Εντατικοί έλεγχοι για την αναζήτηση της «ταυτότητας» των νέων στελεχών των κορονοϊών που εμφανίζονται στη χώρα μας, ξεκινούν άμεσα με την συμβολή του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ), καθώς το στέλεχος της νότιας Αγγλίας εξαπλώνεται στην Ευρώπη.
Πρόκειται για ένα στέλεχος με σαφώς μεγαλύτερη μεταδοτικότητα, εξηγεί ο επικεφαλής του εργαστηρίου και πρόεδρος του επιστημονικού συμβουλίου του ΙΙΒΕΑΑ, ακαδημαϊκός Δημήτρης Θάνος, μιλώντας στο liberal.gr, μετά τη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε χθες το μεσημέρι στο υπουργείο Υγείας.
Μέχρι στιγμής έχουμε 26 κρούσματα στη χώρα, όμως διερευνώνται ήδη πολλά περισσότερα δείγματα. Η νέα μετάλλαξη δημιουργεί κινδύνους ταχύτερης εξάπλωσης της πανδημίας, αλλά οι μεταλλάξεις συνολικά, θέτουν σε κίνδυνο την αποτελεσματικότητα εμβολίων, διαγνωστικών τεστ και ενδεχομένως και θεραπευτικών σχημάτων αναδεικνύοντας την κρισιμότητα δραστικού περιορισμού των νέων στελεχών σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ο στόχος της έντασης των ελέγχων, είναι να καταγράφεται η πορεία των μεταλλάξεων του ιού στη χώρα μας, προκειμένου να μπορούν να λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για τον έγκαιρο περιορισμό τους. Το εργαστήριο του ΙΙΒΕΑΑ έχει δυνατότητες εργαστηριακού ελέγχου αντίστοιχες αυτών της Μ. Βρετανίας, επιτρέποντας έτσι τη λήψη έγκαιρων μέτρων για την ορθή διαχείριση της πανδημίας στη χώρα.
Συνέντευξη στην Άννα Παπαδομαρκάκη
- Το εργαστήριό σας επιβεβαίωσε την ύπαρξη της αγγλικής μετάλλαξης του ιού στην Ελλάδα. Τι αποφασίσατε στη συνάντηση στο υπουργείο Υγείας για το θέμα;
Συζητήσαμε την γονιδιωματική επιτήρηση του ιού στη χώρα μας, όπου δείγματα από όλη τη χώρα θα αποστέλλονται στο εργαστήριο του Ιδρύματος Ιατροβιοτεχνολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών για την αλληλούχιση του γονιδιώματός τους και να ταυτοποιείται το στέλεχος του κορονοϊού ανά περίπτωση.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται βέβαια στο στέλεχος της Βρετανίας, το οποίο έχει ιδιαιτέρως μεγάλη μεταδοτικότητα, και αυτό είναι και οδηγία του ECDC ότι θα πρέπει ένα μεγάλο ποσοστό των θετικών δειγμάτων που ταυτοποιούνται σε κάθε κράτος της Ευρώπης να αλληλουχείται, ώστε να παρακολουθείται με ακρίβεια η επιδημία. Να παρακολουθούνται δηλαδή οι διακυμάνσεις, τα στελέχη, και ιδιαιτέρως το αγγλικό, πότε μπαίνει σε κάθε περιοχή, πώς διασπείρεται κλπ.
- Εδώ τι έχουμε μέχρι ώρας;
Έχουμε 26 περιστατικά με την αγγλική μετάλλαξη.
- Πόσα ακόμη μελετάτε;
Πολλά. Έχουμε πολλά ύποπτα κρούσματα, αλλά δεν έχουμε ακόμη αποτελέσματα γι' αυτά, γιατί όταν το διαπιστώσουμε, κάνουμε και έναν επιπλέον επανέλεγχο, οπότε παίρνει άλλες δυο μέρες.
- Συνολικά πόσο χρόνο κρατά η διαδικασία της γενετικής ανάλυσης;
Χρειάζονται τέσσερις ημέρες, περίπου για το κάθε δείγμα.
- Πώς γνωρίζετε ποια είναι τα ύποπτα δείγματα; Δηλαδή ποιο είναι το κριτήριο για να φτάσει ένα δείγμα σε σας, προκειμένου να αναζητήσετε τη γενετική του ταυτότητα;
Από τον μοριακό έλεγχο, λαμβάνονται διάφορες παράμετροι από τις οποίες μπορούμε να κάνουμε prescreening. Δηλαδή το PCR τεστ (τεστ μοριακού ελέγχου), δε «πιάνει» στα δείγματα αυτά την πρωτεΐνη-ακίδα, η οποία έχει υποστεί μετάλλαξη. Η επιβεβαίωση ότι πρόκειται για κορονοϊό SARS-Cov-2, έρχεται από άλλα σημεία - στόχους του γονιδιώματος του ιού. Στη διάρκεια αυτή, φαίνεται όμως, ότι δεν αναγνωρίζεται η πρωτεΐνη-ακίδα. Παράλληλα, επιλέγονται και δείγματα με υψηλό ιικό φορτίο, ενώ ελέγχονται και κάποιες επιπλέον παράμετροι. Έτσι, με την πλήρη γενετική ανάλυση (γονιδιακή αλληλούχιση) που εφαρμόζουμε στο εργαστήριό μας μπορούμε να διαπιστώσουμε αν πρόκειται για μετάλλαξη του τύπου της Αγγλίας. Γιατί δεν είναι απαραίτητο να είναι η βρετανική μετάλλαξη. Μπορεί να είναι οποιαδήποτε άλλη.
- Τι δυνατότητες έχει το εργαστήριό σας να εξυπηρετεί την ανάγκη για τις παραπάνω αναλύσεις;
Μεγάλες. Έχουν γίνει επενδύσεις τα προηγούμενα χρόνια, γιατί το ΙΙΒΕΑΑ είναι το πρώτο που εφήρμοσε τη γονιδιακή ανάλυση, με το Ελληνικό Κέντρο Γονιδιωματικής, το οποίο ξεκίνησε να λειτουργεί το 2015, όταν προσπαθούσαμε να εξασφαλίσουμε χρηματοδότηση από το 2012. Τη διασφαλίσαμε με δωρεά από την αείμνηστη Ευγενία Θεοχάρη και επίσης μια πολύ σημαντική δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Και τώρα είμαστε πλήρως εξοπλισμένοι. Έχουμε δυνατότητα να διενεργούμε περί τις 800 αλληλουχίσεις ανά εβδομάδα, όταν η Μεγάλη Βρετανία έχει δυνατότητα 10.000 αλληλουχίσεων με ένα δίκτυο 100 εργαστηρίων.
- Μεταλλάξεις της Νοτίου Αφρικής ή της Βραζιλίας, δεν έχουν φτάσει στη χώρα μας. Σωστά;
Ευτυχώς όχι! Δεν έχουμε βρει! Ιδίως η Βραζιλιάνικη μετάλλαξη είναι δύσκολη και πιο τοξική.
- Και η μετάλλαξη της Νοτίου Αφρικής, δείχνει κι αυτή να μην επηρεάζεται από το εμβόλιο...
Δεν είναι βέβαιο αυτό για το εμβόλιο. Μπορεί να έχει μειωμένη αποτελεσματικότητα το εμβόλιο. Αλλά ακόμη δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε. Εδώ δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη οι μελέτες. Υπάρχουν περισσότεροι φόβοι από οποιοδήποτε άλλο στέλεχος, να είναι λίγο ανθεκτικό. Αλλά και λίγο ανθεκτικό να είναι, δεν σημαίνει ότι δεν το «πιάνει». Θα το πιάσει σε μικρότερο ποσοστό.
- Αυτό που ανακοίνωσε το Γιοχάνεσμπουργκ, είναι ότι δεν «πιάνουν» τη μετάλλαξη τα αντισώματα από ασθενείς που έχουν αναρρώσει...
Ναι, αλλά το πλάσμα από αναρρώσαντες ασθενείς είναι διαφορετικό από το εμβόλιο. Είναι διαφορετική η φυσική ανοσία από αυτήν που προκαλεί το εμβόλιο. Δεν σημαίνει ότι όλοι όσοι έχουν αναρρώσει από τον κορονοϊό έχουν αντισώματα εξουδετερωτικά. Ούτε ότι έχουν επαρκή τίτλο (επίπεδα) αντισωμάτων, ώστε να μπορούν να σκοτώσουν τον ιό. Για την ακρίβεια, στους περισσότερους ο τίτλος αντισωμάτων είναι πολύ χαμηλός.
Επιπλέον, είναι διαφορετική η βιολογία της φυσικής ανοσίας και διαφορετική αυτή της παραγωγής αντισωμάτων δια του εμβολιασμού. Μπορεί οι διαφορές να μην είναι μεγάλες, όμως μπορεί να είναι κρίσιμες.
- Πώς συνδέεται ο εμβολιασμός με τις μεταλλάξεις του ιού;
Αυτό που μπορεί να προκαλέσει ο εμβολιασμός, είναι να επιλεχθούν στο τέλος, στελέχη του ιού όχι το αγγλικό ή οποιοδήποτε, τα οποία να δείχνουν ανθεκτικότητα. Αυτός είναι ο φόβος που υπάρχει κάθε φορά. Και αυτό είναι που συμβαίνει και με το εμβόλιο της γρίπης. Γι' αυτό έχουμε κάθε χρόνο καινούριο εμβόλιο γρίπης.
Δηλαδή ο εμβολιασμός εφαρμόζει μια εξελικτική πίεση στον ιό. Οπότε αν έχει εμφανιστεί κάποιο στέλεχος το οποίο δεν το επηρεάζει ο εμβολιασμός, τότε το στέλεχος αυτό θα αυξηθεί κατά τη διάρκεια του εμβολιασμού, γιατί θα μπορέσει να επικρατήσει. Είναι κλασική περίπτωση φυσικής επιλογής. Δαρβινισμός.
*Ο Δημήτρης Θάνος είναι ακαδημαϊκός, πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ)
