Του Κυριάκου Αθανασιάδη
Οι σταθεροί αναγνώστες αυτής της στήλης θα έχετε ασφαλώς βαρεθεί να διαβάζετε από εμένα ότι τα πράγματα παλιά (οποτεδήποτε παλιά, και οπουδήποτε: από την Αθήνα του Περικλέους μέχρι τη Νέα Υόρκη των 80s) ήταν από ασύλληπτα χειρότερα μέχρι πολύ-πολύ χειρότερα από ό,τι είναι σήμερα, επίσης οπουδήποτε και σε κάθε τομέα — από τη μόλυνση του περιβάλλοντος και τον αναλφαβητισμό, μέχρι τη λεγόμενη ακραία φτώχεια και την παιδική θνησιμότητα: σε ΟΛΟΥΣ τους τομείς. Αλλά για τον δικό μου τρόπο να διαβάζω τα πράγματα αυτό είναι πολύ κρίσιμο, οπότε δεν μπορώ παρά να το επαναλαμβάνω.
Αφορμή για να το ξαναπώ σήμερα για χιλιοστή φορά είναι κάποιες σοβαρές αντιδράσεις που είδα εδώ κι εκεί αναφορικά με το πόσο σκληρός πρέπει ή όχι να είναι ο αντικαπνιστικός νόμος όταν τέλος πάντων αρχίζει να εφαρμόζεται καμιά φορά. Καθώς ακούστηκε ότι πρέπει να απαγορευτεί και σε ανοιχτούς χώρους, ή σε χώρους όπου βρίσκονται παιδιά, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που διείδαν σε αυτό μία αυταρχική στάση της Πολιτείας, προάγγελο ίσως περαιτέρω σκλήρυνσης των νόμων — των νόμων γενικώς, όχι μόνο του αντικαπνιστικού νόμου. Άλλοι, ή και οι ίδιοι, φοβούνται ότι ακριβώς εξαιτίας ενός τέτοιου ξεχειλώματος ο ίδιος ο νόμος θα αποτύχει στην εφαρμογή του: ο νομοθέτης οφείλει να είναι σοφός, όχι σκληρός. Ως εκ τούτου, ναι μεν να απαγορεύεται το κάπνισμα στους κλειστούς χώρους, αλλά προς Θεού όχι και στα πάρκα — αν μη τι άλλο, παντού υπάρχουν παιδιά. Τι θα κάνουμε; Θα καπνίζουμε μόνο σπίτια μας τελικά;
(Παρένθεση: δεν μιλώ μόνο για το παρελθόν συχνά, που ήταν μίζερο, φτωχό και ακραία οπισθοδρομικό, αλλά και για τον αντικαπνιστικό — το ίδιο θέμα μάς είχε απασχολήσει και μερικές ημέρες πριν. Αλλά, όπως έλεγα και τότε, η εφαρμογή —επιτέλους!— αυτού του νόμου, η εμπέδωσή του από τους πολίτες, και η «κανονικοποίησή» του, θα σημάνει πολλά για τη χώρα. Όσο κι αν ακούγεται γλυκερό, επιτρέψτε μου να το πω: θα μας κάνει Ευρώπη).
Λοιπόν, για να τα συνδυάσω αυτά τα δύο, θα σας αναφέρω σήμερα μέρη στα οποία έχω καπνίσει στο παρελθόν, εκτός των γνωστών, εστιατορίων, κλειστών γηπέδων μπάσκετ και λοιπών. Και, μολονότι μπορείτε ασφαλώς να ρίξετε όλο το ανάθεμα επάνω μου, σας θυμίζω ότι δεν ήμουν μόνος, ήταν όλη η Ελλάδα μαζί μου. Μαζί καπνίζαμε. Έχουμε και λέμε λοιπόν:
1. Στα βιβλιοπωλεία. Δίπλα στους πάγκους, ξεφυλλίζοντας τις νέες εκδόσεις.
2. Στα νοσοκομεία. Και όχι μόνο στα μαιευτήρια, όπου το τσιγάρο βέβαια έδινε κι έπαιρνε. Ίσως όχι πάντα πάνω από το κεφάλι του ασθενούς, αλλά λίγο παραδίπλα.
3. Στο ασανσέρ. Ναι, στο ασανσέρ. Παλιά είχαν και τασάκια τα ασανσέρ.
4. Στα τρένα. Όχι μόνο έξω από τα κουπέ, τουτέστιν στον διάδρομο, και όχι βέβαια κλεφτά στις φυσούνες ανάμεσα από τα βαγόνια. Αλλά κανονικά μέσα στο κουπέ.
5. Στο ΚΤΕΛ. Θυμίζει τρένο αυτό, αλλά δεν είναι. Είναι λεωφορείο. Καπνίζαμε μέσα στα λεωφορεία.
6. Στα αεροπλάνα. Όχι στα αεροδρόμια (όπου καπνίζαμε φυσικά παντού), αλλά στα αεροπλάνα. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.
7. Στο κουρείο. Και στο κομμωτήριο. Συνοδεία καφέ.
8. Στο γραφείο. Εντελώς τυχαίο παράδειγμα: στο γραφείο ενός εκδοτικού οίκου. Όπου εργάζονταν και άλλοι, όχι κατ' ανάγκην καπνιστές. Με κλειστά παράθυρα, ένεκα το κρύο και οι εξατμίσεις των λεωφορείων που ανέβαιναν τη Χαριλάου Τρικούπη.
9. Στις εφορίες. Και σε όλους τους χώρους εργασίας του Δημοσίου.
10. Στα οδοντιατρεία, περιμένοντας τη σειρά σου και αναλογιζόμενος πόσο λίγη δουλειά κάνει αυτή η ξυλοκαΐνη, πώς τη λένε, και τι άθλιο πράγμα είναι η στελεχιαία αναισθησία.
Δεν θα συνεχίσω. Ο κατάλογος άλλωστε δεν έχει τελειωμό. Ουσιαστικά, κανείς μπορούσε να καπνίσει παντού. Ή μάλλον, κανείς μπορούσε να καπνίσει οπουδήποτε σήμερα μας φαίνεται αδιανόητο. Μάλιστα, αν τυχόν μάς απαγορευόταν για κάποιο λόγο, αντιδρούσαμε. Τι; Σου έλεγε, «Πέτα το» ο ταξιτζής; Απλώς δεν έμπαινες στο ταξί του. Και τον στόλιζες κι από πάνω. Σου έλεγε ο άλλος μέσα στο τρένο, στο κλειστό κουπέ, «Πάρτε λίγο πιο κει το τσιγάρο σας, ενοχλείτε το παιδί»; Το έπαιρνες ΛΙΓΟ ΠΙΟ ΚΕΙ και συνέχιζες να καπνίζεις. Κι αυτό, όταν δεν έλεγες, «Και μένα με ενοχλεί το παιδί σας, κύριε, δεν σας είπα όμως να το κάνετε να σκάσει».
Αυτά…
Εν κατακλείδι: ο νόμος είναι καλός? μακάρι να εφαρμοστεί, και να εφαρμοστεί σκληρά, χωρίς μου-σου-του και περιόδους χάριτος? η επέκτασή του βέβαια στους ανοιχτούς δημόσιους χώρους, στα πάρκα και αλλού είναι πράγματι βλακεία? αν πάλι καπνίζει κανείς γονιός μέσα σε παιδική χαρά, όπου πρέπει να απαγορεύεται αυτόχρημα και με χωρίς τη βοήθεια του νόμου, ας αναλάβουν να του εξηγήσουν τι σημαίνει αντικαπνιστικός οι υπόλοιποι γονείς — πιάνει πάντα αυτό, πιστέψτε με, το έχω κάνει.
ΥΓ. Για τον τίτλο. Ναι, παλιά έφτυναν ο κόσμος παντού. Και έφτυναν και μέσα στα μαγαζιά. Δηλαδή καθόταν ο άλλος και έπινε τον καφέ του, και ο διπλανός του ΕΦΤΥΝΕ ΣΤΟ ΠΑΤΩΜΑ. Γι' αυτό και μπήκαν οι ταμπέλες που το απαγόρευαν. Πριν τις ταμπέλες, είχαν φέρει πτυελοδοχεία, όπου μπορούσες να φτύσεις με την ησυχία σου: νόμιμα. Γενικώς το παρελθόν είναι για φτύσιμο.
