας έτσι να στείλουν μήνυμα ότι η βάση Ιντσιρλίκ είναι σημαντική αλλά «ουδείς αναντικατάστατος»!
Για τις επιθέσεις εναντίον στόχων στο συριακό έδαφος από τις 3 Μαρτίου άρχισε να χρησιμοποιείται ως ορμητήριο το αεροπλανοφόρο USS Harry S. Truman Πριν από αυτό ήταν αεροπλανοφόρο USS George H.W. Bush που είχε ενταχθεί στον 6ο Στόλο και από αυτό ξεκίνησαν τα αεροσκάφη στους βομβαρδισμούς τον Ιούλιο του 2017.
Αυτή η ομάδα κρούσης περιλαμβάνει ακόμη το καταδρομικό USS Normandy και τα αντιτορπιλικά Arleigh Burke, Farragut, Forrest Sherman και Bulkeley αλλα και πολεμικά σκάφη που πλέουν στον Περσικό Κόλπο και πλέον έχει υιοθετηθεί η διευρυμένη χρήση πυραύλων Tomahawk.
Τα παθήματα γίνονται μαθήματα για τις ΗΠΑ που το 2003 σχεδίαζαν να εισβάλουν στο Ιράκ η τουλάχιστον να έχουν αεροσκάφη τους να επιχειρούν στο Ιράκ από το τουρκικό έδαφος, αλλά το τουρκικό κοινοβούλιο αρνήθηκε να δώσει την άδεια.
Αργότερα η Τουρκία έδωσε άδεια υπέρπτησης αλλά προώθησε νέες συμφωνίες με τις ΗΠΑ που έθεταν σε κίνδυνο το αμερικανικό στρατιωτικό προσωπικό, και έθεταν ευθέως ερωτήματα για την αξιοπιστία της Τουρκίας ως Συμμάχου. Και ήδη από τότε υπήρχε η έντονη διαφωνία της Τουρκίας για την συνεργασία των ΗΠΑ με τους Κούρδους του Ιράκ, η οποία έχει εξελιχθεί σε τυφλωμένη οργή μετά την στήριξη που προσφέρει η Ουάσιγκτον στους Κούρδους της Συρίας του YPG.
Στον τελευταίο μαζικό βομβαρδισμό της Συρίας για την «τιμωρία» του καθεστώτος για την χρήση χημικών όπλων, ΗΠΑ και Γαλλία είχαν επιτεθεί με πυραύλους που εκτοξεύθηκαν από πλοία των τριών δυνάμεων.
Τα αντιτορπιλικά USS Monterey και USS Laboon εκτόξευσαν 37 Tomahawk από την Ερυθρά Θάλασσα, το USS Higgins 23 Tomahawk από τον Περσικό Κόλπο και το USS John Warner 6 Tomahawk από την Ανατολική Μεσόγειο, ενώ η γαλλική φρεγάτα Languedoc έπληξε στόχους στην Συρία με 3 πυραύλους SCALP.
Οι Tomahawk ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό όπλο, μπορεί να εκτοξευθεί από σκάφη επιφανείας και υποβρύχια έχει συμβατική κεφαλή 1000 λιμπρών και μπορεί να αναπρογραμματισθεί ενώ έχει ήδη εκτοξευθεί. Το κόστος κάθε πυραύλου Tomahawk είναι 1,4 εκατομμύρια δολάρια εχει βεληνεκές 800-1550 μίλια και μπορεί να αναπτυχθεί σε 140 πολεμικά σκάφη και υποβρύχια των ΗΠΑ.
Με την τακτική αυτή οι τρεις σύμμαχοι δεν χρειάζονται άδειες υπέρπτησης και επίσης δεν εξαρτώνται από τις διαθέσεις της Τουρκίας για να τους προσφέρει βάσεις για Ερευνα και Διάσωση πιλότων που θα βρίσκονταν σε εχθρικό έδαφος στην περίπτωση που θα δέχονταν πλήγμα καποιο αεροσκάφος τους. Ουτε παντως χρησιμοποιήθηκαν αεροσκάφη εναέριου ανεφοδιασμού από εκείνα που σταθμεύουν στο Ιντσιρλικ. Εξαλλου η διευρυμένη χρήση πλεον και στρατηγικών βομβαρδιστικών προσφέρει εναλλακτικές επιλογές έναντι της βάσης του Ιντσιρλικ.
Ένα δίδαγμα από τις πυραυλικές επιθέσεις είναι ότι οι εγκαταστάσεις στην Τουρκία δεν είναι πια τόσο κρίσιμες για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις σε γειτονικές χώρες όταν τόσο οι ΗΠΑ όσο και συμμαχικές χώρες μπορούν να επιδείξουν την στρατιωτική ισχύ τους εξ αποστάσεως.
Κοντινές βάσεις που προσφέρουν λογιστική υποστήριξη έχουν σημασία για μεγάλης έκτασης χερσαίες επιχειρήσεις, αλλά για περιορισμένα κτυπήματα που χρησιμοποιούνται όπλα εξ αποστάσεως που δεν θέτουν σε κίνδυνο πιλότους, διαπιστώνεται ότι οι βάσεις στην Τουρκία δεν είναι και τόσο απαραίτητες.
Εξάλλου υπάρχουν και άλλες επιλογές: Οι ΗΠΑ έχουν εγκαταστάσεις και διευκολύνσεις στο Ιράκ, Κουβέιτ, Κατάρ, Ιορδανία
Το 2003 αμερικανικά αεροσκάφη που επιχείρησαν στο Βόρειο Ιράκ, πέταξαν από αεροδρόμιο της Ρουμανίας…
Τα αμερικανικά ραντάρ που είναι εγκατεστημένα στην νοτιοανατολική Τουρκία, στην βάση της Μαλάτειας θα μπορούν να μεταφερθούν στην Βουλγαρία, ενώ πιο επιχειρησιακή είναι πλέον η βρετανική βάση στο Ακρωτήρι της Κύπρου, ενώ η Λάρισα επιλέχθηκε για την προσωρινή φιλοξενία των αμερικάνικων Drones που σταθμεύουν στην Αφρική. Όλα αυτά δεν είναι οι τέλειες επιλογές αλλά δείχνουν ότι υπάρχουν εναλλακτικές, αν συνεχισθεί η ένταση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις και η Άγκυρα επιλέξει να χρησιμοποιήσει ως όπλο τις στρατιωτικές διευκολύνσεις που προσφέρει στην Ουάσιγκτον.
Incirlik Air Base
Η βάση του Ιντσιρλίκ ελέγχεται από την Τουρκία και έχει δοθεί άδεια για χρήση από της αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις για λόγους που αφορούν το ΝΑΤΟ, βάσει της Συμφωνίας Αμυντικής και Οικονομικής Συνεργασίας μεταξύ των ΗΠΑ και Τουρκίας(1980), αλλά για άλλου είδους χρήσεις απαιτείται η έγκριση άδειας από την τουρκική Εθνοσυνέλευση
Επιτρέπεται επίσης και σε άλλες χώρες μέλη του ΝΑΤΟ να στείλουν δυνάμεις τους στην Βαστ του Ιντσιρλίκ, εφόσον πρόκειται για επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ.
Η Τουρκική Εθνοσυνέλευση αρνήθηκε να χορηγήσει στις ΗΠΑ την άδεια για να σταθμεύσει στρατιωτικού υλικό στο Ιντσιρλίκ πριν την εισβολή στο Ιράκ το 2003, προκαλώντας την πρώτη μεγάλη κρίση στις σχέσεις των δυο χωρών.
Το Ιντσιρλίκ βρίσκεται στα Άδανα σχεδόν 50 χιλιόμετρα από την Μεσόγειο και η απόφαση για την κατασκευή της βάσης, λήφθηκε στην Δεύτερη Διάσκεψη του Καΐρου το 1943, αλλά η κατασκευή της τελικά αναβλήθηκε μέχρι το 1951 λόγω του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Η βάση αυτή έπαιξε σημαντικό ρόλο στην διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου λόγω της εγγύτητας της με την Σοβιετική Ένωση, αλλά είχε σημαντικό ρόλο και για τους Αμερικανούς στρατιώτες στον Λίβανο και το Ισραήλ.
Μέτα το 1975 οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις πέρασαν μια ακόμη κρίση όταν οι ΗΠΑ αποφάσισαν να επιβάλουν εμπάργκο όπλων στην Τουρκία λόγω της εισβολής στην Κύπρο.
Η Τουρκική κυβέρνηση τότε έκλεισε όλες τις στρατιωτικές βάσεις που φιλοξενούσαν αμερικανικά στρατεύματα και μετέφερε τον έλεγχο στον τουρκικό στρατό με την εξαίρεση της βάσης του Ιντσιρλίκ και της αεροπορικής βάσης της Σμύρνης, που παρέμειναν ανοικτές λόγω των συμφωνιών με το ΝΑΤΟ.
Αυτός ήταν και ο λόγος που η Τουρκία πίεσε το 1980 για την συμφωνία αυτή που παραχώρησε όλο τον έλεγχο στο τουρκικό Κράτος.
Ήταν την ίδια περίοδο που η ελληνική κυβέρνηση διαπραγματεύονταν την επιστροφή στο Στρατιωτικού Σκέλος του ΝΑΤΟ, καταβάλλοντας βαρύ τίμημα, κυρίως σε ότι άφορα τους Κανόνες η Δόγμα Λούνς, που εξαιρούσαν την Λήμνο από τους Νατοϊκούς Σχεδιασμούς και άνοιγαν τον δρόμο για την αποδοχή ως γενικής αρχής της μη εμπλοκής του ΝΑΤΟ σε θέματα που υπήρχε διαφωνία μεταξύ των δυο κρατών μελών της Ελλάδας και της Τουρκίας.
