Η συζήτηση για την αξιολόγηση στην ελληνική εκπαίδευση έχει ανοίξει για τα καλά, ακόμη όμως η βασική προσπάθεια είναι να πειστεί η πλειονότητα των εκπαιδευτικών και της κοινωνίας για την σπουδαιότητα του μέτρου. Κάποια στιγμή βέβαια θα φτάσουμε και στην ουσία της υπόθεσης: πως δηλαδή και με βάση ποια κριτήρια θα γίνει αυτή η περίφημη αξιολόγηση.
Ας σκεφτούμε λίγο φωναχτά: τα παιδιά που σήμερα φοιτούν στην πρωτοβάθμια και στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση, το 2050 θα είναι μεταξύ 35 και 47 ετών. Θα είναι δηλαδή τότε στο απόγειο της παραγωγικής τους ακμής και θα έχουν αναλάβει την διακυβέρνηση της χώρας. Αυτήν την γενιά παιδιών προετοιμάζει σήμερα το εκπαιδευτικό μας σύστημα.
Μπορούμε να φανταστούμε πως θα είναι ο κόσμος το 2050; Οπωσδήποτε όχι, μπορούμε όμως να κάνουμε υποθέσεις με αρκετή ασφάλεια. Γνωρίζουμε π.χ. ότι τα μηχανιστικού & χειρωνακτικού τύπου επαγγέλματα θα έχουν έως και εξαφανιστεί. Οι κάθε είδους μηχανές θα είναι πολύ πιο ικανές και πιο οικονομικές από τον ανθρώπινο παράγοντα και για τον λόγο αυτό, σχεδόν σε κάθε μορφή παραγωγής ο άνθρωπος θα περιορίζεται στην σύλληψη, στον σχεδιασμό του project και στον συντονισμό της διαδικασίας – όχι στην εκτέλεση της.
Για τον λόγο αυτό, όλοι οι επιστήμονες που μελετούν τον κόσμο του αύριο πιστεύουν ότι το 50% των μελλοντικών επαγγελμάτων δεν έχει ακόμη εφευρεθεί. Και οι ίδιοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τον σπουδαιότερο ρόλο στον κόσμο του 2050 δεν θα τον παίζουν οι τεχνικές γνώσεις πάνω σε ένα αντικείμενο, αλλά τα περίφημα soft skills: η προσαρμοστικότητα, η επικοινωνία, η δημιουργική σκέψη, η κατανόηση ενός μεγάλου εύρους εννοιών, η δυνατότητα συνεργασίας με πολύ διαφορετικούς ανθρώπους, η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, η διαχείριση των εντάσεων, η κινητοποίηση μιας ομάδας με θετικό τρόπο και άλλα παρόμοια. Άλλωστε, όλη η γνώση του κόσμου είναι ήδη μέσα στο κινητό μας τηλέφωνο. Και πολύ σύντομα θα εμφανίζεται και σε ένα ολόγραμμα μπροστά μας την ώρα που περπατάμε, ίσως μόνο με την δύναμη της σκέψης μας.
Αλλά και σήμερα γίνεται αυτό, ξέρετε: αν οι μηχανικοί της Ferrari στο Μαρανέλλο θέλουν να δείξουν στους μηχανικούς της αντιπροσωπείας στο Dubai πως αλλάζεις συμπλέκτη στην F50 χωρίζοντας το αυτοκίνητο σε δύο τμήματα, δεν χρειάζεται καν να τους επισκεφθούν. Με την χρήση AR & VR τεχνολογίας και χρησιμοποιώντας εξοπλισμό του εμπορίου, οι μηχανικοί στο Μαρανέλλο μπορούν να κάνουν την εκπαίδευση στην Ιταλία και οι μηχανικοί στο Dubai να έχουν την εικόνα ολοζώντανη και τρισδιάστατη, μπροστά τους, σε πραγματικό μέγεθος. Και μπορούν να βγάλουν και να ξαναβάλουν με τα virtual χέρια τους τον πανάκριβο δίσκο στον συμπλέκτη δέκα και είκοσι φορές, ώσπου να μάθουν να το κάνουν χωρίς λάθος και χωρίς καταστροφές.
Πόσο ικανός είναι λοιπόν ο μέσος έλληνας δάσκαλος να προετοιμάσει σωστά τα παιδιά για τον κόσμο του μέλλοντος; Δεν το γνωρίζουμε, διότι ποτέ δεν τον αξιολογήσαμε! Και αν πιστέψουμε και όσα λένε τα συλλογικά όργανα που τον εκπροσωπούν, δεν θέλει και να αξιολογηθεί.
Εγώ να σας πω την αλήθεια δεν το πιστεύω αυτό. Γνωρίζω πολλούς φωτισμένους δασκάλους υπερήφανους για την δουλειά τους, με όρεξη και γνώσεις και ικανότητες, που διψούν για καινοτομία και δημιουργική δουλειά – αλλά και για επιβράβευση! Και υπάρχει μία σχετική διδακτορική έρευνα της κας Αννας Συμεωνίδου από το 2014 για το προφίλ του μέσου έλληνα εκπαιδευτικού που, αν μη τι άλλο, κομίζει ελπίδες στο μέλλον μας.
Το βέβαιο όμως είναι πως ο μέσος σημερινός έλληνας παιδαγωγός, που έχει σπουδάσει με ιδεολογικό οδηγό την ποίηση του Ρίτσου, τα δοκίμια του Παπανούτσου και τα επαναστατικά εμβατήρια του Μίκη, θα πρέπει να κάνει μια τεράστια στροφή για να μπορέσει να προετοιμάσει σωστά τα παιδιά για το 2050.
Δίπλα στον Σωκράτη & στον Αριστοτέλη θα πρέπει να μάθει πλέον να βάζει τον Steven Hawking και δίπλα στον Αρχιμήδη και τον Νεύτωνα, τον Elon Musk. Θα πρέπει να καταπολεμήσει το τεχνοφοβικό του παρελθόν και να συνειδητοποιήσει ότι τα παιδιά που διδάσκει, ήδη βρίσκονται σε συνεχή και αέναη διασύνδεση με ότι συμβαίνει στον πλανήτη πολύ περισσότερο απ’ ότι ο ίδιος - 24 ώρες την ημέρα, 365 ημέρες τον χρόνο. Kαι θα πρέπει να καταλάβει ότι ο μεγαλύτερος ίσως ποιητής της σύγχρονης εποχής είναι ο Steve Jobs, ο οποίος εξελίσσοντας την οθόνη που αλλάζει με την κίνηση των δαχτύλων διέλυσε όλα τα εμπόδια και έδωσε σε κάθε ανθρώπινο πλάσμα την δυνατότητα να μαθαίνει, να εξερευνά και να ονειρεύεται. Από την πρώτη έως την τελευταία ημέρα της ζωής του.
Αυτή λοιπόν θα πρέπει να είναι κατά την γνώμη μου η βάση αξιολόγησης για κάθε έλληνα εκπαιδευτικό: με πόσο ανοιχτό μυαλό & με πόσο ευρείς ορίζοντες αντιλαμβάνεται το σήμερα και το αύριο και πόσο έτοιμος είναι, μπαίνοντας στην τάξη, όχι να διδάξει τα παιδιά αλλά να γίνει ο συνοδοιπόρος τους στο μαγικό ταξίδι κατανόησης για το πως δουλεύει ο σύγχρονος κόσμος.
Ώστε, όταν τα παιδιά τον ρωτήσουν οτιδήποτε, να ξέρει πως η πρώτη του απάντηση πρέπει να είναι: «εσύ, τι πιστεύεις για αυτό;»
* O Γιάννης Γιαννούδης είναι συνιδρυτής & διευθυντής του σχολείου για πολύ μικρά παιδιά Dorothy Snot preschool & kindergarten
