Αν δεν ξέρεις για την Αλόννησο, μόλις το πλοίο προσεγγίσει το λιμάνι του νησιού το πιθανότερο είναι να αρχίσεις να έχεις απορίες. Μήπως έχασα το λιμάνι; Μήπως πήρα λάθος πλοίο; Τα πυκνά πεύκα χαρακτηριστικό των βόρειων Σποράδων, υπάρχουν. Τα γαλαζοπράσινα νερά είναι επίσης πιστά στο ραντεβού τους. Άρα τι συμβαίνει;
Αφορμή για όλα αυτά, είναι η πρώτη εικόνα που δημιουργούν τα σύγχρονα πολυώροφα κτίρια τα οποία μάλιστα μοιάζουν να ισορροπούν στην άκρη απότομων πλαγιών και φυσικά δεν ταιριάζουν απόλυτα με την έννοια «νησί». Όμως υπάρχει λόγος και μάλιστα σοβαρός που αυτή είναι η πρώτη εικόνα του νησιού. Πρόκειται για το λιμάνι και πρωτεύουσα της Αλοννήσου, το Πατητήρι.
Ο οικισμός είναι νέος καθώς ουσιαστικά δημιουργήθηκε το 1965 και πήρε το όνομά του από τα πατητήρια των σταφυλιών που υπήρχαν εδώ καθώς τις παλιές εποχές η κύρια απασχόληση των κατοίκων ήταν η παραγωγή κρασιού. Εκείνη την χρονιά (1965), έγινε σεισμός και οι κάτοικοι της Χώρας αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν και να μετακινηθούν στο λιμάνι.
Το νησί ονομάστηκε Αλόννησος το 1836 αλλά κατά την αρχαιότητα ήταν γνωστή σαν Ίκος, ενώ κατά τον 16ο αιώνα αναφέρεται ως Λιαδρόμια ή Χιλιαδρόμια.
Το Παλιό Χωριό ή Χώρα είναι χτισμένη ψηλά, στην κορυφή ενός λόφου σε υψόμετρο 255. Η επιλογή δεν έγινε τυχαία καθώς από την αρχαιότητα το νησί υπέφερε από τους πειρατές αναγκάζοντας τους κατοίκους να ανέβουν ψηλά, σε σημείο με στοιχεία φυσικής οχύρωσης.
Ακριβείς πληροφορίες για το πότε χτίστηκε το Κάστρο και ο οικισμός δεν υπάρχουν, αλλά οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι αυτό έγινε κατά την ενετική περίοδο πάνω σε βυζαντινά ερείπια.
Σήμερα η Αλόννησος είναι «χαμηλού προφίλ» και ήρεμη, με την μικρή, ευγενική κοινωνία να παραπέμπει σε κατάφυτο χωριό που «απλώς» γύρω του έχει θάλασσα. Όμως είναι και εναλλακτική, με πλούσιο περιβάλλον και καταφύγιο απειλουμένων ειδών, το οποίο έχει επηρεάσει τόσο πολύ τους κατοίκους της, που ζουν στο γαλήνιο ρυθμό του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου. Αίσθηση, που δύσκολα συναντάς σε άλλο σημείο της χώρας μας.
Αξίζει να δείτε
Το Παλιό Χωριό ή Χώρα
Ανηφορίζοντας για το Παλιό Χωριό, ή Χώρα για τους «ξένους», σύντομα θα αντιληφθείτε την προνομιακή της θέση καθώς μοιάζει να αγναντεύει το Αιγαίο από ψηλά. Αρχικά θα δείτε την βορειοανατολική πλευρά του οικισμού όπου διατηρούνται πολλά από τα παλιά σπίτια, ενώ φθάνοντας στην είσοδο της Χώρας, θα δείτε τα αλώνια που έχουν διαμορφωθεί για την αναβίωση των εορτών του αλωνιού. Κάπου εδώ θα πρέπει να αφήσετε το όχημά σας καθώς μόνο με τα πόδια μπορείτε να χωθείτε στα σοκάκια και να γνωρίσετε την ιδιαίτερη γοητεία της.
Τα σπίτια είναι το ένα δίπλα στο άλλο, πολύ σφιχτά χτισμένα μεταξύ τους σχηματίζοντας έτσι τείχος το οποίο αποτελούσε την οχυρωματική προστασία της πόλης. Ο οικισμός είχε 74 σπίτια ενώ από το 1735 άρχισαν να χτίζονται σπίτια και έξω από το «τοιχόκαστρο» του οποίου η βόρεια και η δυτική πλευρά ήταν ισχυρότερες λόγω των απότομων γκρεμών. Περπατώντας θα χωθείτε στα στενά σοκάκια όπου θα συναντήσετε την εκκλησία του Χριστού του 17ου αιώνα ενώ σε λίγο τα λιθόστρωτα σκαλιά θα σας οδηγήσουν στην πλατεία Ηρώων και την κατεστραμμένη είσοδο του Κάστρου, την Παλιόπορτα.
Το επικλινές του εδάφους επιβάλλει τα σκαλάκια μεταξύ των σπιτιών και όσο εσείς θα χώνεστε στα σοκάκια, που είναι τόσο στενά που σε κάποια σημεία θα μπορείτε να ακουμπάτε τους τείχους των αντικριστών σπιτιών, τόσο θα νιώθετε την δύναμη και την ένταση της ιστορίας αυτού του ταραγμένου τόπου.
Όμως τα μαγαζάκια και οι ταβερνούλες, αλλά κυρίως η εντυπωσιακή θέα, ειδικά από την δυτική πλευρά, θα σας καθαγιάσει και ίσως ζηλέψετε αυτούς που έχουν καταφέρει να ζουν τόσο μακριά αλλά και τόσο κοντά, μόλις 3 χιλιόμετρα από το εμπορικό κέντρο του νησιού, το Πατητήρι.
Σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι πλέον είναι ελάχιστοι και τα περισσότερα σπίτια έχουν αγοραστεί από ξένους οι οποίοι τα επισκεύασαν για τις ήρεμες διακοπές τους.
Την εκκλησία του Χριστού
Ανεβαίνοντας στα σοκάκια του Παλιού Χωριού σίγουρα θα την συναντήσετε. Είναι η μεγαλύτερη του Κάστρου και κτίστηκε τον 17ο αιώνα. Η αρχιτεκτονική της έχει έντονα σημάδια ενετικής επιρροής και είναι μονόκλιτη βασιλική με τρούλο ο οποίος σκεπάζεται με πηλιορείτικες πλάκες.
Με τον σεισμό του 1965 δεν υπέστη σοβαρές ζημιές, ενώ στο εσωτερικό της εντυπωσιάζει το ξυλόγλυπτο τέμπλο. Επίσης οι εικόνες που φυλάσσονται στο ναό παρουσιάζουν ενδιαφέρον και είναι τρεις του 17ου αιώνα καθώς και δέκα πέντε, του 18ου-19ου αι.
Το μουσείο Πειρατείας
Μπαίνοντας στο λιμάνι, στο Πατητήρι, αν κοιτάξετε ψηλά και προς τ΄ αριστερά θα δείτε το κτίριο όπου στεγάζεται το μουσείο. Άνοιξε το 2000 με τα εκθέματα αλλά και το τρόπο οργάνωσής του να το κάνουν ιδιαίτερα ενδιαφέρον. Μπορεί να περιλαμβάνει εκθέματα από την περίοδο της πειρατείας, όπλα, εξαρτήματα πλοίων, διακοσμητικά, λάφυρα, αλλά διαθέτει και λαογραφικό τμήμα με συλλογή από παραδοσιακές ενδυμασίες, έπιπλα, χρηστικά οικιακά αντικείμενα και εργαλεία.
Επίσης διαθέτει ιστορικό τμήμα με όπλα, εικόνες και έγγραφα αλλά και ένα μικρό τμήμα με την ιστορία της φωτογραφίας με έκθεση φωτογραφικών μηχανών και εξαρτημάτων του παρελθόντος, αλλά και με μια αναφορά με κείμενα για την ιστορία της και τους πρωτοπόρους της. Όμως μετά την εμφάνιση του ιού οι ώρες λειτουργίας δεν έχουν ακόμα καθοριστεί. Πληροφορίες τηλ: 24240 66250.
Παραλίες
Οι περισσότερες και πιο δημοφιλής παραλίες βρίσκονται στη νότια πλευρά του νησιού, καθώς αυτές της άλλης πλευράς είναι εκτεθειμένες στον βοριά με το τοπίο να είναι πιο ξερό και άγριο. Να επισημάνω ότι οι αποστάσεις των παραλίων από το Πατητήρι είναι μικρές.
Βότση: Μπορείτε να πάτε και με τα πόδια από το Πατητήρι. Είναι μικρή παραλία με βοτσαλάκι που πήρε το όνομά της από τον ήρωα του 1913
Ρουσούμ Γιαλός: Ο μικρός όρμος βρίσκεται κοντά στο Πατητήρι. Το όνομά του το πήρε από ένα Τούρκο τσιφλικά που σκότωσε ένας ντόπιος πειρατής. Έχει βοτσαλάκι και πολλές ταβέρνες.
Νίκο Βότση: Θα κάνετε μπάνιο με θέα τις κατάφυτες απότομες ακτές.
Μηλιά: Όμορφη παραλία με βότσαλο αλλά και άμμο με τα πεύκα να φθάνουν πάνω στο κύμα.
Χρυσή Μηλιά: Αμμώδης, με γαλαζοπράσινα ρηχά νερά ιδανική για παιδιά. Υπάρχει μικρή ταβέρνα.
Κοκκινόκαστρο: Κρυστάλλινη παραλία με καταγάλανα, ήρεμα νερά και βοτσαλάκι. Κολυμπώντας στα βαθιά μπορεί κανείς να διακρίνει υπολείμματα αρχαίων ερειπίων παλαιάς πόλης που έχει καταποντισθεί.
Τζώρτζη Γιαλός: Έχει μικρό βάθος, γαλαζοπράσινο διάφανο χρώμα και μία μικρή ταβέρνα.
Λεφτός Γιαλός: Διάφανη παραλία με εντυπωσιακά λευκό βότσαλο. Είναι οργανωμένη, υπάρχουν ταβέρνες με τα πεύκα και τις ελιές να συμπληρώνουν το σκηνικό.
Γλύφα: Η παραλία βρίσκεται κοντά στη Στενή Βάλα και έχει ψιλό βότσαλο.
Άγιος Δημήτριος: Για πολλούς είναι η κορυφαία παραλία του νησιού. Έχει βοτσαλάκι καταγάλανα διάφανα νερά με εκτεταμένο μήκος που σχηματίζει μικρό ακρωτήρι με κατάλευκο βότσαλο. Είναι οργανωμένη υπάρχει καντίνα και μικρό ταβερνάκι ενώ έχετε θέα το νησάκι Περιστέρα.
Μικρός Μουρτιάς: Μικρός όρμος με άμμο και βότσαλο στα νοτιοδυτικά του νησιού και είναι το μικρό λιμανάκι της Χώρας. Είναι ήσυχη παραλία με ήρεμα καθαρά νερά.
Μεγάλος Μουρτιάς: Η παραλία έχει βότσαλο και γαλαζοπράσινα νερά. Υπάρχουν ταβέρνες και θα φθάσετε σε αυτήν από στενό τσιμεντένιο δρόμο που ξεκινά πριν την Χώρα.
Το θαλάσσιο πάρκο
Στην Περιοχή Αλοννήσου - Βορείων Σποράδων ιδρύθηκε το 1992 το πρώτο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο της χώρας μας το οποίο περιέχει εκτεταμένες νησιωτικές και θαλάσσιες περιοχές του ευρύτερου νησιωτικού συμπλέγματος της Αλοννήσου με ιδιαίτερα φυσικά, μορφολογικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά. Στην περιοχή και ειδικά στον πυρήνα του Πάρκου, στο Πιπέρι, ζουν περίπου 50 φώκιες καθιστώντας το Πάρκο στον σημαντικότερο βιότοπο της Μεσογείου. Το Πάρκο χωρίζεται σε δύο ζώνες προστασίας όπου στην Α΄ ισχύουν αυστηρότερες ρυθμίσεις και την ζώνη Β΄ που περιλαμβάνει την Αλόννησο και τα έρημα νησιά Περιστέρα και Δύο Αδέρφια.
Πρέπει όμως να τονιστεί ότι το Πάρκο δεν είναι μια κλειστή περιοχή καθώς είναι μια εκτεταμένη προστατευόμενη περιοχή με έκταση 2.200 τετραγωνικών χλμ. περίπου. Μπορείτε να το επισκεφθείτε δίνοντας όμως προσοχή στην ιδιαιτερότητα της περιοχής. Πληροφορίες στο Λιμεναρχείο Αλοννήσου: τηλ. 24240 65595 και στο φορέα διαχείρισης του Πάρκου: 24240 66378, 66419. Επίσης σε κάποιες περιοχές, υπό προϋποθέσεις, επιτρέπονται οι καταδύσεις. Πληροφορίες στα καταδυτικά κέντρα στο Πατητήρι: τηλ.24240 65804 και24240 66000 και στη Στενή Βάλα: τηλ. 24240 66158.
Η Mom θεωρείται ο πιο αξιόπιστος φορέας πληροφοριών σχετικά με τη Μεσογειακή φώκια και τον ρόλο της στην προστασία των ελληνικών θαλασσών. Στο Πατητήρι στο λιμάνι, θα βρείτε τους ανθρώπους της στο κέντρο ενημέρωσης και θα ενημερωθείτε σχετικά με τις δράσεις και τις δραστηριότητές της για την προστασία των Ελληνικών θαλασσών.
Επίσης αξίζει να αναφερθεί ότι λόγω των μέτρων κατά της πανδημίας του Covid-19, το Πρόγραμμα Εθελοντισμού στο Κέντρο Ενημέρωσης της MOm στην Αλόννησο δεν θα πραγματοποιηθεί φέτος το καλοκαίρι.
Τηλ: 210 5222 888, www.Mom.gr.
Info
Ο Γέρακας είναι το βορειότερο σημείο του νησιού. Εκεί καταλήγει ο κεντρικός ασφάλτινος δρόμος που διασχίζει την Αλόννησο από νότο προς βορρά, προσφέροντας από αρκετά σημεία πανοραμική θέα προς τα έρημα νησιά Περιστέρα και Δύο Αδέλφια.
Στην παραλία του Γέρακα με τα μεγάλα βότσαλα, συχνά κατεβαίνουν γίδια και πίνουν θαλασσινό νερό, με το σκηνικό να συμπληρώνουν οι ψαρόβαρκες που δένουν στο μικρό λιμανάκι.
Κείμενο - φωτογραφίες: Κώστας Κατσίγιαννης
