Του Αλέξανδρου Σκούρα
Το 2012 το ανώτατο δικαστήριο των ΗΠΑ κατάργησε ένα μέρος ενός νόμου που ο σκοπός του ήταν να προστατέψει την τιμή των ηρώων πολέμου. Το Stolen Valor Act (Νόμος περί Κλεμμένης Ανδρείας) καθιστούσε παράνομη την ψευδή δήλωση ότι κάποιος είναι κάτοχος μεταλλίου ανδρείας προκειμένου να προστατέψει την τιμή όσων απέκτησαν αυτά τα μετάλλια με ηρωικές πράξεις. Οι λόγοι για τους οποίους έξι ανώτατοι δικαστές υπερψήφισαν την κατάργηση μέρους του νόμου ήταν δύο ειδών. Τέσσερις από τους έξι θεώρησαν ότι δεν αρκεί η ψευδής φύση μίας δήλωσης προκειμένου να αρθεί η προστασία της ελευθερίας του λόγου που πηγάζει από την 1η τροπολογία του αμερικανικού συντάγματος.
Αποφάσεις σαν και αυτή, δείχνουν πόσο βαθιά μπορεί να ριζώσει η κουλτούρα της ελευθερίας του λόγου σε ένα νομικό πολιτισμό. Λίγο πολύ, οι ανώτατοι δικαστές αποφάσισαν ότι το κράτος δεν μπορεί να απαγορέψει τα ψέματα ακόμα και αν αυτά αφορούν τους υπέρτατους ήρωες των στρατευμάτων της χώρας. Σύμφωνα με τους τέσσερις δικαστές, θα πρέπει να συντρέχει τουλάχιστον ακόμα ένας, συνταγματικά αποδεκτός, λόγος προκειμένου το κράτος να απαγορέψει ή να τιμωρήσει αυτά τα ψέματα.
Πλέον ζούμε στην εποχή που ζούμε με τα fake news να κυκλοφορούν στο Μίσιγκαν από ρωσικούς ψεύτικους λογαριασμούς που ποστάρουν από τη Βόρεια Μακεδονία. Ακόμα και όταν υπάρχει δόλος, είναι πολύ δύσκολο έως αδύνατο οι παραβάτες να εντοπιστούν, να συλληφθούν, να δικαστούν και να τιμωρηθούν.
Σαν να μη φτάνει η ύπαρξη χιλιάδων ιστοσελίδων και λογαριασμών που διαδίδουν ψευδείς ειδήσεις, η τεχνολογία έχει φτάσει σε σημείο που μπορεί κάποιος να φτιάξει ένα βίντεο που να δείχνει οποιονδήποτε να λέει οτιδήποτε. Η τεχνολογία αυτή λέγεται deepfake και αρκετοί ειδικοί τη θεωρούν ως την πιο επικίνδυνη τεχνολογία της επόμενης δεκαετίας. Για παράδειγμα, σε αυτό το βίντεο μπορείτε να δείτε τον τ. πρόεδρο Ομπάμα να αποκαλεί τον πρόεδρο Β Τραμπ ως «σκατάνθρωπο» (deepshit).
Οποιαδήποτε κρατική, νομική προσπάθεια να περιορίσει αυτού του είδους το περιεχόμενο είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Αφενός, αν τα deepfakes αποδειχτούν αποδοτικά, πάντοτε θα υπάρχουν κακόβουλα συμφέροντα που θα προσπαθήσουν να τα χρησιμοποιήσουν για να πετύχουν πολιτικούς, οικονομικούς, ακόμα και στρατιωτικούς σκοπούς. Από την άλλη, ο έλεγχος του διαδικτύου και η καταστολή εφαρμογών και τεχνολογιών έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικές.
Τι μας μένει ως μέσο προστασίας λοιπόν; Μία πρώτη απάντηση είναι η αυτορρύθμιση. Ξέρω ότι πολλοί την φοβούνται αλλά σε τέτοιες περιπτώσεις ίσως να είναι το καλύτερο μέσο που έχουμε στη διάθεσή μας. Μάλιστα το Facebook, πρωτοπόρο σε θέματα αυτορρύθμισης της ποιότητας του περιεχομένου του, ανακοίνωσε πρόσφατα ότι απαγορεύει τα deepfakes από την πλατφόρμα του. Επιπροσθέτως, δημοσιοποίησε και τις διάφορες ερευνητικές δράσεις που έχει αναλάβει ώστε να δημιουργηθούν εργαλεία ανίχνευσης των deepfakes προς προστασία όλων των χρηστών του με τη συμμετοχή μεγάλων εταιριών που επίσης δείχνουν προβληματισμένες από το πόσο εύκολη έχει γινεί η παραγωγή τέτοιων βίντεο.
Ας ελπίσουμε ότι στη χώρα μας, που αρκετοί συμπολίτες μας είναι επιρρεπείς σε fake news, ότι η τεχνολογία αυτή θα φτάσει όταν τα διαθέσιμα εργαλεία για την αντιμετώπιση των απειλών αυτών θα είναι ικανά να εντοπίσουν την ψευτιά από την πραγματικότητα.
