Αίγαγρος ή αγριοκάτσικο (Capra aegagrus). Απαντάται από την Ευρώπη ως τη Μικρά Ασία και από την Κεντρική Ασία ως τη Μέση Ανατολή, σε ορεινές περιοχές. Είναι πολύ ευκίνητο ζώο και έχει μεγάλη ικανότητα να σκαρφαλώνει σε κατακόρυφες βραχώδεις πλαγιές. Στον ελληνικό χώρο γνωστότερο είδος είναι ο αίγαγρος ο κρητικός, αλλιώς Κρι-κρι ή αγρίμι, όπως με τρυφερότητα το αποκαλούν οι Κρητικοί, μια και συμβολίζει το «άγριο» πνεύμα της ελευθερίας.
Πρόβατο ή κριός ο οικόσιτος (Ovis aries). Πιθανότατα κατάγεται από τα άγρια πρόβατα της Νότιας και Νοτιοδυτικής Ασίας και υπάρχουν τεκμήρια για την εξημέρωσή τους ήδη από το 9.000 π.Χ. Τα δύο είδη έχουν πολλές ομοιότητες αλλά και αρκετές διαφορές. Διαφορές που οφείλονται κυρίως στην εξημέρωση. Οι μεν αίγαγροι ζουν σε ελεύθερους άγριους πληθυσμούς, που υφίστανται τους νόμους της φυσικής επιλογής (τα ικανότερα άτομα επιβιώνουν κι αναπαράγονται ενώ τα πιο αδύναμα πεθαίνουν), διατηρώντας έτσι τον πληθυσμό τους σε υγιή κατάσταση, τα δε πρόβατα ζουν δεσποζόμενα από τον τσοπάνη, στου οποίου τα χέρια επαφίεται η διατήρηση της υγείας του δικού τους πληθυσμού.
Αποτέλεσμα: οι μεν αίγαγροι να έχουν διατηρήσει τη φυσική τους επαγρύπνηση και την ικανότητα αυτόνομων αποφάσεων και κριτικής σκέψης, τα δε πρόβατα να έχουν εν πολλοίς απολέσει τις παραπάνω ικανότητες και να εξαρτώνται πλήρως από τις αποφάσεις του βοσκού, τις οποίες και ακολουθούν πειθήνια.
Οι ανθρώπινες κοινωνίες έζησαν μακράν το μεγαλύτερο μέρος της Ιστορίας τους ως Αίγαγροι. Μετά, ήρθαν οι βασιλείς, οι τύραννοι και οι φεουδάρχες, οι οποίοι επιχείρησαν να παίξουν το ρόλο βοσκού: παρείχαν προστασία και άλλες βασικές υπηρεσίες με αντάλλαγμα το άρμεγμα (φορολογία). Εξέλιξη των παραπάνω είναι τα σύγχρονα κράτη, αλλά και άλλοι θεσμοί όπως π.χ. η εκκλησία, που καθόλου δεν κρύβουν τον ρόλο Ποιμένα που διατηρούν για τον εαυτό τους, έναντι ενός «ποιμνίου» πιστών και υπηκόων αντίστοιχα.
Το να είσαι πρόβατο έχει βεβαίως τα καλά του: έναντι λίγου γάλακτος ή μαλλιού, σου παρέχεται «δωρεάν» τάξη κι ασφάλεια, στέγη και τροφή. Στα αρνητικά συγκαταλέγεται η σταδιακή απώλεια της κριτικής ικανότητας και της αυτόνομης δράσης. Ακόμα περισσότερα καλά έχει το να είσαι τσοπάνης. Ελέγχεις τα πρόβατα κατά το δοκούν, ζεις και συντηρείσαι αποκλειστικά με βάση τη δική τους παραγωγή. Μοναδική σου δουλειά είναι να κατευθύνεις τα πρόβατα με επιτυχία. Κι όσο λιγότερο αυτά σκέφτονται αυτόνομα τόσο ευκολότερη γίνεται η δουλειά σου.
Ο αίγαγρος από την άλλη έχει λιγότερο σίγουρη – αλλά πιθανότατα πολύ πιο ενδιαφέρουσα – ζωή. Η επιβίωσή του και η επιτυχία του απέναντι στους άλλους αίγαγρους εξαρτάται κυρίως από τις δικές του ικανότητες και τις δικές του αποφάσεις. Οι έξυπνοι αίγαγροι τα καταφέρνουν καλύτερα, αφήνουν συνεπώς περισσότερους απογόνους κι έτσι το είδος διατηρεί τις εξαιρετικές του ικανότητες. Επίσης, πολύ δύσκολα θα συγκεντρώσει κανείς τους αίγαγρους σε κοπάδι, με σκοπό ας πούμε να τους οδηγήσει σε σφαγείο. Από την άλλη, δεν υπάρχει κανείς για να προστατέψει τους ανόητους αίγαγρους. Αν μια απόφασή τους είναι λαθεμένη θα θερίσουν οι ίδιοι τα αποτελέσματά της - μέρος κι αυτό του μηχανισμού που διατηρεί την υγεία του πληθυσμού τους.
Πρόσφατα κατατέθηκε νομοσχέδιο για την ποινικοποίηση «…των ψευδών ειδήσεων που προκαλούν ανησυχία ή φόβο στους πολίτες...». Είχαμε ήδη το απαράδεκτο για φιλελεύθερη δημοκρατία άρθρο 191 του Ποινικού Κώδικα, τώρα μας προέκυψε μια ακόμα χειρότερη προσθήκη! Πλέον το κράτος με τους ειδικούς του θα ορίζει εκείνο ποια είδηση είναι ψευδής και ποια αληθής, ενώ οι δικαστικοί λειτουργοί θα έχουν τη διακριτική ευχέρεια να ερμηνεύουν κατά το δοκούν τι μπορεί να προκαλέσει ανησυχία ή φόβο στους πολίτες.
Οι νομοθέτες μας προφανώς μας αντιμετωπίζουν ως πρόβατα (κι έχουν κάθε λόγο να το κάνουν αυτό) προσπαθώντας να μας προστατέψουν από κάθε παλαβή άποψη, που πράγματι μπορεί να προκαλέσει ζημιά στο κοπάδι. Θυμίζω πως για τις περιπτώσεις ατομικής εξαπάτησης υπάρχουν ήδη τα απαραίτητα άρθρα στον Ποινικό και Αστικό Κώδικα, όπως και αλλού (π.χ. νομοθεσία προστασίας καταναλωτή), άρα δεν πρόκειται περί αυτού.
Όταν όμως ο νόμος επιχειρεί να μας προστατέψει με γενικό τρόπο από κάθε αιρετική ή απλά χαζή άποψη, πετυχαίνει μεν το στόχο της αποφυγής αχρείαστων κοινωνικών αναταράξεων, αλλά με μια πολύ σοβαρή παρενέργεια: τη σταδιακή αποχαύνωση και «προβατοποίηση» της κοινωνίας. Την απώλεια δηλαδή της «φυσικής επαγρύπνησης και κριτικής ικανότητας» που διαθέτει ο αίγαγρος και τη μετατροπή του σε άβουλο και τυφλά οδηγούμενο πρόβατο.
Σημαντικό ρόλο στο να διατηρείται ο αίγαγρος διαυγής και άγρυπνος παίζουν οι φυσικοί του εχθροί. Το ότι ο αίγαγρος παραμένει πάντα πιο οξυδερκής και πιο γρήγορος από το πρόβατο οφείλεται ανάμεσα σε άλλα στο κυνήγι που υφίσταται από τον λύκο. Ομοίως, η οξυδέρκεια των ανθρώπων παρέμεινε για αιώνες σε υψηλά επίπεδα, εξαιτίας των διαχρονικών προσπαθειών εξαπάτησής τους, από μερίδα καιροσκόπων και απατεώνων συμπολιτών τους. Αν θέλουμε να το αλλάξουμε αυτό και να αφήσουμε στο νομοθέτη την απόλυτη προστασία μας απέναντι σε κάθε απόπειρα εξαπάτησης, τότε θα πρέπει πρώτα να ορίσουμε ποιοι θα είναι αυτοί, που θα παίξουν το ρόλο του κατέχοντος την απόλυτη αλήθεια.
Επίσης, θα πρέπει να ζητήσουμε την απαγόρευση κάθε είδους χρηματικής συναλλαγής που έχει ως αντικείμενο υπηρεσίες που δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες. Έτσι, εκτός από τους αστρολόγους και τις καφετζούδες θα πρέπει επίσης να απαγορεύσουμε κάθε εναλλακτική θεραπεία που ξεφεύγει της επίσημης ιατρικής και να κλείσουμε μέσα κάθε εκφραστή άποψης που παρεκκλίνει από τα επιστημονικώς αποδεδειγμένα.
Τέλος, θα πρέπει να καταργήσουμε κάθε κοινωνικό θεσμό που στηρίζει την ύπαρξή του σε μη επιστημονικά αποδεδειγμένες δοξασίες, ανεξαρτήτως του αν οι πολίτες συνειδητά τις επιθυμούν και τις επιλέγουν. Μπορεί με τον τρόπο αυτό βραχυπρόθεσμα να διευκολυνθούμε αλλά με βεβαιότητα μακροπρόθεσμα θα προβατοποιηθούμε εν συνόλω.
Προσωπικά, προτιμώ να παραμείνουμε ελεύθεροι σαν αίγαγροι, αναλαμβάνοντας οι ίδιοι το ρίσκο των ατομικών μας επιλογών. Δεν χάθηκε κι ο κόσμος αν κάποιος δικηγόρος εξαπατήσει τους πιο εύπιστους από εμάς, αποσπώντας ένα 20ρικο από τον καθένα, για συμμετοχή σε ομαδική αγωγή εναντίον του κράτους και της ΠτΔ για παραβίαση του Συντάγματος, εσχάτη προδοσία και βασανισμό…!
Επίσης, δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για όποιον πεισματικά επιμένει πως η διασωλήνωση είναι μια διαδικασία που σχεδιάστηκε για να του βλάψει την υγεία. Ας κάνει στην άκρη το κράτος κι ο νόμος, κι ας αφήσουμε τη φυσική ισορροπία να διατηρήσει το πνεύμα μας άγρυπνο και διαυγές.
* Ο Γιώργος Καραβάνας είναι Μοριακός Βιολόγος
