Την προβολή του οράματος ενός πολυπολικού κόσμου στον οποίο η Τουρκία θα έχει κεντρική θέση μεταξύ των τεμνόμενων κύκλων του, σκοπεύει να προωθήσει στη Νέα Υόρκη ο Ταγίπ Ερντογάν. Το όραμά του οδηγεί την Τουρκία ακόμη πιο μακριά από τη Δύση.
Οι τεμνόμενοι κύκλοι θα έχουν κοινό σημείο πλέον όχι μόνο τον ΟΗΕ αλλά και την …Τουρκία.
Η παρουσία του στη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σανγκάης(SCO) στην Σαμαρκάνδη και η γνωστοποίηση από τον ίδιο της πρόθεσής του να ζητήσει την ένταξη της Τουρκίας στον Οργανισμό αυτό, που αποτελεί έναν καθαρό Συνασπισμό της Ανατολής (με την συμμετοχή αρκετών αυταρχικών ηγετών), λίγα 24ωρα πριν τη συμμετοχή του στην Γ.Σ. του ΟΗΕ, καθώς και η μεγάλη διεθνής καμπάνια που έχει ξεκινήσει το επιτελείο του για την ανάγκη αναμόρφωσης του ΟΗΕ και διεύρυνσης των Μονίμων Μελών του ΣΑ του Οργανισμού είναι στοιχεία αυτού του νέου προσανατολισμού της Τουρκίας.
Στο ίδιο πλαίσιο βεβαίως εντάσσεται και η συνολική στάση της Τουρκίας έναντι της Ρωσίας στη διάρκεια της ουκρανικής κρίσης, που όχι μονο δεν ακολούθησε τη Δύση και το ΝΑΤΟ στην επιβολή κυρώσεων, αλλά αντιθέτως οι διμερείς σχέσεις σε όλα τα επίπεδα γνωρίζουν πρωτοφανή ανάπτυξη.
Όλα δείχνουν ότι ο Τ. Ερντογάν ετοιμάζεται να διαβεί τον Ρουβίκωνα, καθώς αν κάποτε τα αλληθωρίσματά του προς την Ανατολή αποσκοπούσαν απλώς στον εκβιασμό των Αμερικανών και των Βρυξελλών προκειμένου να αποσπάσει πολιτικά ή οικονομικά ανταλλάγματα, τώρα πλέον αυτό δεν συμβαίνει. Και η στροφή προς την Ανατολή διατηρώντας όμως όλα τα προνόμια της συμμετοχής στο ΝΑΤΟ και της υποψηφιότητας για ένταξη στην ΕΕ, είναι οριστική και στρατηγική επιλογή.
Αυτή η στροφή της Άγκυρας δεν είναι ξαφνική. Ήδη από το φθινόπωρο του 2021 ο κ. Ερντογάν είχε περιγράψει αυτό το όραμά του σε συνέντευξη του στο περιοδικό Kriter Dergi, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του «Ένας δικαιότερος κόσμος είναι δυνατός».
«Η μακραίωνη δυτική ηγεμονία τελείωσε τώρα. Ένα νέο διεθνές σύστημα αναδύεται», δήλωνε ο Τούρκος πρόεδρος και επεσήμαινε τα εξής: «Φτάσαμε στο τέλος της ενοχλητικής ιδέας ότι η Δύση είναι ανώτερη. Όλοι το αμφισβητούν και το αναγνωρίζουν τώρα. Ακόμα και η ίδια η Δύση αρχίζει τώρα να το παραδέχεται. Η μακραίωνη δυτική ηγεμονία τελείωσε τώρα. Ένα νέο διεθνές σύστημα αναδύεται».
Το μεγάλο ερώτημα και τα μεγάλα διλήμματα αφορούν πλέον την ίδια τη Δύση. Είναι προφανές ότι κανείς, ούτε οι Αμερικανοί ούτε οι Ευρωπαίοι θα ήθελαν να «χαθεί» η Τουρκία, μια δύσκολη σύμμαχος και εταίρος που ολοι προτιμούν όμως να έχουν έστω και με τις «ιδιορρυθμίες» της συνδεδεμένη με τους ευρωατλαντικούς θεσμούς, παρά εκτός αυτών.
Όμως η πολιτική κατευνασμού και συνεχών παραχωρήσεων προς την Τουρκία τις τελευταίες τουλάχιστον δύο δεκαετίες δεν έδειξε να λειτουργεί σε αυτή την κατεύθυνση, αλλά αντιθέτως πυροδότησε τις περιφερειακές ηγεμονικές φιλοδοξίες του Τ. Ερντογάν απομακρύνοντάς τον ακόμη περισσότερο από την Δύση.
Η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία που έχει οδηγήσει πραγματικά το διεθνές σύστημα στα όριά του, αντιμετωπίστηκε από την Άγκυρα, ως η μεγάλη ευκαιρία, που διευκόλυνε τη στρατηγική αυτή.
Ο κ. Ερντογαν αντιλαμβάνεται ότι το ΝΑΤΟ και η ΕΕ δεν χωράνε τις μεγαλοϊδεατικές φιλοδοξίες, ούτε τον αυταρχισμό ούτε τον αναθεωρητισμό του και το ερώτημα είναι αν θα προσαρμοστεί στα μέτρα του η ίδια η Δύση προκειμένου να συνεχίσει να «αγκαλιάζει» την Τουρκία που δημιουργεί ο Τούρκος ηγέτης.
Όμως για την Δύση τίθεται θέμα αξιοπιστίας αλλά και ουσίας από το γεγονός ότι ένα μέλος του ΝΑΤΟ και υποψήφιο μέλος της ΕΕ, διεκδικεί την ένταξή του στον SCO, διατηρεί προνομιακές σχέσεις με τη Ρωσία και το Ιράν, έχει αυτονομημένη πολιτική στη Μ. Ανατολή, επιχειρεί διείσδυση με εργαλεία τη θρησκεία αλλά και την προώθηση των τουρκικής κατασκευής φθηνών αλλά θανατηφόρων εξοπλισμών στην Αφρική, απειλεί την Ελλάδα και την Κύπρο με ευθεία πολεμική παρέμβαση…
Η γεωπολιτική σημασία της Τουρκίας είναι προφανής. Όμως πλησιάζει η στιγμή που και οι Αμερικανοί και η Δύση συνολικά θα πρέπει να αποφασίσουν, πόσο μεγάλο κόστος είναι διατεθειμένοι να καταβάλλουν με την προσδοκία ότι θα κρατήσουν τη χώρα σε κλειστή τροχιά.
Οι Αμερικανοί δείχνουν πάντως ότι δεν είναι διατεθειμένοι να υποκύψουν αμαχητί στους εκβιασμούς του κ. Ερντογάν.
Εισέπραξαν τα μηνύματα του Τούρκου ηγέτη από τη Σαμαρκάνδη και των προηγούμενων επαφών του με τον Β. Πούτιν και έστειλαν και τα δικά τους: συνέχιση στήριξης των Κούρδων του SDF και του YPG στη Συρία, προειδοποίηση για νεες κυρώσεις σε περίπτωση αγοράς νέων ρωσικών πυραυλικών συστημάτων, καμία αλλαγή στάσης στο θέμα των F-35 και σιωπή για το θέμα των F-16.
Ενίσχυση της στρατηγικής συνεργασίας με την Ελλάδα και την Κύπρο (με αποκορύφωμα την τελευταία απόφαση για άρση του εμπάργκο όπλων προς την Κυπριακή Δημοκρατία), προειδοποιήσεις για να διατηρηθεί η «ασφάλεια» στο Αιγαίο και πράσινο φως στην Ελλάδα για εξοπλιστικά προγράμματα όπως το F-35 που μαζί με τα Rafale και την αναβάθμιση των F-16 viper, οδηγούν σε υπεροπλία της Ελλάδας στον αέρα.
Και φυσικά δεν περνά απαρατήρητο από την τουρκική ηγεσία ότι ενώ έχουν σταματήσει ουσιαστικά οι επενδύσεις των Αμερικανών σε στρατιωτικές υποδομές στην Τουρκία, αντιθέτως αυτές σε μεγάλο βαθμό μετακινούνται στον ελληνικό χώρο, για αυτό δεν είναι τυχαίες ούτε οι επιθέσεις εναντίον των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα και ειδικά στην Αλεξανδρούπολη ούτε η συστηματική επίθεση για το θέμα της αποστρατικοποίησης των νησιών …
Αυτή η αντιπαράθεση για το μέλλον της Τουρκίας και τη θέση της μεταξύ Ανατολής και Δύσης σε μια περίοδο που πραγματικά δοκιμάζονται οι αντοχές της μεταψυχροπολεμικής ισορροπίας οδηγείται σε κρίσιμη φάση. Και δυστυχώς επηρεάζει άμεσα και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
